كسري محمديان
خسته و كلافه از يك روز كاري داخل مترو نشسته و همانطور كه چشم‌هايم را بسته بودم، صحبت‌هاي دو خانمي كه كنارم بودند را مي‌شنيدم. يكي از آنها تعريف مي‌كرد كه آخرين سفر خود را همراه آقايي كه در كانال با هم آشنا شدند رفته و تمام مخارج سفر و خريدهايي كه انجام داده بر عهده همان آقا بوده است. خب تا اينجاي ماجرا نكته خاصي نداشت ولي زماني كه گفت اين آشنايي فقط براي اين سفر بوده، بعد از آن هيچ تماس و ارتباطي ديگر با او نداشته است چشم‌‌هاي بسته من گرد شد. يعني چه؟ يعني دو ناهمجنس كه هيچ آشنايي با هم ندارند فقط به قصد سفر با هم همسفر مي‌شوند؟ زماني كه دوستش گفت در سايت همسفرياب من را عضو كن! موضوع جالب‌تر شد. همسفرياب ديگر چيست؟ خدايا من الان دارم اينها را خواب مي‌بينم يا واقعاً در جامعه ما اينگونه آشنايي‌ها هم وجود دارد؟ سايت‌هاي همسرياب شنيده بودم ولي همسفرياب برايم غريب بود.
فرهنگي كه دچار دگرگوني شده است
در زمان‌هاي نه چندان دور، سفرها عموماً خانوادگي و به قصد شهرهاي مختلف بود و اين سفرها يا با اتومبيل شخصي انجام مي‌شد يا با قطار ، هواپيما و اتوبوس بود. هرچه بود اعضاي يك يا چند خانواده با هم قصد سفر مي‌كردند و چند روزي را به خوبي و خوشي در كنار هم سپري مي‌كردند و براي خود خاطرات شيرين مي‌ساختند. در اين ميان اگر قرار بود با اعضاي فاميل همسفر شوند كساني را كه با هم سازگاري داشتند و به عبارتي همسفرهاي خوبي براي هم بودند را براي سفر انتخاب مي‌كردند. ولي نفوذ فرهنگ غرب و تغييرات عجيب در سبك زندگي معيارهاي يك سفر همراه با يك همسفر خوب را زير سؤال برده و در حقيقت فرهنگ سفر را تغيير داده است.
با تغييراتي كه در چند سال اخير در زندگي ما ايراني‌ها رخ داده و سبك زندگي و سبك رفتاري و حتي سبك تفكر و نگرش ما را دچار دگرگوني كرده است، مفهوم همسفر هم دچار تغييراتي شده و در حقيقت از مفهوم اصلي خود فاصله گرفته است. چند وقتي است در شبكه‌هاي اجتماعي مثل تلگرام و اينستاگرام صفحاتي را مي‌بينيم كه با عناويني مثل همسفرياب يا هم‌پايه در حال فعاليت هستند. موضوع فعاليت اين كانال‌ها در واقع به هم رساندن افرادي است كه هيچ كسي را ندارند تا با هم سفر كنند. ادمين يا ادمين‌هاي اين كانال‌ها هدف از راه‌اندازي آن را كمك به گسترش گردشگري و پيدا كردن همسفر براي گردشگراني كه همسفر پايه ندارند، معرفي مي‌كنند! بهتر است بگوييم اين كانال‌ها راه رسيدن افراد به يكديگر را هموار مي‌كنند! در صفحه ثبت مشخصات، افراد تمام مشخصات خود را عنوان كرده و نكته جالب اينجاست كه توقعات خود را از همسفر خود نيز ذكر مي‌كنند.
آسيب‌هاي سفرهايي به سبك جديد
كارشناسان گردشگري مي‌گويند چون تنوع اماكن گردشگري بسيار زياد شده است و اكنون ديگر مثل گذشته مقصد سفر فقط چند شهر تكراري نيست،بلكه بسياري از روستاها و مناطق ديگر نيز به ليست گردشگري اضافه شده است، به همين دليل سبك سفر كردن هم تغيير كرده است و اكنون انواع و اقسام ژانرهاي سفر وجود دارد كه در كنار اين ژانرها با پديده سفرهاي مجردي با سبك و سياق جديد هم مواجه هستيم. يكي از دلايل ايجاد سفرهاي مجردي شايد تغيير سبك زندگي امروزي باشد. وقتي تعاملات خانوادگي و فاميلي كمرنگ مي‌شود و در بعضي موارد از بين مي‌رود و خانواده‌ها فقط محدود به اعضاي خود مي‌شوند بايد انتظار اين را داشته باشيم كه سفرهاي خانوادگي جاي خود را به سفرهاي مجردي بدهند. چه بسا با اين روند پيشروي سفرهاي مجردي ديگر رد و نشاني از سفرهاي خانوادگي باقي نماند. يكي از واقعيت‌هاي جامعه امروزي ما افزايش افراد تنها درجامعه است. افرادي كه به دلايل مختلف مثل اختلاف سليقه و اختلاف تفكر و انديشه از خانواده خود جدا مي‌شوند و تنهايي خود را به جمع خانواده ترجيح مي‌دهند. پيشرفت تكنولوژي و ايجاد شبكه‌هاي اجتماعي هم به اين تنهايي افراد دامن مي‌زند. كارشناسان معتقدند تكنولوژي به كمك تنهايي انسان آمده و همراه او شده است. افراد تنها، در شبكه‌هاي اجتماعي به دنبال همراهي براي خود مي‌گردند تا تنهايي خود را پر كنند. اين كانال‌هاي همسفرياب و هم‌پايه، بهترين فرصت براي اين افراد است، اما نكته اينجاست كه وقتي يك ناهمجنس سوژه اين سفرها مي‌شود چه نسبتي با فرهنگ و ارزش‌هاي ما دارد؟
از قديم گفتند اگر مي‌خواهيد كسي را بشناسيد يا با او هم كاسه شويد يا همسفر! و اين در حقيقت بخشي از ماهيت سفر است. افراد در سفر به بسياري از خلق و خوهاي يكديگر كه در زندگي عادي هيچ وقت نمي‌توانند آنها را بشناسند آشنا مي‌شوند و چه بسا رازها و ناگفته‌هايي باشد كه از همسفر خود آگاه مي‌شوند. حال سؤال اين است فردي را كه ما اصلاً نمي‌شناسيم و قرار هم نيست بشناسيم با چه اعتماد و امنيتي با او همسفر مي‌شويم؟ اين سفر چه لذتي براي ما دارد وقتي همراه ما يك غريبه است؟ از چه طريقي مي‌توانيم اين اطمينان را كسب كنيم كه اطلاعاتي كه فرد از خود ارائه مي‌دهد واقعي و صحيح است؟ رواج اينگونه سفرها، غير از اين نيست كه فساد اجتماعي را در قالب عناوين امروزي رواج مي‌دهد؟ اين سفرها چه از لحاظ شرعي و چه از لحاظ عرفي بسيار مشكل ساز است. اينگونه سفرها رفتارهايي را در جامعه ترويج مي‌دهد كه با فرهنگ اسلامي- ايراني ما بسيار منافات دارد. در فرهنگ كدام خانواده ايراني، سفر دختر مجرد با يك همسفر غريبه كه هيچ آشنايي با او ندارد، جايي دارد؟ حتي بر فرض انجام مراحل شرعي نيز خانواده‌هاي متجدد و بسيار روشنفكر هم اين نوع سفر كردن را نمي‌پسندند، زيرا پايان ارتباط بعد از اتمام سفر ممكن است منتهي به تبعات منفي جبران ناپذيري شود. اين سايت‌ها هرچند تمام مسئوليت‌هاي هرگونه اتفاقي را از گردن خود ساقط كرده‌اند،ولي نمي‌دانند كه با اين كار فقط بستري مناسب براي انواع و اقسام بزه‌ها و ناهنجاري‌هاي اخلاقي را فراهم كرده‌اند.
