هادی غلامحسینی
وزير راه و شهرسازي ابتداي سال 96 از وجود 2ميليون و 500 هزار واحد خالي از سكنه در كشور خبر داد و مدعي شد در برابر 3ميليون و900هزار واحد مسكوني در تهران تنها 2/7 ميليون خانوار وجود دارد، يعني در تهران تا پايان سال 95 بالغ بر يكميليون و 200هزار واحد مسكوني مازاد بر تعداد خانوار وجود دارد كه خالي بودن500 هزار واحد از اين واحدها محرز شده است، در اين ميان از آنجا كه شواهد از وجود خانههاي خالي در مناطق گران قیمت حكايت دارد، به نظر ميرسد ارزش خانههاي خالي تهران با احتساب هر واحد 800ميليون تومان بالغ بر 400هزار ميليارد تومان ميشود.
طبق اطلاعات نفوس و مسكن مركز آمار، تعداد واحدهاي خالي از سكنه در كشور سال 85 حدود 500هزار واحد بوده است كه اين آمار در سال 90 به بيش از يكميليون و600هزار واحد رسيده و در سال 95 اين آمار به بيش از 2ميليونو500هزار واحد رسيده است که از روند افزایش خانه خالی خبر میدهد. هم اكنون كه هفت ماه از سال 96 ميگذرد، گفته ميشود آمار خانههاي خالي از سكنه در كشور از 3ميليون و600هزار واحد نيز عبور كرده است كه اگر 20 درصد واحدهاي خالي در تهران باشد، يعني خانههاي خالي از سكنه تهران هم اكنون به طور تقريبي به 720هزار واحد مسكوني رسيده است كه فروش اين واحدهاي عموماً لوكس و گرانقيمت با توجه به وضعيت طرف تقاضا و همچنين وجود نرخ سودبانكي 20درصد تاحدودي بعيد است.
توليد خانه خالي سرمايه به باد دادن است
نبود اطلاعات و آمار دقيق و قابل اتكا و بهنگام باعث ميشود نقدينگي به كالايي تبديل شود كه كالا براي فروش بازاري ندارد، به طور نمونه بيش از 3ميليون و 600هزار واحد مسكوني در كشور وجود دارد كه امكان دارد به زودي تعداد خانههاي خالي در تهران به يك ميليون واحد برسد و اين در حالي است كه در تهران در قبال 8/2 ميليون خانوار هم اكنون 9/3 ميليون واحد مسكوني وجود دارد.
ارزش خانههاي خالي تهران
از آنجا كه شواهد نشان ميدهد پروانههاي صادره ساخت و ساز در تهران عموماً مربوط به مناطق گرانقيمت و لوكس بوده است و در اين مناطق متراژ خانهها نيز بيش از 80متر است، به نظر ميرسد ميانگين ارزش هر خانه خالي را بايد حداقل 800ميليون تومان در نظر گرفت كه با احتساب نيم ميليون خانه خالي از سكنه 400هزار ميليارد تومان ميشود.
افزايش شديد تعداد خانه خالي و شبهخالي
طبق اطلاعات رسمي سال 95 کل واحدهاي مسکوني موجود در کشور از سه دسته «خانه در حال استفاده»، «خانه خالي از سکنه» و «خانه شبهخالي» تشکيل ميشود که مجموعه آنها معادل ۲۷ ميليون و ۵۲۸ هزار و ۲۸۲ واحد است كه ۱۷ درصد از کل خانههاي موجود در شهرها و روستاها، به صورت «خالي از سکنه» و «اقامتگاه دوم خانوارها»، توسط مالکان نگهداري ميشود که از اين آمار ۱۰ درصد آن «خالي از سکنه» و ۷ درصد ديگر «اقامتگاه دوم» محسوب ميشود.
بر اساس اطلاعات مربوط به پايان سال 95، ۲ ميليون و ۱۱۵ هزار واحد مسکوني در کل کشور«خانه دوم» افراد است که به صورت موردي يا مقطعي براي سکونت، از آنها استفاده ميشود. گفتني است عمده ويلاهاي استانهاي شمالي و همچنين آپارتمانهايي در ساير شهرها که مالک آنها، براي گذراندن اوقات فراغت براي مدتي از سال در آن ساکن ميشوند، جزو «اقامتگاه دوم» طبقهبندي ميشود، بدين ترتيب اين نوع خانههاي دوم با «خانههاي دوم يا چندم افراد که هيچ استفادهاي از آن نميشود و خالي بودن آنها از سوي مأمور سرشماري محرز شده است»کاملاً تفاوت دارد.
افزایش 55درصدی خانههای خالی
تعداد خانههاي خالي در کشور در فاصله سالهاي ۹۰ تا ۹۵، رقمي معادل ۵۵ درصد رشد پيدا کرده و از حدود يک ميليون و ۶۰۰ هزار واحد مسکوني به حدود ۲ ميليون و ۶۰۰ هزار واحد مسکوني افزايش يافته است. از طرفي، تعداد «خانههاي شبهخالي» نيز در فاصله ۹۰ تا ۹۵ با رشد ۲۰۰ درصدي، از ۷۰۰ هزار واحد مسکوني به ۲ ميليون و ۱۱۵ هزار واحد رسيده است. اين ميزان رشد در خانههايي که «بهرهبرداري صفر» يا «بهرهبرداري مقطعي» از آنها صورت ميگيرد، در شرايطي اتفاق افتاده که کل موجودي مسکن کشور در اين پنج سال، ۱۸ درصد افزايش يافته است.
زيادهروي در توليد مسكن لوكس و گرانقيمت
بنا به ادعاي وزير راه و شهرسازي، در حالي كه تنها 7/2 ميليون خانوار در تهران وجود دارد، 9/3 ميليون واحد مسكوني در تهران وجود دارد. در تهران در سالهاي 89، 90 و 91 حدود 760 هزار واحد مسکوني پروانه ساختماني صادر شده است كه 50 درصد اين پروانههاي صادره ساختماني مربوط به مناطق مناطق، 1، 2، 3، 4، 5 و 22 (لوكس و گرانقيمت ) بوده است.
صدور پروانههاي صادره مورد اشاره وزير آن هم تنها در سه سال و در شرايطي كه اين تعداد پروانههاي ساختماني معادل يکچهارم خانوارهاي تهراني است، در واقع چالشآفرين صادر شده است، به طوري كه همين صدور لجامگسيخته پروانه ساختماني هم اكنون تهران را به تلي از خانههاي خالي در شهر تبديل كرده است و به نظر ميرسد اين خانههاي خالي در مناطق گرانقيمت و لوكس شهر ساخته شده است كه مشتري هم براي آنها وجود ندارد.
طبق اعلام مرکز آمار ايران در سرشماري نفوس و مسکن، طي سالهاي ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ واحدهاي مسکوني خالي با رشد ۵۸ درصدي از 66/1 ميليون واحد به حدود 58/2 ميليون واحد در سال ۱۳۹۵ افزايش يافته که اين ميزان از واحدهاي مسکوني خالي در سال ۱۳۹۵ معادل ۱۱ درصد از کل واحدهاي مسکوني موجود در اين سال است.