محمدصادق عابديني
مدت‌ها بود خبر توليد انيميشن سينمايي «فيلشاه» به عنوان مهم‌ترين رخداد حوزه پويانمايي در كشور مطرح می‌شد، به خصوص آنكه قرار بود اين كار را تيمي انجام دهد كه تجربه موفق توليد «شاهزاده روم» را در كارنامه‌اش داشته است. هادي محمديان، كارگردان انيميشن «شاهزاده روم» كه به تازگي كار توليد «فيلشاه» را به پايان رسانده‌است، در گفت‌و‌گو با «جوان» از ساخت اين انيميشن مي‌گويد.
«شاهزاده روم» انتظار‌ها را از انيميشن ايراني چندين پله بالا برد و شايد انتخاب كار بعدي را سخت كرد. چه شد سراغ «فيلشاه» رفتيد؟
بعد از اكران «شاهزاده روم»، در كنسرسيوم هنرپويا، درباره طرح و ايده كار بعدي جلسات متعددي داشتيم و ايده‌هاي مختلفي را بررسي كرديم. هدف اين بود كه مسير درستي را براي كارمان ترسيم كنيم. در كارگروهي كه حدود پنج، شش نفر عضو داشت، طرح «فيلشاه» تصويب شد و بعد آقايان رمضان‌پور و مفيدي‌كيا نيز به جمع‌مان پيوستند و به صورت كارگاهي فيلمنامه نوشته شد و بعد در مسير توليد قرار گرفت. تلاشمان اين بود تا جايي كه مي‌توانيم نواقصي را كه در «شاهزاده روم» بود، بر طرف كنيم.
به عنوان خالق انيميشن‌هاي «شاهزاده روم» و «فيلشاه»، فاصله كيفي ميان اين دو انيميشن را چقدر مي‌دانيد و آيا نسبت به ارتقاي كيفيتي كه گفتيد، راضي هستيد؟
نسبت به كار قبلي تمام تلاشمان را كرديم كه كار بهتري توليد شود، اما نكته‌اي وجود دارد و آن اين است كه تا پيش از «شاهزاده روم» عملاً ما فيلم سينمايي بلند مخصوص كودكان نداشتيم و تجربه توليد كار سينمايي براي كودك و نوجوان كه بتواند فضايي شاد و سرگرم‌كننده داشته باشد، بسيار سخت بود. ما در ساخت «شاهزاده روم» آزمون و خطا كرده بوديم و به نظرم با ساخت«فيلشاه» هم هنوز داريم تجربه كسب مي‌كنيم. حتي بايد چند كار ديگر هم ساخت و باز تجربه كسب كرد، اما درباره تفاوت اين دو انيميشن بايد گفت كه مخاطب به خوبي متوجه زحماتي كه براي ايجاد جزئيات بيشتر شده، خواهد شد. ما براي شعور مخاطب احترام قائليم و اميدوارم در زمان اكران اين انيميشن، تماشاگر نيز اين حس احترام را كه در جذابيت قصه و توليد انيميشن وجود داشته، ببيند.
تيم توليد «فيلشاه» نسبت به تيمي كه در «شاهزاده روم» با شما همكاري داشتند، تغييری داشته‌است؟
از نظر تعداد نفراتي كه در كار حضور داشته‌اند، چه از نظر كمي و چه از نظر كيفي، رشد زيادي داشته‌ايم. تيم كاري‌مان حداقل دو برابر بزرگ‌تر شده‌است و سعي كرديم افرادي را اضافه كنيم كه بتوانند كيفيت كار را بهبود ببخشند. اعضای تيم فعلي از نظر تجربه‌هاي قبلي و كيفيت كاري شرايط خوبي دارند.
وقتي «شاهزاده روم» اكران شد، خيلي آن را با توليدات روز جهان مقايسه كردند. آيا «فيلشاه» مي‌تواند باز هم فاصله ما را با توليدات روز كمپاني‌هاي برتر توليد انيميشن كم كند؟
سابقه توليد انيميشن در جهان حداقل به يك قرن پيش باز مي‌گردد و ما تازه بعد از 100سال به صورت جدي سراغ توليد انيميشن رفته‌ايم. پس هيچ عقل سليمي قبول نمي‌كند كه با توليد يك انيميشن ما به سطح انيميشن‌هاي جهاني رسيده‌ايم و با آنها برابريم. به غير از بحث تجربه از نظر نيروي انساني و سخت‌افزاري نيز فاصله زيادي وجود دارد، اما آنچه ما را متمايز مي‌كند، استعداد و هوش بچه‌هاي ايراني است، با تكيه بر اين پتانسيل ذهني و هوش است كه داريم به سرعت اين فاصله را كم مي‌كنيم.
چقدر طول مي‌كشد تا فاصله انيميشن ايراني با انيميشن‌هاي مثلاً هاليوودي به حداقل برسد؟
واقعيت اين است براي يك فيلم سينمايي انيميشن نيازمند يك تيم بزرگ به همراه امكانات سخت‌افزاري پيشرفته هستيم، براي همين هزينه متوسط براي يك فيلم سينمايي انيميشن به طور متوسط 30 تا 40 ميليون دلار است و هزینه بهترين فيلم سينمايي توليد‌شده نيز بيش از 100ميليون دلار بوده‌است، در حالي كه براي يك كار ايراني يك صدم اين ميزان نيز هزينه نمي‌شود. تيم‌هاي توليد انيميشن در كمپاني‌هاي بزرگ جهاني بين 2 تا 3هزار نفر هستند. كمپاني‌ها سرمايه‌هاي بزرگي در بخش سخت‌افزاري دارند كه ما در ايران از آن بي‌بهره‌ايم. ما نبايد فقط به قياس با سطح يك جهان بپردازيم و به جاي آن بايد توانمان را براي پيشرفت بيشتر صرف كنيم.
پيشرفت در توليد انيميشن در ايران به غير از سرمايه كه گفتيد، به چه چيزهايي بستگي دارد؟
مشكل بزرگ ما اين است كه كمپاني نداريم، كمپاني از طرح و ايده تا توليد، بازاريابي و فروش را انجام مي‌دهد. متأسفانه ما آنقدر در اين زمينه عقب هستيم كه واژه‌اي مناسب براي جايگزيني «كمپاني فيلمسازي» نداريم و اگر مي‌گوييم «دفتر فيلمسازي» بايد بدانيم دفتر فيلمسازي بسيار محدودتر از يك كمپاني است. ابتدايي‌ترين كار اين است كه به سمت ايجاد كمپاني فيلمسازي برويم. بعد از آن سرمايه‌گذاري صورت گيرد.
«شاهزاده روم» در جشنواره فيلم فجر شركت كرد و اكران ويژه داشت، «فيلمشاه» هم در جشنواره شركت مي‌كند؟
تهيه‌كننده و تيم مشاوران درباره حضور در جشنواره فجر يا رونمايي اثر و زمان اكران آن در حال تصميم‌گيري هستند.
با توجه به اينكه تجربه حضور در جشنواره را داشته‌ايد، آيا بهتر نيست فيلم فجر انيميشن را جدي و بخشي مستقل براي آن در نظر بگيرد؟
اين ظرفيت زماني ايجاد مي‌شود كه ما حداقل 10 تا 15 اثر سينمايي انيميشن داشته باشيم تا داوران امكان انتخاب داشته باشند و زمينه رقابت نيز به وجود آيد. الان جشنواره به راحتي مي‌تواند 22 اثر سينمايي رئال براي حضور در بخش مسابقه فجر انتخاب كند، ولي در مقابل شايد يك يا دو اثر انيميشن وجود داشته باشد.
با اين وضعيت براي ديده‌شدن انيميشن‌هاي ايراني در جشنواره ملي فجر بايد چه كار كرد؟
بهترين كار اين است كه اجازه دهند فيلم‌هاي انيميشن نيز در كنار فيلم‌هاي رئال مسابقه دهند. به غير از بخش بازيگري در بقيه بخش‌ها مانند كارگرداني و فيلمنامه، هيچ فرقي ميان انيميشن و رئال نيست، ولي حتي اگر ما بهترين فيلم انيميشن جهان را بسازيم كه در گريدAكيفيت نيز باشد، صرفاً مديران جشنواره تصميم به حضور يا عدم حضور انيميشن مي‌گيرند. ما از رقابت با فيلم‌هاي رئال ابايي نداريم.
به عنوان كسي كه كار انيميشن انجام مي‌دهد و موفق نيز بوده‌است، فكر مي‌كنيد روزي خواهد رسيد كه بچه‌هاي ايراني بيشتر كارتون و انيميشن ايراني نگاه كنند؟
به اين زودي‌ها چنين اتفاقي نمي‌افتد. دليلش هم کم بودن حجم توليد انيميشن در ايران است. بايد توليدات به سطحي برسد كه براي مخاطب ذائقه‌سازي كند؛ مثلاً يك انيميشن ايراني ببيند بعد از آن يك انيميشن ديگر ببيند. يا اگر سريال انيميشني است بعد از آن فصل‌هاي بعدي‌اش ساخته شود؛ چيزي كه الان وجود ندارد. اگر بتوانيم سالي حدود 10 اثر انيميشن داشته باشيم كه حداقل پنج اثر آن اكران و مخاطب به خصوص گروه سني كودك و نوجوان با آن آشنا شود، مي‌شود انتظار داشت تا بيشتر به انيميشن ايراني توجه شود. اين در حالي است كه ما هر روز شاهد انيميشن‌هاي مختلفي هستيم كه در كشورهاي مختلف توليد شده و در ايران پخش مي‌شوند.
