اروپا و جهان چندی پیش شاهد همه پرسي استقلال
منطقه كاتالونيا بود. كاتالونيا بخش خودمختار در شمال شرقي اسپانيا است كه تمايل
استقلال طلبي آن ريشه تاريخي دارد. اين منطقه به لحاظ اقتصادي داراي اهميت است، به
تنهايي حدود 20 درصد توليد ناخالص ملي، 27 درصد صادرات اسپانيا و 25 درصد منابع
درآمد توريستي را تشكيل مي دهد. اين منطقه كه هفت و نيم ميليون جمعيت دارد، در
حالي به سمت همه پرسي استقلال پيش رفت كه پليس اسپانيا براي جلوگيري از استقلال آن
دست به اسلحه و خشونت برد. اين منطقه در ژوئيه 2006 خودمختاري خود را كسب كرد و
بعد از آن تمايلاتش براي استقلال قوت بيشتري گرفت. مقامات اين منطقه در ژوئيه 2017
فراخوان همه پرسي را اعلام كردند كه فصل جديدي را در اسپانيا و حتي تصميم گيري هاي
اتحاديه اروپا ايجاد كرده است.
اتحاديه اروپا طي سال هاي گذشته با بحران هاي
متعدد و عميقي مواجه بوده است كه با ورود به تجزيه طلبي، آينده سياسي خود را بيش
از گذشته خطرناك مي بيند. استقلال خواهي و تجزيه طلبي در اين منطقه در حالي كليد
خورده است كه برخي از كشورهاي ديگر نيز با اين تهديد مواجه هستند. بخصوص كه اين
مسئله با رشد روزافزون راديكاليسم و افراط گرايي در كشورهايي همچون فرانسه،
آلمان، هلند، ايتاليا و ... همراه است. انتخابات هاي شكل گرفته در سال 2017 در
هلند، فرانسه و آلمان نشان مي دهد كه افراط گرايان به شدت در حال تبديل شدن به
قدرت تاثيرگذار در سطح ملي هستند. بين تمام احزاب حاضر در فرانسه كه سنت و ريشه اي
قديمي و قوي دارند، حزب راديكال «جبهه ملي» به رهبري مارين لوپن توانست براي
اولين بار به دور دوم انتخابات رياست جمهوري راه پيدا كرده و با ايمانوئل ماكرون
رقابت كند. مارين لوپن حتي پس از رشد چشمگير افراط گرايان در آلمان كه به تفكرات
نئونازيسم نزديك هستند و با حزب «جايگزين براي آلمان» فعاليت مي كنند، گفت كه
«مردم اروپا در حال بيدار شدن هستند.» اين حزب آلماني در انتخابات پارلماني آلمان
(بوندس تاگ) توانست براي اولين بار وارد مجلس شده و با حدود 13درصد 87 كرسي را به
دست آورد.
اين مسئله زماني بيشتر خود را نشان مي دهد كه
اروپا طي سال هاي گذشته با سه بحران بزرگ ديگر نيز مواجه بوده است. ابتدا بحران
مالي و اقتصادي كه در سطح كلان و در بستر سرمايه داري است، دوم هجوم پناهجويان به
اين منطقه كه مي تواند بخشي از پازل و سياست هاي نادرست نظامي، امنيتي، سياسي، آب
و هوايي و ... غرب در قبال خاورميانه و آفريقا باشد و سوم تهديد همگرايي در سطح كلان با همه پرسي خروج
بريتانيا از تحاديه اروپا
ناگفته پيدا است كه اتحاديه اروپا به هر جهت با
اين تحركات بخصوص تجزيه طلبي و تمايلات استقلال خواهانه به شدت تضعيف خواهد شد و
همگرايي خود را در آينده پرخطر مي بيند. اين در حالي است كه متحدان سنتي ظاهري و
حتي همسايگان رقيب اتحاديه اروپا نگاه منفي به آن ندارند زيرا تضعيف اروپا را به
دلايل مختلف به نفع خود مي دانند.
در اين ميان امريكايي كه دونالد ترامپ رئيس
جمهور آن است خواهان تضعيف اتحاديه اروپا است. ترامپ اين موضوع را در قالب هاي
مختلف تاكيد كرده است. امريكا از زمان طرح مارشال، بعد از جنگ جهاني دوم تا كنون
همواره به دنبال اين بوده كه اروپا به آن وابسته باشد. اين در حالي است كه طي سال
هاي گذشته نشانه هايي از اختلافات بين اروپا و امريكا مشاهده شده و اروپا در
مواقعي اعلام كرده است كه نمي خواهد تا هميشه زيرمجموعه قدرت آمريكا باشد. اين
موضوع مي تواند تضعيف اروپا را به استراتژي مهم امريكا تبديل كند تا شاهد اروپاي
قوي نباشد. تجزيه طلبي، رشد افراط گرايي، هجوم پناهجويان و اختلاط هويتي و فرهنگي
در اروپا مي تواند زمينه هاي لازم را براي تضعيف اروپا فراهم كند كه خوشايند
آمريكا خواهد بود.
از طرفي ديگر روسيه به عنوان قدرت ديگر منطقه اي
و بين المللي همواره به دنبال اين است كه در همسايگي اش يك اتحاديه قوي وجود
نداشته باشد. به اين دليل كه در سطح كلان همسايه قوي قادر خواهد بود تا به تهديدي
براي همسايگان تبديل شود. اما اروپاي ضعيف در سطوح مختلف به روسيه وابسته خواهد
بود. اين همان مسئله اي است كه مسكو را راضي نگه مي دارد. اتفاقا به همين دليل است
كه روسيه اعلام كرده است «همه پرسي كاتالونيا مسئله اي داخلي است» و به شكل ضمني
از آن حمايت كرده است. چين نيز از اين موضوع چندان ناراضي نيست زيرا با تهديدات
مداومي كه اروپا با آن مواجه است، عملا يك قدرت و رقيب اقتصادي پكن ضعيف مي شود و
اين همان مسئله اي است كه چين را راضي نگه مي دارد زيرا اقتصاد اين منطقه را به
خود وابسته مي بيند.
مجموعه اين مسائل باعث مي شود كه اروپا در آينده
نقش كمتري در نظام بين الملل داشته باشد و اگر نتواند با اين تهديدات مواجه شود و
بر آنها را غلبه پيدا كند در آينده به كشورها و يا منطقه اي ضعيف، دنباله رو،
وابسته و غيرتاثيرگذار تبديل مي شود.
