با پایان یافتن ضرب‌الاجل بغداد به رهبران اقلیم برای عقب‌نشینی از كركوك، حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق روز دو‌شنبه فرمان پیشروی برای كنترل این منطقه نفت‌خیز را صادر كرد و نیروهای عراقی در همان ساعات اولیه بدون درگیری و كمترین تلفات بسیاری از مناطق كركوك، از جمله فرودگاه، ساختمان استانداری و چند میدان نفتی را به كنترل خود درآوردند. مسعود بارزانی به نیروهای پیشمرگه دستور داده از برخی مناطق عقب‌نشینی كنند. یک فرمانده ارتش عراق اعلام کرد که مسئولان محلی اقلیم کردستان با تحویل همه تأسیسات نفت و گاز شمال به نیروهای عراقی موافقت کرده‌اند. همزمان اختلافات بین دو حزب اصلی كردستان افزایش یافته است و رئیس اقلیم، حزب اتحادیه میهنی را به خیانت متهم كرده است.
حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق با پایان یافتن ضرب الاجل سه روزه به كرد‌ها برای عقب‌نشینی از كركوك، روز دو‌شنبه دستور پیشروی به این منطقه را صادر كرد و نیروهای عراقی توانستند با پیشروی سریع در كركوك بسیاری از مناطق این شهر را به كنترل خود درآورند. به گزارش شبکه الحدث، طبق دستور حیدر العبادی، نیروهای امنیتی عراق وظیفه دارند کنترل و امنیت پایگاه‌های نظامی و تأسیسات متعلق به دولت فدرال را تضمین و تأمین کنند. نیروهای عراقی می‌گویند که به آنها دستور داده شده تا جای ممکن از بروز درگیری خودداری و با پیشمرگه‌ها همکاری و از جان همه شهروندان عراقی ساکن در کرکوک محافظت کنند. حیدر العبادی در نطق تلویزیونی خود از همه ساکنان کرکوک خواست با نیروهای عراقی همکاری کنند. براساس گزارش‌ها، در ابتدای شروع حرکت نیروهای عراقی نیز مقاومتی از سوی نیروهای پیشمرگه گزارش نشده است. با این حال شبکه روداو از شنیده شدن صدای تیراندازی در برخی مناطق خبر داده است. به گزارش شبكه السومریه‌نیوز، نیروهای عراقی از سمت منطقه تعزا در جنوب کرکوک حرکت خود را آغاز کرده و وارد کرکوک شده‌اند. ستاد اطلاع‌رسانی جنگ در عراق نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «نیروهای عراقی گذرگاه پل خالد و جاده الریاض - دفتر خالد و گذرگاه مریم‌بیک در کرکوک را به کنترل خود در آوردند.» بر اساس این گزارش، نیروهای عراقی به سرعت پیشروی می‌کنند و تیپ طلایی ارتش از محور «الدبس» به سمت چاه‌های نفت و از محور «تازه» به‌سمت منطقه صنعتی حرکت می‌کند. به گزارش الجزیره، نیروهای عراقی بدون هیچ درگیری وارد ساختمان استانداری کرکوک شدند و کنترل آن را به دست گرفتند.
همچنین نیروهای عراقی موفق شدند کنترل فرودگاه کرکوک را نیز به دست بگیرند. فرماندهی پلیس فدرال گفت:«نیروهای عراقی تاکنون بر ۱۳ هدف در کرکوک تسلط یافته‌اند.» اكثر ساكنان كركوك از تركمان‌های شیعه هستند و در همه‌پرسی جدایی كردستان، احزاب تركمانی آن را تحریم و مخالفت خود را با جدایی از عراق اعلام كرده بودند. شبکه خبری آفاق گزارش داد نیروهای عراقی بر فرودگاه کرکوک، برخی مناطق نفتی و پایگاه هوایی k1 تسلط یافته‌اند. این گزارش حاکی است تاکنون هیچ گلوله‌ای شلیک نشده و هیچ تلفاتی نیز گزارش نشده است، با این حال برخی منابع کردی از وجود درگیری و تبادل آتش توپخانه در جنوب کرکوک و منطقه صنعتی اطراف کرکوک خبر داده‌اند. شبكه روسیا الیوم نیز گزارش داد تانک‌‌ها و خودروهای ارتش عراق در حال حرکت به سمت مرکز شهر کرکوک هستند. بر اساس این گزارش، هزاران شهروند گریخته‌‌اند و اکثر مقرهای احزاب کرد در کرکوک تخلیه شده‌اند. از سوی دیگر، منابع آگاه اعلام کردند که نیروهای عراقی، کنترل شهر «طوزخورماتو» واقع در جنوب کرکوک را به دست گرفتند. پایگاه خبری روزنامه «العراق» به نقل از فرماندار طوزخورماتو نوشت که حزب اتحادیه میهنی کردستان، کلیه دفاتر خود را در این شهر به نیروهای عراقی تحویل داده است. طوزخورماتو كه اكثر ساكنانش از تركمان‌های شیعه هستند در دو سال گذشته یكی از مناطق درگیری بین نیروهای عراقی و كرد‌ها بود. از سوی دیگر، فرمانده ائتلاف ضدداعش هم روز دو‌شنبه با صدور بیانیه‌ای مدعی شد: «تحرکات نظامی در کرکوک با هماهنگی نیروهای ائتلاف بین‌المللی ضدداعش صورت گرفته و هیچ حمله‌ای نیز به سمت کرکوک صورت نگرفته است.» این درحالی است كه وزارت دفاع امریكا دیروز از دولت عراق و مقامات اقلیم خواسته بود به درگیری‌‌ها در كركوك پایان دهند و گفت‌وگو‌ها را از سر بگیرند. دولت عراق روز جمعه از مسعود بارزانی، رئیس اقلیم كردستان خواسته بود نیروهای شبه‌نظامی کرد را از مناطقی که پیش از حمله داعش در اختیار ارتش بوده و طبق توافق به پیشمرگههای کرد سپرده شده است، خارج کند و این مناطق را تحویل ارتش دهد اما بارزانی بدون توجه به این ضرب‌الاجل هزاران نفر از نیروهای پیشمرگه را برای مقابله با ارتش عراق به كركوك اعزام كرده بود. كركوك تا اشغال داعش در دست دولت مركزی بود ولی با پیشروی كرد‌ها در مقابل تروریست‌ها، نیروهای پیشمرگه توانستند بسیاری از مناطق این شهر را تحت كنترل بگیرند و به‌رغم هشدارهای دولت بغداد، تاكنون از تحویل این مناطق به عراق خودداری كرده‌اند و همین مسئله اختلافات بین دو طرف را افزایش داده است. كركوك سرشار از منابع نفت و گاز است و رهبران اقلیم سعی دارند با جدایی از عراق این منطقه غنی را ضمیمه كردستان كنند كه با واكنش تند بغداد مواجه شده است.
تسلط عراقی‌‌ها بر میادین نفتی
دایره تسلط نیروهای عراقی بر تأسیسات نفتی و مقرهای نظامی کرکوک در حال گسترش است و در این راستا کنترل چند منطقه استراتژیک از جمله تأسیسات گاز، منطقه صنعتی، پالایشگاه نفت، شرکت اصلی نفت شمال، فرودگاه کرکوک و بزرگ‌ترین پادگان نظامی کرکوک به دست این نیرو‌ها افتاده است. به گزارش شبکه المیادین، دو مسئول وزارت نفت عراق نیز تأکید کردند نیروهای عراقی بر مقر شرکت اصلی نفت در شمال کرکوک تسلط یافته‌اند. همچنین یک فرمانده ارتش عراق گفت: «کرد‌ها موافقت کرده‌اند تمامی تأسیسات نفت و گاز شمال عراق را به نیروهای ارتش تحویل دهند.» همچنین نیروهای پیشمرگه که پیش از این با اشغال مناطق نفت‌خیز کرکوک عراق کنترل میادین نفتی را در این منطقه به دست گرفته بودند، مجبور به عقب‌نشینی از دو میدان نفتی «بای حسن» و «هافانا» در استان کرکوک شدند و نیروهای امنیتی و ارتش عراق کنترل هر دو میدان نفتی را در اختیار گرفته‌اند. یك منبع آگاه اعلام كرد عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگه کرد به دستور مسئولان اقلیم کردستان عراق صورت گرفته است.
عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگه
در حالی که نیروهای پیشمرگه گفته بودند كه با همه توان در مقابل نیروهای عراقی مقاومت می‌كنند اما نیروهای كرد به محض شروع عملیات كركوك، از بسیاری از مواضع خود عقب‌نشینی كردند. به گزارش رسانه‌های عراق، تصاویر منتشر شده از مناطق مختلف کرکوک نشان می‌دهد که پیشمرگه‌ها با ورود نیروهای عراقی به منطقه، عقب‌نشینی‌های گسترده‌ای داشته و به سمت اقلیم کردستان عراق در حرکت هستند. در تصاویر منتشر شده از منطقه رحیم آوا که منطقه اصلی کردهای کرکوک در شمال این شهر است و در حال حاضر 40 کیلومتر با نقاط درگیری فاصله دارد، به خوبی این فرار و عقب‌نشینی قابل مشاهده است. به گزارش رویترز، یک منبع مطلع در استان کرکوک اعلام کرد، نیروهای پیشمرگه از شهرستان داقوق در جنوب استان به طور کامل عقب‌نشینی کرده‌اند. این درحالی است كه فرماندهان پیشمرگه روز یك‌شنبه مدعی شده بودند كه از مواضع خود در كركوك عقب‌نشینی نخواهند كرد و اگر نیروهای عراقی دچار اشتباه فردی شوند با شدید‌ترین حمله آن را پاسخ می‌دهند. همچنین وستا رسول از فرماندهان پیشمرگه در کرکوک اعلام کرد:«پیشمرگه‌ها در کرکوک توان دفاع نداشتند و از پایگاه کیوان عقب‌نشینی کردند.»
اختلاف بین كرد‌ها
همزمان با مأموریت ارتش عراق برای تحت کنترل درآوردن استان کرکوک، اختلافات دو حزب مهم کردستان عراق بالا گرفته است تا جایی که یکی، دیگری را به طور ضمنی به خیانت متهم می‌کند. ریاست کردستان عراق دیروز در اولین واکنش رسمی پس از درگیری‌های اخیر در کرکوک با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد پیشروی‌های عراقی‌‌ها در کرکوک به دلیل «خیانت» برخی از پیشمرگه‌ها محقق شده است. به گزارش شبکه اسکای نیوز، در این بیانیه آمده است: برخی رهبران حزب اتحادیه میهنی به نیروهای تحت امر خود دستور داده‌اند از مناطقی که تحت کنترل آنها بوده عقب‌نشینی کنند و این امر باعث شد نیروهای عراقی بر این مناطق سیطره یابند. نصرالله السورجی از رهبران اتحادیه میهنی کردستان عراق در واکنش به اتهام حزب بارزانی علیه این اتحادیه به خیانت و تحویل مقر‌ها به ارتش عراق گفت:«ما خیانت نکرده‌ایم اما عقب‌نشینی بهترین راه‌حل است.» همچنین همسر دبیرکل اتحادیه میهنی کردستان با انتشار اطلاعیه‌ای تأکید کرد که اعضای خانواده وی در کنار پیشمرگههای اتحادیه میهنی در دفاع از کرکوک در خط مقدم هستند و چندین بار مانع حمله نیروهای عراقی به کرکوک شده‌اند. به گزارش كردپرس، وی اعلام كرد: «اتحادیه میهنی کردستان مدافع اصلی قدس کردستان بوده و حال که این شهر قهرمان هدف توافقات بین‌المللی قرار گرفته، پیشمرگههای اتحادیه میهنی قهرمانانه از آن دفاع می‌کنند.» این درحالی است كه شبكه راشاتودی دیروز به نقل از منابع عراقی اعلام كرد كه اختلافات دو حزب به قدری شدید است که ممکن است به درگیری مسلحانه میان نیروهای دو حزب منجر شود. اختلافات دو حزب از زمان برگزاری همه‌پرسی جدایی كردستان از عراق، تشدید شده است و حزب طالبانی مخالفت خود را با جدایی اعلام كرده است.
عملکرد مردم کرد کرکوک در پذیرا شدن نیروی نظامی عراق " به دونه درگیری " نشان از ان دارد که مردم کردخودشان درک بهتری از افرادی دارند " که جهت جاه طلبی های خود " وضعیت مردم را در نظر نداشته " مخصوصا در این اوضاع که عراق در مسیر وحدت و پیروزی بر داعش می باشد " عامل شروع یک جنگ وکشمکش داخلی بیهوده نباشند " عامل کشته شدن عده ای دیگر از مردم بیگناه عراق " نشوند. 
