زهرا چیذری
بنا بود برچسب‌هاي اصالت معياري براي سنجش اصالت و سلامت كالاهاي سلامت محور باشد، اما همچون هميشه متقلبان و قاچاقچيان دست به كار شدند و برچسب‌هاي اصالت بي‌اصالت را طراحي كردند تا زخم كهنه محصولات سلامت‌محور قاچاق و تقلبي همچنان بر پيكر سلامت جامعه باقي بماند و برچسب اصالت هم به همان سرنوشتي دچار شود كه طرح «شبنم» دچار شد. با وجود اين بهروز جنت، مدير‌كل امور غذايي، آرايشي و بهداشتي سازمان غذا و دارو با هشدار به جاعلان برچسب اصالت تأكيد مي‌كند: در شش ماه گذشته تيمي از جاعلان برچسب اصالت كالا كه داراي 9 شماره پيامكي بودند، دستگير شدند و تمام افرادي كه اقدام به جعل و سودجويي با اين روش مي‌كنند نيز با همكاري قوه‌قضائيه دستگير خواهند شد.
امروز روز جهاني غذاست؛ بهانه‌اي براي آنكه كمي دقيق‌تر به آنچه مي‌خوريم و تأثيرات عميق و فراوان آن روي سلامتي خود توجه كنيم، اما با اين توجه بيشتر متوجه نكاتي مي‌شويم كه ما را كمي نسبت به سلامت آنچه مي‌خوريم، بدبين مي‌كند. از هواي آلوده به انواع و اقسام آلاينده‌ها تا آبي كه هر از چندگاه اخباري مبني بر آلودگي‌اش به مواد آلاينده‌اي نظير نيترات رسانه‌اي مي‌شود و دوباره ماجرا مسكوت مي‌ماند. سبزيجات آبياري شده با فاضلاب يا باقيمانده سموم كشاورزي روي ميوه‌ها و سبزيجات و همچنين نگراني‌هايي كه درباره سلامت تراريخته‌ها وجود دارد. درباره گروه‌هاي پروتئيني مانند شير و گوشت هم كه هميشه نگراني درباره باقيمانده آنتي‌بيوتيك‌ها وجود دارد. در اين ميان خوراكي‌هاي وارداتي هم چندان قابل اعتماد نيستند؛ خوراكي‌هايي كه خيلي‌هايشان از مسير قانوني وارد كشور نشده‌اند و برچسب اصالتشان هم بي‌اصالت است. جالب اينجاست كه جاعلان برچسب اصالت تا جايي پيش رفته‌اند كه حتي سامانه پيامكي طراحي كرده بودند؛ آن هم سامانه پيامكي آنلاين براي اثبات اصالت محصولات تقلبي!
تقلب در استعلام اصالت برچسب اصالت
ماجراي برچسب‌هايي كه بناست اصالت و تقلبي يا قاچاق نبودن كالاهاي سلامت‌محور از جمله غذا را مشخص كنند، ختم به خير نشده است. آنطور كه مدير‌كل امور غذايي، آرايشي و بهداشتي سازمان غذا و دارو مي‌گويد برخي از افراد به شيوه‌هاي متفاوتي اين برچسب را جعل كردند و حتي سامانه پيامكي براي آن قرار دادند، به‌طوري‌كه زماني كه مصرف‌كننده شماره برچسب را براي مركز پيامكي ارسال مي‌كرد با پيامي كه اصالت محصول را تأييد مي‌كرد، مواجه مي‌شد.
جنت با اشاره به اجراي طرح نظام رهگيري، رديابي و نصب برچسب اصالت روي فرآورده‌هاي سلامت‌محور مي‌افزايد: در حال حاضر تمام محصولات وارداتي در حوزه‌هاي غذا، دارو، آرايشي، بهداشتي و كالاهاي عمومي تجهيزات پزشكي داراي برچسب اصالت هستند و اگر محصولي اين برچسب را نداشت، مورد تأييد سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت نيست. البته برخي افراد براي اينكه بتوانند محصولات خود را به فروش برسانند، مي‌گويند از آنجايي كه محصولمان عوارض گمركي نپرداخته، برچسب اصالت ندارد، اما اين حرف‌ها بازي‌هاي رواني است و مطمئناً ۹۵ درصد چنين محصولاتي تقلبي هستند و هيچ‌كس پاسخگوي عوارض آنها نخواهد بود.
وي درباره چرايي وجود برچسب‌هاي بي‌اصالت با بيان اينكه البته هميشه در اين حوزه تخلف وجود دارد، مي‌افزايد: برخي افراد سودجو وقتي ديدند با نصب برچسب اصالت، بازار سوداگري‌شان كمرنگ شد، برچسب‌هاي تقلبي ايجاد كردند. بر اين اساس تأكيد مي‌كنم كه خود برچسب، هيچ اصالتي ندارد، بلكه مهم اين است كه مردم اين برچسب را كنترل كنند. بنابراين مردم بايد برچسب‌ها را با روش‌هاي مختلفي اعم از اس‌ام‌اس يا اپليكيشن‌هاي مختلف كنترل كنند. براي اين منظور بايد كد محصولات را به شماره ۲۰۰۰۸۸۲۲ كه سامانه پاسخگويي سازمان غذا و دارو است، ارسال كنند تا بتوانند اصالت واقعي اين برچسب‌ها را استعلام كنند.
دفاع از اصالت با قابليت جعل
از نگاه جنت جعل و تقلب در هيچ كجاي دنيا صفر نمي‌شود، اما بايد آن را به حداقل رساند. وي معتقد است در حال حاضر در حوزه كالاهاي سلامت‌محور تعداد افراد متقلب كاهش يافته و در عين حال آنها از خود ردي هم بر جاي گذاشته‌اند و مي‌توان براي مقابله و دستگيري آنها اقدام كرد. بر اين اساس در ماه‌هاي گذشته به كمك قوه‌قضائيه و وزارت اطلاعات تيمي در اين حوزه كه چندين سرشاخه داشت، دستگير شده‌اند و برخي ديگر هم به زودي دستگير خواهند شد. وي همچنان از برچسب اصالت دفاع مي‌كند و مي‌گويد: نصب برچسب كنترل اصالت مي‌تواند مصرف‌كننده را به سمت محصولات اصيل كه در پشت آنها پاسخگويي هم وجود دارد، سوق دهد.
قاچاق برندهاي مخصوص مرفهين
مدير‌كل امور غذايي، آرايشي و بهداشتي سازمان غذا و دارو درباره ميزان تقلب و قاچاق در حوزه غذا و نحوه برخوردهاي بازدارنده با متخلفان اين حوزه تصريح مي‌كند: در حوزه غذا به علت تنوع و ارتقاي محصولاتمان در سال‌هاي گذشته، ميزان قاچاق بسيار كم بوده است، زيرا كيفيت و تنوع محصولاتي كه در ايران توليد مي‌شوند مناسب است؛ به‌طوري‌كه صادرات آنها را هم انجام مي‌دهيم. وي با اشاره به خوراكي‌هايي با مصرف‌كنندگان خاص در اقشار مرفه مي‌افزايد: بيشترين ميزان قاچاق را در اين برندهاي خاص مي‌بينيم كه در بخش‌هايي از جامعه مانند بخش مرفه ممكن است بيشتر ديده شود، اما برآيند بازار غذايي كشور نشان مي‌دهد درصد محصولات قاچاق بسيار كم است. هر چند كه در يكسري از محصولات مانند برخي برندهاي خاص شكلات، شيريني و اسنك‌ها شاهد درصد بالايي از قاچاق هستيم.
جنت در برابر چرايي تقلب‌هاي متنوع در حوزه غذا و سلامت تصريح مي‌كند: بايد بدانيم بازدارندگي از تخلف به قوانين و مقررات كشور باز‌مي‌گردد. در‌حال‌حاضر يكي از مشكلات قوه‌قضائيه تعداد بالاي پرونده‌هاست. البته اين قوه نهايت تلاشش را براي برخورد با متخلفان انجام مي‌دهد، اما وقتي تعداد تخلفات زياد است و قوانين هم به طور مناسب رشد نكرده‌اند، نمي‌توان در اين حوزه به طور بازدارنده عمل كرد. بنابراين قوه مقننه، قضائيه و مجريه بايد دست به دست هم دهند تا اين بازدارندگي را در حوزه غذا ايجاد كنند.
