تكرار سوداگری و سفتهبازی چند ده ساله در بخش زمین به عنوان یكی از نهادههای تولیدمسكن چنان بهای مسكن را بالا برده است كه تقاضای موثری برای خرید مسكن بین مردم به چشم نمیخورد، به طوری كه از سال 91 تا كنون بخش ساختمان حداقل با رشد منفی 50 درصدی در حسابهای ملی ایران روبهرو بوده و بدتر از همه آنكه وزیر راه و شهرسازی معتقد است بخش ساختمان به این زودیها نمیتواند در اقتصاد ایران پیشرو باشد، حال آنكه بسیاری از مشاغل و صنایع وابسته به بخش مسكن است، از همین رو مشاور مالی وزیر راه و شهرسازی با بیان اینكه سیاستگذاری زمین از دست وزارت راه و شهرسازی خارج شده است خواستار تغییر سیاستگذاری در بخش زمین شد.
جهش چند صددرصدی بهای زمین طی دهها سال گذشته در اقتصاد ایران در شرایطی اتفاق افتاده است كه كارشناسان گرانی زمین در اقتصاد ایران را ناشی از سوداگری بخشهای پولی و مالی اقتصاد و صاحبان سرمایه عنوان میكنند، همین امر باعث شده قیمت سرپناه برای مردم بسیار گران شود و تعداد مستأجران در كشور افزایش يابد و 5 میلیون مستأجر در ماه بخش قابل ملاحظهای از درآمد خود را دو دستی تقدیم مالك كنند.
در حالی كه آخرین بار علی نیكزاد وزیر راه و شهرسازی دولت دهم از حضور پررنگ بانكها در ابتدای سال 90 در بخش زمین و ساختمان انتقاد جدی كرده بود، مشاور مالی وزیر راه و شهرسازی با انتقاد از سوداگری زمین در كشور خواستار تغییر سیاستگذاریها در این بخش شد. به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی،حسین عبدهتبریزی با تأکید بر اینکه عملاً ردپایی از سیاستگذاری زمین در وزارتخانه راه و شهرسازی وجود ندارد، گفت: با تبدیل شدن شهرداریها به نهادهایی که جایگاه حاکمیتی خود را فراموش کردهاند و فکر میکنند بنگاهی هستند که باید زمین را به بالاترین قیمت بفروشند و بالاترین تراکم را ایجاد کنند، عملاً این عادت نادرست به وزارت راه، سازمان ملی مسکن و نهادهای دیگر تسری پیدا کرد، بهطوری كه وزارت راه و شهرسازی و سازمان ملی مسکن و نهادهای دیگر شروع کردند همانند یک بنگاه اقتصادی عمل کنند و عملاً سازمان بازرسی نیز به این مسئله دچار شد و عادت کرد. وی گفت: خرید و فروش زمین با بهای بالاتر بین نهادها عملاً جوی در کشور ایجاد كرد که گویی دولت اصلاً در قبال زمین، نحوه عرضه زمین و سیاستهایی که در این حوزه دارد هیچگونه مسئولیتی ندارد، این تصور ایجاد شد که دولت مسئولیتش این است که زمین را به بالاترین قیمت بفروشد در عین حال شهرداری نیز مسئولیتش این است که با بالاترین تراکم موافقت کند. متأسفانه ذهنیت وزارت راه این شد که وظیفهاش این است که زمین را با بالاترین قیمت و بیشترین تراکم عرضه کند.
باید سیاستهای آینده زمین تغییر اساسی کند
وی با تأکید بر اینکه نیازمند تغییر جدی در حوزه سیاستگذاری زمین هستیم، گفت: باید سیاستهای آینده زمین تغییر اساسی کند.
عبدهتبریزی گفت: وقتی میگوییم سیاستگذاری زمین شهری از یک مجموعه سیاستهایی صحبت میکنیم که وظیفهشان توزیع زمین و املاک در استطاعت مردم باشد، بدین معنا که این مجموعه سیاستها باید از سوداگری در زمین و تبدیل شدن عرضه و تقاضا به یک شرایط نابازار جلوگیری کند.
متأسفانه فرآیند سوداگری در زمین را شاهد هستیم
عبدهتبریزی با مروری بر افزایش قیمت زمین و مسکن در 20 سال گذشته در منطقه یک تهران گفت: قیمت زمین طی 20 سال 94 برابر شد، در حالی که ما در هیچ جایی از توسعه آن وضعیت را نداریم، حتی تورم نیز چنین حبابی را در جامعه ایجاد نکرد. وی ادامه داد: در حوزه اجارهبها نیز افزایش قیمت از سالهای 84 تا 92 بسیار سریع بود و در سال 92 تا 96 نیز افزایش پیدا کرد که این موضوع مشکلاتی را برای مردم ایجاد کرد و در این حوزه پدیده سوداگری را شاهد بودیم.
مشاور وزیر راه و شهرسازی گفت: شاهد هستید از سال 85 چه حرکت عظیمی در قیمت آپارتمان در شهر تهران رخ داد، همچنین بحث خانههای خالی که 2میلیون و 600 واحد مسکونی است نشاندهنده سوداگری در این بخش است و نشان میدهد عرضه و تقاضا همدیگر را همپوشانی نکردند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر معاملات نشان میدهد بیشتر گرایش مردم در واحدهای مسکونی در متراژ 50 تا 70 و در نهایت 100 متر مربع بوده نه آنکه مسکن در متراژ بالا ساخته شود که نشاندهنده این است که معاملات واقعی نبود. عبدهتبریزی افزود: در 10 سال گذشته وضعیت مسکن ملکی و نسبت مالکیت نشان میدهد عده بیشتری از مردم مجبورند اجارهنشین شوند و این مطلب نشاندهنده آن است که ما از طریق بازار نتوانستیم به اهدافمان در حوزه مسکن دست یابیم. توزیع نامتوازن شهرها و عدمدستیابی مردم به مسکن مناسب نشاندهنده این است که سیاستگذاری زمین رشد پایداری نداشته است.