کد خبر: 875665
تعداد نظرات: ۱ نظر
تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۳۹۶ - ۱۶:۳۷
جمهوري اسلامي ايران در قبال هر تصميم ترامپ در قبال برجام گزينه هاي مختص خود را دارد كه اگر چه مي تواند براي شكست چالش قدرت امريكا در برابر ديگران،‌ با متحدان هماهنگ شود اما گزينه هاي روي ميز تهران جدي و تاثيرگذار است كه به موقع به نمايش گذاشته خواهد شد.
رضا حجت
روسيه و برجام بدون امريكا

همواره صحبت از اين است كه دونالد ترامپ يا از برجام خارج مي شود يا اينكه به سمت خنثي سازي آن پيش مي رود. در هر دو حالت، برجام از سوي امريكا ناكارآمد مي شود. ترامپ پيش از اين نشان داده است كه به راحتي و تنها با يك جمله و در كمتر از 200 كاراكتر توئيتري از «تعهدات بين المللي» خارج مي شود. بخصوص تعهداتي كه امريكا پيشتر تقبل كرده اما ترامپ در مبارزات انتخاباتي به طور مستقيم به آن حمله كرده است. نمونه اخير آن را مي توان «توافقنامه پاريس» عنوان كرد كه بهت و نگراني زيادي را به همراه داشت. بنابراين طبيعي است كه دولت فعلي امريكا از برجام هيچ نمي گذارد جز پوسته لاغري كه بتواند از آن فشارهاي بعدي را بر جمهوري اسلامي ايران وارد كند.

دليل اينكه امريكا در حال حاضر تمركز خود را بر ايران و برجام گذاشته، اين است كه به عينه دريافته است هيچ اقدامي عليه كره شمالي نمي تواند انجام دهد و تحركي بالاتر از حرف و تهديد عليه پيونگ يانگ ندارد زيرا ترامپ و نهادهاي قدرت و همچنين عقلاي امريكا به اين مسئله اشراف دارند كه هر گونه اقدام نظامي عليه كره شمالي به معناي شعله ور شدن آتشي است كه نه تنها متحدان منطقه اي امريكا را به سرنوشتي نامعلوم دچار مي كند، بلكه امريكا را هم با تهديد جدي مواجه خواهد كرد. چنين اقدامي براي كل دنيا هم گران تمام خواهد شد و اين از مزيت هاي داشتن سلاح فوق استراتژيك است!

در چنين شرايطي دونالد ترامپ كه همواره دنبال هيجان كودكانه است با كوتاه آمدن اجباري از شرق آسيا به سمت ايران گرايش پيدا كرده تا هيجان سياسي خود را اين بار در خاورميانه پرآشوب آزمايش كند. برجام ايران و متحدان به ناچار چسبيده به امريكا اين موقعيت را براي ترامپ فراهم كرده است. بنابراين نبايد شك داشت كه وي نه تنها برجام را از ريل كنوني خارج خواهد كرد بلكه با دست گذاشتن بر ديگر گزينه ها از جمله حوزه موشكي، دفاعي، امنيتي و منطقه اي ايران،‌ هيجانات خود را در اين منطقه امتحان خواهد كرد. از اين منظر بايد طي روزها و ماه هاي آينده منتظر شاخ و شانه هاي حمله به ايران نيز بود تا ترامپ با آن به ارضاي ذهني برسد.

برجام و سفر سلمان به مسكو

زمزمه خروج از برجام يا از كار انداختن‌ آن، همزمان با سفر ملك سلمان به روسيه بي ارتباط نيست. آنچه كه بيش از همه از اين سفر در رسانه ها منتشر شد اين بود كه عربستان تلاش مي كند تا ولاديمير پوتين را متقاعد كند از اتحاد و ائتلاف با ايران در منطقه صرف نظر كند، در عوض سعودي ديدگاه هاي خود را با مسكو در سوريه و حتي منطقه نزديك خواهد كرد. جداي از اينكه بسياري از طرح هاي سعودي ها در سوريه با چالش و شكست مواجه شده است و اين خواسته سلمان در حل حاضر چندان محلي از اعراب ندارد، اصولا چنين درخواستي مورد پذيرش مسكو قرار نخواهد گرفت به اين دليل كه با رويكردهاي خرد و كلان روسيه همساني لازم را ندارد.

اما مسئله اساسي اين است كه سعودي ها خواهان برچيده شدن برجام و افزايش تنش بين ايران و امريكا هستند تا ترامپ تمركز خود را بر تنش افزايي با تهران بگذارد. به همين دليل ملك سلمان به روسيه سفر كرده است تا نظر مقامات اين كشور را در خصوص عبور امريكا از برجام و افزايش تنش بين ايران به عنوان متحد منطقه اي روسيه، و امريكا به عنوان متحد سنتي عربستان سعودي جويا شود و اينكه در صورتي كه ترامپ بر اساس تمايلات ماجراجويانه و هيجاني خود بحث احتمالي اقدام نظامي را در منطقه خليج فارس پررنگ كند،‌ ديدگاه روسيه چه خواهد بود؟ جداي از اين مسئله كه بايد جداگانه به آن پرداخت، در خصوص روسيه مباحثي مرتبط با نظام بين الملل وجود دارد كه قابل توجه است.

 

 روسيه و برجام بدون امريكا
 

گزينه هاي روسيه در قبال برجام ترامپي

در اينجا مفروض اين است كه ترامپ برجام را به هر شكل ناديده مي گيرد. حال جايگاه برجام و همچنين ديگر كشورها بخصوص روسيه در اين باره چه خواهد بود. تا كنون در رسانه هاي ايران بيش از همه به مواضع اروپا پرداخته شده است كه به طبع و به هر دليل، خواهان حفظ برجام هستند اما روسيه چه جايگاهي در اين باره دارد.

طبيعي است كه جايگاه روسيه را بايد از سطح بالاتر نگاه كرد. قبل از هر چيز بايد به اين موضوع پرداخت كه روسيه در سطوح مختلف در برجام منافع دارد بنابراين تمايل ندارد از ميان برداشته شود. بنابراين رويكرد حمايتي نسبت به اين توافق بين المللي دارد. اما اين تمام مسئله نيست زيرا مسئله اصلي براي برجام مي تواند بازي «چالش قدرت»ي باشد كه از سوي امريكا عليه روسيه و حتي همه حاضران در 1+5 صورت مي گيرد. امريكا با خروج از برجام يا خنثي سازي آن جداي از فشار بر ايران به دنبال اين است كه به ديگر قدرت هاي حاضر در اين گروه اعلام كند كه شما در قدرت و تصميم گيري نظام بين الملل جايگاهي نداريد و واشنگتن قادر است به تنهايي و يكطرفه همه نشست ها، مذاكرات، نظرات و تصميم گيري هاي بين المللي شما را هوا كند.

اين همان مسئله اي است كه براي روسيه حساسيت زا است. طبيعي است كه اتحاديه اروپا قدرت ثانوي و پيرو در نظام بين الملل است دست‌كم اين موضوع در آينده ميان مدت ادامه خواهد داشت مگر اينكه فضاي كنوني ايجاد شده زمينه را براي خروج اروپا از سايه امريكا فراهم كند. چين هم اگر چه موافق برجام است اما هنوز به مرحله اي نرسيده كه در نظام بين الملل براي سياست هزينه هاي كلان بدهد.

اين در حالي است كه روسيه چنين نيست. بحران سوريه نشان داد كه مسكو براي اثبات خود به عنوان يكي از تصميم گيران بزرگ نظام بين الملل و بازگشت به سطح ابرقدرتي جهان، حاضر است هزينه هاي زيادي را بپردازد. اخراج روسيه از گروه 8 (گروه 7 كنوني)، فشار براي اخراج از گروه 20، تلاش براي بازپس گيري ميزباني جام جهاني فوتبال، تحريم هاي چندجانبه به بهانه بحران اوكراين و ... هيچكدام باعث نشد تا موضع روسيه در قبال سوريه و حتي اوكراين تغيير كند و اين به معناي آن است كه روسيه براي عقب نشاندن امريكا و خنثي سازي رويكردهاي كلان واشنگتن، در تصميمات خود ثابت قدم است. زيرا با اين كار در پي به چالش كشيدن قدرت امريكا و حضور قدرتمند خود در تصميم گيري هاي كلان بين المللي است. شايد بتوان گفت كه براي روسيه بيش از آنكه حفظ سوريه مهم باشد،‌ شكست امريكا در اين حوزه مهم است تا با قدرت افزايي خود، قدرت امريكا را به چالش بكشد.

حال برجام فضايي ديگر است كه واشنگتن در حال آزمايش روسيه و به چالش كشيدن قدرت آن است (در كنار ديگر رقبا). در چنين فضايي روسيه مي تواند چند رويكرد را در نظر داشته باشد. 1. سكوت در مقابل رفتار ترامپ در قبال برجام: در چنين شرايطي روسيه قطعا بازي چالش قدرت را به امريكا خواهد باخت و در عرصه بين المللي يك گام به عقب خواهد گذاشت كه اگر چه لزوما ممكن است به دومينوي شكست و عقب نشيني در برابر امريكا و بازي چالش قدرت آن منجر نشود اما نمونه قابل توجه اي براي مسكو خواهد بود كه امريكا را در پله اي بالاتر از روسيه قرار خواهد داد. 2. پذيرش رويكرد واشنگتن در قبال برجام: اين مسئله همان نتايج مورد اول را خواهد داشت با اين تفاوت كه از عمق بيشتري همراه خواهد بود زيرا مسكو عملا و علنا اعلام مي كند كه تصميم در نظامات و تعهدات بين المللي همان است كه امريكا اعلام مي كند و روسيه دست‌كم در اين مورد پيرو است. 3. اتحادسازي با چين و اروپا نسبت به عملكرد امريكا: اين موضوع نيز با مشكلاتي همراه است زيرا انتظار اتحاد روسيه با اروپا در برابر تصميم امريكا درباره برجام خوش بينانه است زيرا اروپا در حال حاضر در شرايطي نيست كه در چنين سطحي با روسيه اتحاد ايجاد كند و در برابر امريكا بايستد اگر چه در سياست هيچ چيز قابل پيش بيني نيست اما همانگونه كه گفته شد اروپا در تصميمات بين المللي پيرو است و هنوز به جايگاه ائتلاف ساز بخصوص در برابر امريكا نرسيده است. بويژه كه در حال حاضر چالش هاي اروپا و روسيه به دلايل مختلف از جمله بحران اوكراين و موضوعات امنيتي حل نشده و دو طرف هنوز در فضاي تحريمي قرار دارند، البته در سطحي نازل تر از امريكا. از طرف ديگر چين نيز هنوز به دنبال كاهش تنش‌هايي است كه مستقيما بر اقتصاد آن تاثير بگذارد اما نبايد ناديده گرفت كه اگر روسيه جلودار باشد همچون بحران سوريه، با آن همراه خواهد بود مثل وتوي قطعنامه هاي ضد سوري در شوراي امنيت سازمان ملل. 4. گزينه چهارم شايد جدي ترين زمينه اي باشد كه روسيه به آن فكر مي كند و اين احتمال وجود دارد كه در حال سبك و سنگين كردن اين گزينه است و هنوز منتظر نظر و ديدگاه نهايي امريكا در قبال برجام است.

در اين گزينه روسيه در برابر تصميم امريكا خواهد ايستاد و از همه ظرفيت ها براي حفظ برجام استفاده خواهد كرد. اين ظرفيت ها مي تواند همراه كردن اروپا و چين را نيز در نظر داشته باشد، با همه محدوديت هايي كه در اين باره صحبت شد. در واقع روسيه در اين گزينه اهميت برجام را در جايگاه دوم قرار خواهد داد و رويارويي با امريكا براي حفظ برجام را تنها به دليل شكست بازي چالش قدرت واشنگتن مورد توجه و در جايگاه اول قرار خواهد داد. به اين معنا كه روسيه سعي مي كند به هر شكل برجام را زنده و پويا نگه دارد تا در تصميمات بين المللي يك بار ديگر به امريكا اعلام كند كه تصميم گير نهايي واشنگتن نيست و در صورت خروج واشنگتن از تعهدات؛ قوانين و تصميمات بين المللي راه خود را طي خواهد كرد. در چنين شرايطي و در صورت موفقيت روسيه، امريكا يك بار ديگر و در فضايي متفاوت تر، از مسكو شكست خواهد خورد و اين مسئله قطعا جايگاه واشنگتن را در عرصه بين المللي متزلزل تر خواهد كرد.

تاكيد بر چند نكته

در اين باره چند مسئله قابل توجه است. ابتدا اينكه در اين مطلب قصدي نيست كه برجام با بحران سوريه و نوع ورود روسيه به آن مقايسه شده و هم‌عرض قلمداد شود حتي اگر شباهت هايي بين آنها باشد بخصوص كه در مذاكرات برجام و پس از آن همواره بحث نفوذهاي منطقه اي ايران مورد نظر بود كه به ادبيات جديدي به نام «برجام منطقه اي» در رسانه هاي كشور منجر شد. دوم اينكه روسيه چند سالي است كه از طرف غرب بويژه امريكا تحريم مي شود و حفظ برجام در قبال چالش قدرتي كه امريكا ايجاد كرده، داراي هزينه هاي خاص خودش خواهد بود كه ممكن است در تصميمات روسيه تاثير بگذارد. سوم اينكه اگر چه اروپا هنوز زير سايه امريكا قدم برمي دارد اما در بلندمدت همواره به دنبال اين است كه از زير اين سايه كه از طرح مارشال، پس از جنگ جهاني دوم آغاز شده خارج شود. فضايي كه به نظر مي آيد كم كم در حال مهيا شدن است. اتفاقا به همين دليل است كه امريكا از استحكام اتحاد اروپا نگران است حتي از راديكاليسم در فضاي سياسي اين اتحاديه،‌ ملي گرايي،‌ خروج از اتحاديه (همچون انگليس) و ... حمايت مي كند. اما در اين جا مهمترين مسئله اي كه نبايد فراموش شود اين است كه جمهوري اسلامي ايران در قبال هر تصميم ترامپ در قبال برجام گزينه هاي مختص خود را دارد كه اگر چه مي تواند براي شكست چالش قدرت امريكا در برابر ديگران،‌ با متحدان هماهنگ شود اما گزينه هاي روي ميز تهران جدي و تاثيرگذار است كه به موقع به نمايش گذاشته خواهد شد.

 

غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۱:۴۲ - ۱۳۹۶/۰۷/۱۹
0
0
بنظرم درمورد روسیه مقداری زیاده روی شده ایستادن پای همه هزینه ها فقط بخاطر کم کردن روی آمریکا بیشتر به سیاستهای سیاستمداران احساس محور ایران شباهت دارد تا سیاستمداران حسابگر روسیه در واقع اگر این حسابگری آنها نبود روسیه خیلی وقت پیش با مقام ابر قدرتی خداحافظی کرده بود تفاوت ایدئولوژیکی ومنافعی که در بعضی حوزه ها رقابت جدی با ایران دارد می تواند حساب کردن استراتژيک روی روسیه را تبدیل به اشتباهی فاجعه بار سازد.
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار