رئيسجمهور در آيين بازگشايي سال تحصيلي دانشگاهها عباراتي را استفاده كرده كه نه از جهت سياسي كه از جهت صغري و كبراي منطقي نميتوان از آن گذشت و آنچه تعجبآور است اينكه اين سخنان از يك حقوقدان صادر ميشود.
سخنان روحاني از دو منظر قابل تأمل است؛ اول باور به دفاع از اصلاحطلبان و دوم منطق محاوره و مغلطه عجيبي كه در آن نهفته است.
در بحث اول، همگان ميدانند كه روحاني اصلاحطلبان را در انتخابات به كار گرفت، اما رضايت آنها در تقسيم غنايم – به ظاهر- تأمين نشد و نوعي سرخوردگي را از خود بروز دادند. شايد راهبرد روحاني اين است كه ضمن عبور از مطالبات آنان، هرازگاهي (پس از چند ماه آرامش نسبي) به ميدان بيايد و مواضع خود در ايام انتخابات را به آنان يادآور شود و نام آن را هم «شعارهايي كه دادهام فراموش نكردهام» بگذارد.
اما از منظر دوم مغلطه عجيبي در سخنان ايشان است كه متأسفانه در محيط دانشگاهي و نخبگي نيز بيان شده است. فارغ از اينكه مصداق انساني و جرياني سخنان ايشان كيست، قاعده حاكم بر صحبت بسيار جالب است. روحاني ميگويد: «تكرار ميكنم تنبيه دارد؟» اين مغلطه شبيه آن است كه مثلاً جانباز مجرمي را در راهروهاي دادگاه ببينيم اما هر كس از موضوع مطلع شد، بگويد: «اين بود پاداش سالها تلاش و مجاهدت ايشان؟» يا فرضاً مادر شهيدي در فلان املاك فاميلي كلاهبرداري كرده، اما در مواجهه با آن بگوييم «ببينيد نظام چه برخورد زشتي با مادران عزيز و بزرگوار شهدا ميكند» در مثالي ديگر: الان احمدينژاد متهم است كه چرا مدتي شخصاً سرپرست وزارت نفت بوده است. آيا روحاني حاضر است در دفاع از وي بگويد «فردي كه هشت سال براي مردم تلاش كرده، يارانه ايجاد كرده، اين همه سفر استاني رفته و براي مردم دويده اين پاداش اوست؟» اتهام در جاي خود و تلاش در جاي خود محفوظ است. علاوه بر آن دهها رفتار و اقدام ديگر از خاتمي وجود دارد، چرا بايد دو اتفاق ناهمگون را با هم قياس نماييم؟ روحاني در ادامه ميفرمايد: «نميدانم چرا ديوار يك جناح هميشه كوتاه است؟»
این عبارت را خطاب به چه کسی میگوید؟ چه اتفاقی را اکنون جناحی میبیند؟ باید از رئیسجمهور حقوقدان پرسید کدام قاعده حقوقی در کشور مؤید برخورد با جناح است، چه لزومي دارد كه مسئله فرد را مسئله جناح معرفي كنيد؟ جناح مدنظر جنابعالی از قضا دیوار بلندی دارد به همین دلیل نماینده آن همین امسال در انتخابات با نظام رقابت ميکرد. آیا از جناح مقابل کسی هست که جرئت رقابت با نظام را داشته باشد؟ جناح مدنظر جنابعالی آنقدر دیوارش بلند است که از امریکا و غرب هم دیده میشود علاوه بر آن چندین بار تلاش کرده است زیردیوار نظام (نه جناح مقابل) را هم خالی کند و هیچ شاهدی مطلعتر از جنابعالی برای این داستان غمانگیز وجود ندارد.
در يك تحليل منصفانه نفس لوامه خويش را به قضاوت بنشانيد و ببينيد كدام ديوار كوتاهتر است. ديوار كساني كه سال 1392 و 1394 با شما رقابت كردند و از فرداي شكست به زندگي خود بازگشتند، كوتاهتر است يا كساني كه در سال 1384 و 1388 مقابل نظام ايستادند؟ ديوار آنان كه در چارچوب نظام رقابت ميكنند و به صفر تا صد آن تمكين ميكنند، بلند است يا آنان كه در سال 1388 همزمان با رقابت در درون نظام در برون آن براندازي را طراحي كردند؟ (شما احتمالاً هنوز مصاحبه موسوي با هفتهنامه تايمز را نخواندهايد) ديوار آنان بلند است كه از مفسدان و منحرفان منتسب به جريان خود برائت جستند و به احكام قضايي نظام جمهوري اسلامي نجيبانه تمكين كردند يا آنان كه براي فرار از فسادستيزي، دستگاه قضا را با سياست معنادهي ميكنند؟ ديوار آنان كوتاه است كه وقتي رد صلاحيت ميشوند (20 نفر از نمايندگان اصولگراي مجلس قبل) در مقابل يا در انتخابات رياست جمهوري نظام تمكين و سكوت كردند يا آنان كه يك ماه در پايان مجلس ششم مشغول تهيه خوراك براي رسانههاي غرب و مجامع حقوق بشري بودند؟ ديوار آنان كوتاه است كه غير از خدا و كشور كسي را ندارند يا آنان كه امپراتوري رسانهاي غرب با آنهاست و گردانندگان آن رسانهها نيز از آنها هستند؟
روحانی میفرماید «نباید پس از انتخابات، جناحی را تشویق و جناحی را مجازات کرد.» اگر منظور برخوردهای قضایی است که ربطی به جناح ندارد. قانون بر فرد متمرکز و «جرائم جریانی» نداریم. چه تنبیهی اتفاق افتاده است؟ اگر مبارزه با فساد است که جنابعالی باید به آن افتخار کنید. اگر دستگیری برادر معاون اول معادل تنبیه جناح است که واویلاست. اگر مسئله خاتمی است که مسئله او و دادستان چند سال قبل کلید خورد. اگر آن هفت نفر اصلاحطلب است که از دو سال پیش به دادگاه رفتوآمد دارند. پس چه مسئله جدیدی رخ داده است؟
ممکن نيست روحانی بخواهد اصلاحطلبان را در آفساید قرار دهد و هرازگاهی با حمله به این و آن حفظ و انسجام آنان را پشت سر خود ببيند؟
به رئيس جمهور محترم پيشنهاد ميكنيم اگر احساس دين به اصلاح طلبان (بخش عبور كرده از نظام) ميكنيد، راه و روش ديگري براي جبران پيدا بفرماييد. اگر چه معتقديم شما در دوران انتخابات حنجره آنان بوديد و براي نظام چيزي باقي نگذاشتيد و آنان به همين راضي هستند و بعضاً از شما تقدير كردند. اگر رئيسجمهور محترم فرصتي براي بازخواني سخنان انتخاباتي خود در اروميه، اردبيل، زنجان، تبريز، استاديوم شيرودي، مازندران، يزد و... پيدا كند، تصديق خواهند نمود كه كوتاهتر از ديوار نظام جمهوري اسلامي ديواري وجود ندارد.
مطمئن هستيم اصلاحطلبان درون نظام هم نياز به «مغلطه درماني» ندارند و با آبنبات اقناع نميشوند. اما اينكه بخشي از جريانِ «ديوار كوتاه» مدنظر رئيسجمهور تكنيك «تكرار ميكنم» و اصل انتخابات را بستر، روش و مجرايي براي مبارزه با نظام ميدانند، نه تقويت آن، خود داستان ديگري است كه در فرصتي ديگر بدان ميپردازيم.