5درصد مساحت شهر تهران بافت فرسوده است كه 22درصد پلاك‌ها و 15درصد جمعيت را دربر گرفته است. با مقايسه اين سه رقم مي‌توان به ميزان فقر سرانه و فشردگي و تراكم جمعيت بالا در بافت‌هاي فرسوده پي برد. يكي از دلايلي كه مانع بهسازي بافت فرسوده و عدم تمايل مردم براي اقدام به نوسازي محل زندگي خود شده اطلاعات ناقص از شرايط، تسهيلات و بسته‌هاي تشويقي نوسازي و بهسازي بافت‌هاي فرسوده است و دولت تاكنون نتوانسته وعده نوسازي سالانه 10 درصدي بافت‌هاي فرسوده را عملياتي كند.
بافت‌هاي ريزدانه و متراکم فرسوده فراموش شده است
روند كند نوسازي و احياي بافت‌هاي فرسوده در كلانشهر‌ها با توجه به خطر بالقوه زلزله موضوعي است كه سال‌هاست با وعده‌هاي بسياري به حال خود رها شده به گونه‌اي كه ساخت و سازها فقط در مناطق با ارزش اقتصادي بالا در حال انجام است و احياي مناطق كم‌برخوردار در اين ميان بسيار كند و لاك‌پشتي درحال پیشرفت است. تجميع بافت‌هاي متراكم و ريزدانه به دلايل مختلف براي ساكنان اين بافت به رغم ارائه تسهیلات تشويقي سودآور نبوده است بنابر اين استقبال كمتري از سوي مالكان در اين زمينه صورت مي‌گيرد. در اين خصوص مهرداد بائوج لاهوتي عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس با تأكيد بر اينكه مسئولان و مردم بايد با مشاركت يكديگر تهديد بافت‌هاي فرسوده را به فرصت تبديل كنند، مي‌گويد: به طور كلي بافت‌هاي فرسوده شهري به دليل ناكارآمدي و بارگذاري غيرمجاز به عنوان تهديدي جدي براي شهروندان تلقي مي‌شود كه بايد با سياستگذاري دولت و همكاري مردم نسبت به بازسازي و بهسازي اين بافت‌ها اقدام كرد.
اين نماينده خانه ملت معتقد است يكي از دلايلي كه مانع بهسازي بافت فرسوده و عدم تمايل مردم براي اقدام به نوسازي محل زندگي خود شده اطلاعات ناقص از شرايط، تسهيلات و بسته‌هاي تشويقي نوسازي و بهسازي بافت‌هاي فرسوده است.
وي افزود: بايد اطلاع‌رساني كافي نسبت به مزاياي نوسازي بافت فرسوده انجام شود. افرادي كه در اينگونه بافت‌ها زندگي مي‌كنند بايد بدانند كه از تخفيف‌هاي خاصي برخوردار مي‌شوند و افرادي كه اقدام به سرمايه‌گذاري مي‌كنند 50 درصد عوارض را دولت پرداخت كرده و تنها 50 درصد عوارض را شهرداري اخذ مي‌كند.
وي با بيان اينكه سرمايه‌گذاران بافت فرسوده از پرداخت انشعابات برق، آب و گاز معاف هستند، گفت: نوسازي بافت‌هاي فرسوده محاسن بسيار چشمگيري دارد. به عنوان مثال در طرح‌هايي مانند مسكن مهر كه در دولت نهم و دهم اجرا شد، هزينه‌هاي زيادي بابت ايجاد خدمات زيربنايي مانند گاز، آب و برق تحميل شد، در صورتي كه در بافت فرسوده تمامي امكانات زيربنايي مهياست.
لاهوتي افزايد: براساس برنامه پنجم توسعه كشور به دولت تكليف شده بود هر سال 10 درصد از بافت فرسوده در كشور را نوسازي كند اما متأسفانه به دلايل متعدد دولت در اجراي به‌موقع و مطابق برنامه اين قانون تأخير زيادي داشته است.
وي با اشاره به مشكلات زندگي در بافت‌هاي ناكارآمد شهري مي‌گويد: زندگي در بافت‌هاي فرسوده مشكلات زيادي را براي شهروندان به وجود مي‌آورد و علاوه بر اينكه چهره شهر را مخدوش مي‌كند، زندگي بي‌كيفيت را براي ساكنان فراهم مي‌كند.
وي با تأكيد بر اينكه بافت‌هاي فرسوده در زمان نياز به كمك نفوذناپذير هستند، مي‌گويد: بافت‌هاي فرسوده به دليل عرض كم معابر، پيچيدگي امكان دسترسي به خدمات و وسايل نقليه كمك‌رساني مانند خودروهاي آتش‌نشاني و آمبولانس را از بين مي‌برند و از اين طريق زندگي ساكنان اينگونه مناطق به شدت با مخاطره روبه‌رو است.
لاهوتي افزود: اميدوارم اين تهديدات بزرگ باعث شود مسئولان ذيربط نسبت به فراهم كردن شرايط مناسب‌تر براي نوسازي بافت‌هاي فرسوده اقدام كنند.
مديريت هماهنگ موفق‌تر از مديريت يكپارچه
دبير ستاد بازآفريني پايدار كلانشهر تهران معتقد است موضوع بازآفريني شهرها با مديريت هماهنگ، الزامات و مزيت‌هاي پرداخت و مديريت هماهنگ الگوي موفقي براي تحقق نوسازي بافت‌هاي فرسوده است. عبادالله فتح‌اللهي، مي‌گويد: ايده مديريت هماهنگ برآمده از نيم قرن چالش مديريت‌هاي اجرايي، شهرداري‌ها و شهروندان براي مقابله با معضلات اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و... در محلات هدف و دستيابي به نوسازي متوازن و پايدار در كل شهر تهران است. مديرعامل سازمان نوسازي شهر تهران با اشاره به تجربه نوسازي در محله خوب‌بخت واقع در منطقه 15 شهرداري تهران، مي‌افزايد: زماني كه براي نوسازي محله خوب‌بخت ورود كرديم، دريافتيم كه نوسازي و بازآفريني يك محله، تنها ساختن ساختمان نيست بلكه پس از نوسازي ساختمان‌هاي فرسوده، تأمين كسري سرانه‌هاي خدماتي از جمله توسعه فضاهاي سبز، فضاهاي فرهنگي و اجتماعي، بهداشت، آتش‌نشاني، آموزش و ساير موارد نيز امري ضروري است.
مسئوليت 32 دستگاه در نوسازي بافت فرسوده
دبير ستاد بازآفريني پايدار كلانشهر تهران گفت: با پژوهش‌هايي كه صورت گرفت، مشخص شد 32 دستگاه اجرايي در نوسازي مسئوليت دارند و بدون حضور منسجم، وظيفه‌مند و مسئوليت‌پذير دستگاه‌هاي مربوطه، امكان بازآفريني و نوسازي يك محله به‌صورت كامل وجود ندارد و در صورت تحقق با معلوليت‌ها و محدوديت‌هايي همراه مي‌شود كه نارضايتي ساكنان را در پي خواهد داشت. وي بر ضرورت ايفاي نقش تمامي ذينفعان در فرآيند نوسازي از جمله دولت مركزي، دولت محلي، سرمايه‌گذاران بخش خصوصي، مالكين و ساكنين و... تأكيد كرد. مديرعامل سازمان نوسازي شهر تهران با بيان اينكه براي تحقق مديريت هماهنگ، انسجام و ساماندهي ساختار نقش‌آفرينان چه در درون مجموعه مديريت شهري و چه ساير دستگاه‌ها و نهادهاي اجرايي دولتي ضروري است، مي‌گويد: موظف هستيم در درون شهرداري ساز و كاري به منظور اولويت تخصيص، تأمين و هدايت بودجه در دل محلات هدف كه از چالش‌هاي عميق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي رنج مي‌برند مهيا كنيم. طبيعتاً استانداران و فرمانداران محترم نيز در كنترل و نظارت بر عملكرد دستگاه‌هاي اجرايي ذي‌مدخل در امر نوسازي نقش بي‌بديلي خواهند داشت. مديرعامل سازمان نوسازي شهر تهران از رشد 68 درصدي نوسازي در پنج ماه ابتدايي سال جاري در مقايسه با بازه زماني مشابه در سال گذشته خبر داده و مي‌گويد: اين رشد پس از ابلاغ بسته تشويقي نوسازي اتفاق افتاد كه توانست 25 درصد هزينه ساخت و ساز را در بافت‌هاي فرسوده تقليل دهد، گرچه برخي از دستگاه‌ها در اين زمينه به تعهدات خود عمل نكردند.
فتح‌اللهي خاطرنشان كرد: اميد مي‌رود مديريت هماهنگ نوسازي بتواند در چشم‌انداز چهار سال آينده كه همگرايي عمومي‌تري بين دولت و شهرداري شكل گرفته و نمايندگان شهر تهران در مجلس شوراي اسلامي نيز نسبت به موضوع نوسازي وقوف بهتري پيدا كرده‌اند و دغدغه‌مند‌تر از گذشته موضوع را پيگيري مي‌كنند، با شتاب بيشتري محقق شود.
دبير ستاد بازآفريني شهر تهران همچنين بر ضرورت كنترل و نظارت نمايندگان مجلس شوراي اسلامي بر روند اجرايي‌شدن سالانه 10درصد نوسازي توسط كليه دستگاه‌هاي ذي‌نقش در اين حوزه تأكيد كرد.
