جواد محرمي
با اينكه گفته مي‌شود سينماي دفاع مقدس از دوران طلايي‌اش سال‌ها فاصله گرفته‌است، اما توليد برخي آثار درباره دفاع مقدس و اقبال نسبي مخاطبان سينما در گيشه از اين آثار طي سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه همچنان اگر فيلم‌هاي ارزشمند و فاخر در اين ژانر ساخته شود، اين سينما مي‌تواند توجه عمومي را به خود جلب كند.
در مقطعي كه ذائقه مخاطب سينماي ايران به واسطه توليد آثار ضعيف تا حدي مشغول مكتب سينمايي خنده به هر قيمت است، سينماي دفاع مقدس طي سال‌هاي اخير در حاشيه قرار گرفته و كمتر شاهد اكران اثري هستيم كه بتواند نگاه‌ها را به خود جلب كند.
در اين رابطه جمال شورجه در گفت و گو با «جوان» به اين اشاره مي‌كند كه متأسفانه سينماي دفاع مقدس در مقاطعي دچار كم‌فروغي شده است و شاهد اثري خوب در اين مقطع نيستيم، اين در حالي است كه مسئولان در مقام حرف به اين سينما علاقه نشان مي‌دهند و آن را مورد اهتمام قرار مي‌دهند، اما در مقام عمل كمتر اتفاق خوبي در اين زمينه مي‌افتد.
اين فيلمساز دفاع مقدس معتقد است:«همه تلاش دست‌اندركاران چه در نهادهاي انقلابي و چه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و ديگر مراكزي كه در حوزه توليد فيلم اهتمام دارند، اين است كه كار خوب در اين زمينه ساخته شود، اما ظرفيت و بضاعت سينماي ما فعلاً همين است. اينكه سينماگران جواني تربيت شوند و عرصه براي فعاليت آنها فراهم و هموار شود و بتواند پس از تمريناتي، به سينماي حرفه‌اي ورود كند و فيلم‌هاي خوبي در زمينه سينماي انقلاب و دفاع مقدس بسازد، اتفاق مثبت و مؤثري است. موفقيت آثاري چون «شيار 143» و «ايستاده‌در‌غبار» باعث اميدواري است.
انتظار ما هم از جوان‌هاست كه به نوعي قله سينماي دفاع مقدس را فتح كنند. چون متأسفانه عرصه براي فعاليت سينماگران جاافتاده خيلي وجود ندارد يا مباحث سياسي، خطي و جناحي سايه روي كار آنها انداخته‌است و باعث‌شده آنها نتوانند كار كنند يا فيلمنامه مناسبي در اين زمينه نيست. مشكل فيلمنامه فقط هم منحصر به سينماي دفاع مقدس نيست و در همه زمينه‌ها وجود دارد».
فرهنگ شهادت بايد محور باشد
كارگردان آثار دفاع مقدسي چون حماسه مجنون و عمليات كركوك از لزوم ورود نيروهاي تازه نفس در عرصه سينماي دفاع مقدس سخن مي‌گويد: «به هرحال از آنجا كه مقام معظم رهبري همواره و به ويژه در چند سال اخير روي حضور و فعاليت جوان‌ها در عرصه فرهنگي و خصوصاً سينما تأكيد دارند، حضور جوانان ضروري است و اين حضورهاي موفق جوانان در اين سال‌ها، آينده سينماي دفاع مقدس را تضمين خواهد كرد، به شرطي كه هدايت و حمايت درست و مستمري صورت بگيرد.»
به اعتقاد اين فيلمساز نگاه مناسبتي به سينماي دفاع مقدس آسيب مي‌زند: «متأسفانه براي ساخت فيلم‌هاي دفاع مقدس به صورت مناسبتي عمل مي‌شود. تنها يك نهاد يا ارگاني بودجه‌اي تعيين مي‌كنند در خصوص يك شهيد و سفارش مي‌دهند. بايد در اين راستا يك بودجه كلي اختصاص دهند و اين امر در مجلس و كميسيون تلفيق نهادينه شود. حوزه فرهنگ و ارشاد اسلامي بايد مبلغ قابل‌توجهي را براي اين كار در نظر بگيرد كه بتوانيم چند نمونه فيلم خوب را در سال بسازيم. مخاطبان به ترويج فرهنگ شهادت و مقاومت و فيلم‌هاي دفاع مقدس نياز دارند. دولت هم بايد تأمين بودجه كند؛ چراكه هزينه ساخت اين‌گونه فيلم‌ها از فيلم‌هاي اجتماعي و خانوادگي بيشتر است و بخش خصوصي به دليل هزينه‌هاي سنگين، قادر به ساخت چنين فيلم‌هايي نيست.»
از حماسه غفلت مي‌شود
وي به غفلت از حماسه در آثار دفاع مقدس هم اشاره مي‌كند:« دليل غفلت از وجوه مختلف حماسه در سينماي دفاع مقدس اين است كه ما متولي‌اي در حوزه سينماي دفاع مقدس نداريم كه تصميم بگيرد كه در طول سال 10 فيلم درباره دفاع مقدس ساخته شود كه از اين تعداد به طور مثال سه مورد مربوط به شخصيت‌هاي دفاع مقدس، سه مورد مربوط به عمليات‌ها يا دو مورد مربوط به رزمندگان مانند جهادگران و گروه‌هاي شناسايي و اطلاعات عمليات باشد. اين مسئله به دليل عدم برخورداري كل سينماي دفاع مقدس از يك مديريت ثابت، منسجم و نبود يك برنامه توليدي در اين زمينه است.»
فيلم ضد مقاومت مشمئز‌كننده است
وي به برخي آثار كه روحيه ضد مقاومت از آن استشمام مي‌شود نيز اشاره كرد و توضيح داد: «قطعاً هر فيلمي كه ما را نسبت به جنگ و در حقيقت دفاع هشت ساله‌مان بدبين كند و مخاطب از ديدن آن فيلم مشمئز شود، اين اثر جزو فيلم‌هاي ضدجنگ و ضد مقاومت به شمار مي‌رود. البته نبايد فراموش كرد كه ما در آن هشت سال دفاع كرديم نه جنگ؛ چراكه به كشورمان حمله شده بود و بايد از كشورمان دفاع مي‌كرديم.
كارگردان «سي و سه روز» تأكيد مي‌كند: آثاري كه به نوعي تلخي و سياهي از هشت سال دفاع مقدس نشان داده يا شكست و ناكارآمدي را در جنگ به تصوير بكشند، در حقيقت فيلم‌هاي تلخ و ضدجنگ به شمار مي‌رود، علاوه بر آن برخي فيلم‌ها تبعات جنگ را بسيار زشت و تلخ نشان مي‌دهند، البته تبعات جنگ هميشه تلخ و زشت است، ولي ما دفاع كرده‌ايم؛ از اين رو اگر فيلمي به اين مسائل بپردازد، فيلم ضدجنگ به شمار مي‌رود.
خشونت نبايد محور باشد
شورجه با اشاره به عريان نشان دادن حقايق جنگ در آثار سينمايي مي‌گويد: اين مسئله بستگي به سليقه فيلمساز دارد و برخي فيلمسازان بسيار هنرمندانه از اين مسئله عبور كرده‌اند، مانند فيلم «ديده‌بان» ابراهيم حاتمي‌كيا، البته در مقابل برخي فيلمسازان نيز تصور مي‌كنند نشان دادن خشونت جنگ در فيلم مسئله خوبي است. صحنه‌هاي خشونت‌آميز جنگ در آثار بايد در حد متعارف باشد و اگر خيلي به حوزه‌هاي خشونت‌هاي بي‌حد و حصر پرداخته شود، قطع به يقين آن فيلم خود به نوعي ضدجنگ مي‌شود و تبليغ خشونت و عادي‌سازي خونريزي را خواهد كرد. خشونت وجه اصلي جنگ ما نيست، اگرچه جنگ پديده‌اي خشونت‌آميز است، اما در جنگ ما جنبه‌هاي ديگري وجود دارد كه بايد پررنگ شوند، جنبه‌هايي مثل ايثار، گذشت، توسل به خدا، غيرت، ميهن‌پرستي، ولايتمداري، توسل به ائمه اطهار(ع) و روحيه جوانمردي، اينها دفاع مقدس ما را متمايز مي‌كنند.
سینمای دفاع مقدس می‌تواند پربیننده‌ترین باشد
به هر حال تلقي اشتباهي درباره فيلم دفاع مقدسي وجود دارد كه اكشن بودن اين ژانر را الزامي تصور مي‌كند، اما واقعيت اين است كه بخشي از آثار خوب تاريخ سينماي ايران كه در قالب ژانر دفاع مقدس قرار مي‌گيرند، جزو آثار كم‌هزينه هستند و در آن صحنه‌هاي زد و خورد يا انفجار اصلاً ديده نمي‌شود، فيلم‌هاي «از كرخه تا راين»، «آژانس شيشه‌اي» و «وصل نيكان» ساخته ابراهيم حاتمي‌كيا و «شيار 143» ساخته نرگس آبيار جزو اين آثار هستند.
سينماي دفاع مقدس مي‌تواند با رعايت اقتضائات در هر دوره‌اي جزو پربيننده‌ترين آثار سينمايي باشد. فقط لازم است شناخت و ايمان لازم پشت توليد آثار قرار بگيرد تا فيلم‌هاي ارزشمندي در اين ژانر خلق شود.
متاسفانه در فیلمهای جدید دفاع مقدس رزمندگان اسلام را افرادی پرخاشگر معرفی می کنند که با عصبانیت بر سر یکدیگر فریاد می کشند، در حالیکه همه رزمندگان دفاع مقدس به خوش خلقی و آرامش و خیرخواهی معروف بودند. پس چرا بنیاد سینمایی و یا حتی صدا و سیما رزمندگان دلاور ما را بداخلاق معرفی می کنند؟!!! 
