محمدصادق عابديني
فيلم سينمايي «نفس» به كارگرداني نرگس آبيار با انتخاب هيئت معرفي فيلم ايراني به اسكار، به عنوان نماينده ايران براي حضور در نودمين مراسم آكادمي اسكار معرفي شد؛ انتخابي پرحرف و حديث كه با حذف فيلمي مانند «ماجراي نيمروز» همراه بود.
هرچند هيئت ايراني انتخاب فيلم براي اسكار، خيلي دير كارش را آغاز كرد اما به سرعت گزينه‌اش را انتخاب كرد و تنها بعد از دو روز از ميان 10 عنوان فيلم در فهرست اوليه، فيلم سينمايي «نفس» براي ارسال به اسكار معرفي شد.
ايران تا به حال در 23 مراسم اسكار حضور داشته است كه نتيجه آن كسب دو عنوان بهترين فيلم غيرانگليسي زبان بوده است. اين موفقيت‌ها نيز طي شش سال گذشته به دست آمده است و در كل سال‌هاي پيش از آن صرفاً يك نامزدي كسب اسكار براي فيلم «بچه‌هاي آسمان» ساخته مجيد مجيدي را داريم. براي كشوري مانند ايران كه در طول سال جوايز متعددي از جشنواره‌هاي گريد A جهاني كسب مي‌كند، موفقيت‌هاي اسكاري چندان چشمگير نيست، به خصوص اينكه دو اسكار كسب شده از سوي اصغر فرهادي نيز در داخل منتقدان جدي داشته و اسكار دوم اين فيلمساز نيز به شدت سياست‌زده عنوان شده است. با همه اينها حضور در مراسم اسكار را مي‌توان فرصتي براي ديده شدن سينماي ملي هر كشوري دانست.
روح انساني «نفس» عامل موفقيت آن است
محمدحسين قاسمي، تهيه‌كننده فيلم «نفس» در گفت‌‌وگو با «جوان» درباره انتخاب اين فيلم از ميان 10 گزينه معرفي شده، مي‌گويد: همه 9 فيلم ديگر نيز قابل احترامند و به نظرم انتخاب آنها تنوع و سليقه‌هاي مختلف سينمايي را نشان داد و اينكه هر كدام شايستگي انتخاب را داشتند. اما درباره علت انتخاب «نفس» بايد بگويم كه دقيقاً مؤلفه‌هاي مدنظر هيئت انتخاب را نمي‌دانم ولي مي‌توان به حضور‌هاي بين‌المللي فيلم «نفس» كه تا به حال بيش از 30 حضور داشته و موفقيت‌هاي زيادي كه به دست آورده، اشاره كرد: موفقيت‌هايي كه ناشي از روح انساني است كه اين فيلم به دنبال آن است. اين نگاه فراتر از مرزهاي جغرافيايي است و همين باعث همذات‌پنداري با آن مي‌شود. به خصوص اينكه فيلم روايتي از جهان را از نگاه يك كودك بيان مي‌كند و پاكي نگاه كودكانه اين همذات‌پنداري را تقويت مي‌كند.
قاسمي با بيان اينكه «نفس» براي جهان پيشنهاد صلح دارد، مي‌افزايد: پيام فيلم اين است كه ما قربانيان جنگ هستيم و هنوز هم خيلي‌ها نمي‌دانند كه به ملت ما جنگي تحميل شده است. «نفس» مي‌گويد تنها راه حيات بشر صلحي عزتمندانه است.
اين تهيه‌كننده درباره رقباي احتمالي «نفس» براي حضور در ميان نامزدهاي بهترين فيلم غيرانگليسي زبان، نيز تصريح مي‌كند: هنوز اطلاعات كاملي درباره ديگر فيلم‌ها ندارم و هنوز تا پايان مهلت ارسال فيلم به اسكار چند روزي وقت باقي مانده است اما اميدوارم «نفس» كه محصول سينماي ايران است بتواند نماينده خوبي براي ايران باشد.
وي همچنين درباره برنامه‌ريزي اكران‌ها و حضور‌هاي بين‌المللي اين فيلم نيز مي‌گويد: موفقيت در اسكار مستلزم رعايت مسائلي در اكران‌هاي خارجي است. «نفس» طي روزهاي آينده در چهار رخداد سينمايي در سائوپائولو، تايوان، جشنواره فيلم كودك كانادا و جشنواره فيلم‌هاي عربي اسلامي در آلمان حضور خواهد داشت اما درباره اكران‌هاي خارجي، باید بگويم كه منتظريم ببينيم آقاي اطبايي كه پخش بين‌المللي فيلم را در اختيار دارند، چه برنامه‌اي خواهند داشت.
9 فيلم ناكام
انتخاب فيلم «نفس» به معناي حذف ساير گزينه‌ها بود. در انتخاب اوليه 10 فيلم و در فهرست دوم كه صبح ديروز منتشر شد، تعداد فيلم‌هاي باقي مانده به چهار عنوان رسيد. در انتخاب آخر «نفس» با «رگ خواب»، «مالاريا» و «ويلايي‌ها» دوباره بررسي شد، حتي عنوان شده بود كه شانس فيلم‌هايي مانند «رگ خواب» و «مالاريا» از «نفس» بيشتر است اما هيچ‌كدام از اين فيلم‌ها نتوانسته به تعداد حضور‌هاي خارجي «نفس» در جشنواره‌هاي فيلم دست يابد. گرچه برخي از منتقدان نيز مي‌گويند هيچ كدام از آثار انتخاب شده در اين فهرست قابليت دريافت اسكار را ندارند و نمي‌توان امسال ايران را جزو گزينه‌هاي جدي دريافت مجسمه طلايي اسكار دانست.
سينماي ايران برخلاف سال گذشته كه با حضور فرهادي و نام اين فيلمساز، توجه رسانه‌هاي خارجي به سمت «فروشنده» جلب شده بود، امسال راه سخت‌تري را براي مطرح شدن «نفس» پيش رو دارد؛ راهي كه شايد با شگفتي مانند اسكار «فروشنده» همراه شود يا 21 حضور ناكام قبلي، اين فيلم نيز صرفاً در فهرست اول اسكار حضور يابد و بعد حذف شود.
مهدويان ناراضي از حذف، راضي از نفس
امير اسفندياري، سخنگوي هيئت انتخاب، تأكيد مي‌كند: هيئت انتخاب معرفي فيلم به اسكار فيلم «نفس» را براساس كيفيت، زبان بين‌الملل و اتفاقات خوب داخلي و خارجي برگزيده و به هيچ وجه هيچ ملاحظه‌اي به ويژه سياسي در انتخاب يا رد شدن فيلم‌ها مدنظر نبوده است.
پيش از اعلام نام نماينده سينماي ايران، از فهرست 10 فيلم، گزينه‌هاي نهايي اعلام شدند كه نام «ماجراي نيمروز» در ميان آنها نبود. محمدحسين مهدويان، كارگردان اين فيلم در اعتراض به حذف فيلمش از فهرست، در صفحه اينستاگرامش نوشت: «اينكه وقتي همه به تو آفرين بگويند احتمالاً يك جاي كارت مي‌لنگد. اين يعني چيزي را تغيير نداده‌اي و فكري را آشفته نساخته‌اي. شايد براي همين است كه حالا ديگر مطمئن مي‌شوم «ماجراي نيمروز» را از همه كارهايم بيشتر دوست دارم، چون در كنار تحسين‌ها، واكنش‌هاي منفي و حتماً دشمني‌ها را نيز بر انگيخت، اين يعني اين دفعه كارم را بهتر از هميشه انجام داده‌ام و لازم است تكرارش كنم.» اين متن به عنوان اعتراض مهدويان در فضاي مجازي بازتاب‌هاي زيادي داشت، ولي بعد از انتخاب نفس، مهدويان پست ديگري منتشر كرد و در آن به نرگس آبيار و همه سازندگان آن فيلم تبريك گفت.
