به رغم اصرار سازمان جنگلداري کشور درتسريع اجراي طرح توسعه زراعت چوب در مازندران کارشناسان منابع طبيعي معتقدند اجراي غير اصولي اين طرح مي تواند محيط زيست استان را به چالش بکشد

زراعت چوب؛ قطع وابستگي به جنگل يا تخريب بيشتر محيط زيست؟!

در پي برداشت بي رويه از ذخاير جنگلي کشور به ويژه در استان هاي شمالي کشور و به صدا درآمدن زنگ هشدار نابودي اين اکوسيستم ارزشمند طرح تنفس جنگل و ممنوعيت برداشت چوب از عرصه هاي جنگلي به عنوان راهکار نجات جنگل ها مطرح شد. طرحي که از همان ابتداي تصويب در دولت يازدهم با اما و اگرهايي روبرو شد و پس از گذشت چند سال هنوز نتوانسته مخالفان را با خود همراه کند.

نويسنده: مريم احمدي

حالا اخيرا مسئولان سازمان جنگلداري کشور از اجراي طرح توسعه زراعت چوب در جنگل هاي مازندران به عنوان طرح تکميلي نجات جنگل ها سخن به ميان اورده اند. طرحي که اگرچه با هدف کشت درختان زودبازده براي تامين نياز صنايع چوبي کشور کليد خورده است اما بنا به گفته کارشناسان در صورت عدم اجراي صحيح مي تواند خود به عامل تخريب ديگري براي جنگل ها و زمين هاي زراعي محسوب شود و راه را براي تجارت چوب و سودجويي هموار کند.

///

سال 89 به منظور افزايش بهره وري بخش کشاورزي و منابع طبيعي، طرح توسعه زراعت چوب در استانهاي شمالي توسط دولت به تصويب رسيد و قرار شد بخشي از زمين هاي زراعي و جنگل هاي مخروبه استان هايي چون مازندران به کاشت درختان زودبازده اختصاص يابد تا ضمن ممانعت از برداشت بي رويه از چوب هاي جنگلي، زمينه تامين نياز صنايع چوب داخلي و کاهش واردات و خروج ارز از کشور فراهم شود.

اگرچه اين طرح با دوره بهره برداري کوتاه به عنوان راهکار اصلي و موثر براي حفظ جنگل هاي شمال محسوب مي شد اما بنابه دلايل نامعلومي چندين سال مسکوت ماند تا اينکه بالاخره طي روزهاي اخيررئیس سازمان جنگل ها و مراتع کشور از اجراي طرح ویژه زراعت چوب در جنگل های مخروبه و زمين هاي مستعد کشت مازندران خبر داد. خداکرم جلالی، زراعت چوب را نسخه اي شفابخش براي حفظ جنگل و توسعه و تقویت اشتغال در استان عنوان کرد .

نسخه اي شفابخش يا مخرب؟

در حالي که بنا به گفته موافقان طرح توسعه زارعت چوب، تامين نياز چوب کشورامري اجتناب ناپذير بوده و براي رفع اين نياز سه منبع برداشت از جنگل، واردات از خارج و یا کاشت درختان زودبازده پيش روي صنايع چوبي کشور است. از طرفي واردات چوب علاوه بر گرانی و تبعات زیست‌محیطی منجر به وابستگی کشور می‌شود و قطع درختان جنگلی هم نه تنها به محیط‌زیست آسیب می‌رساند، بلکه تبعات زیانبار دیگری مانند بروز سیل، خشکسالی و غیره را هم در پی دارد، از اين رو طرح توسعه زارعت بهترين راهکار براي به صفر رساندن برداشت چوب از جنگل و تخريب اين اکوسيستم و قطع وابستگي به چوب جنگلي است و بايد دولت برنامه واعتبار ويژه اي براي اين مقوله در نظر بگيرد .

اين در شرايطي است که برخي مخالفان و کارشناسان منابع طبيعي معتقدند چنانچه اين مصوبه به صورت صحيح و با برنامه ريزي دقيق انجام نشود نه تنها کارگشا نيست بلکه خود مي تواند در اينده اي نزديک مشکل ساز شود.

بحث تعيين کارشناسي زمين قابل کشت درختان جنگلي و چگونگي کاشت صحيح نهال هاي زودبازده و ازطرفي تامين اب مورد نياز براي ابياري اين نهال ها در شرايط کم ابي از جمله مواردي است که در صورت بي توجهي مي تواند مشکلات جديدي را براي محيط زيست استان مازندران رقم بزند.

الزاماتي که ديده نشده!

جواد محقق کارشناس منابع طبيعي و پژوهشگر در اين خصوص مي گويد: اهداف اصلي طرح توسعه زراعت در شرايطي مي تواند محقق شود که دولت حساب شده و علمي در اين راه قدم بگذارد. وي انتخاب گونه هاي قابل کشت در جنگل هاي دست کاشت را يکي از موارد مغفول مانده در اين طرح عنوان کرده و مي گويد: بر خلاف ادعاي برخي مسئولان برخي گونه هاي قابل کشت در اين طرح قابليت تثبيت دي اکسيد هوا و يا انجام فتوسنتز را ندارند. چرا که تنها درختان با ساختار ريشه اي قدرتمند و طول عمر زياد بهترین جاذب و ذخیره دی اکسید کربن هستند. ويژگي که غالبا درختان زود بازده و سريع الرشد ندارند! درختانی که رشد کندتری دارند میزان بیشتری کربن را میتوانند تثبیت کنند و طول عمر بیشتری نیز دارند.

وي ادامه مي دهد:ضمن اينکه بحث حفاظت از جنگل ها دست کاشت در مقابل افات، بيماريها و بلاياي طبيعي چون اتش سوزي نيز از جمله مواردي است که ظاهرا در اجراي اين طرح ديده نشده است.

اين کارشناس منابع طبيعي مي افزايد: با توجه به اینکه میزان جذب دی اکسید کربن توسط یک درخت بالغ بسیار بیشتر از نهالهای تازه کشت شده است، باید به ازای هر درخت بریده شده چندین نهال کشت شود. مسئله اي که با توجه به محدوديت تراکم درختان جنگلي مي تواند در سالهاي اينده حفظ حيات اين گونه هاي دست کاشت را با مشکل روبرو کند.

همچنين از انجا که بحث زراعت چوب در سالهاي اخير به عنوان طرحي اقتصادي ، اشتغالزا و پرسود معرفي شده است در صورت عدم نظارت بر اجراي صحيح مي تواند راه را براي سودجويان و تجارت چوب هموار کند.