جعفر تکبیری
امريكاييها در حالي اين روزها سرگرم تعيين استراتژي خود براي نقض برجام هستند كه در داخل، مقامات كشورمان ديدگاهي بر خلاف امريكاييها دارند. ديدگاهي كه به دنبال حفظ برجام به هر قيمتي است.
درست پس از گفته‌هاي علي اكبر صالحي در گفت‌وگو با نشريه آلماني اشپيگل، كه مدعي شده بود «در صورتي كه امريكا از اين توافق خارج شود ولي بقيه كشورها همچنان متعهد بمانند، در اين صورت بدون وجود امريكا نيز به احتمال بسيار زياد ايران به تعهدات خود در توافق پايبند مي‌ماند»، حالا حسن روحاني رئيس‌جمهور كه براي شركت در مجمع عمومي سازمان ملل به امريكا رفته، در جمع ايرانيان مقيم امريكا، اظهارات مشابهي داشته و در اوج تخاصم امريكا عليه برجام گفته است كه «برجام در تاريخ سياسي منطقه ما و جهان همواره زنده خواهد بود، چه دولت فعلي امريكا خوشحال باشد يا نگران باشد.»
روحاني كه در جمع ايرانيان مقيم امريكا سخن مي‌گفت، با تأكيد بر اينكه «برجام در تاريخ سياسي منطقه ما و جهان همواره زنده خواهد بود چه دولت فعلي امريكا خوشحال باشد يا نگران باشد»، اظهارداشت كه برجام يك توافق چند جانبه با حمايت قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل است و براي صلح امنيت جهاني به عنوان يادگاري است كه به جهانيان اعلام كرد كه مسائل پيچيده بين‌المللي پاي ميز مذاكره قابل حل و فصل است.
حسن روحاني سپس ضمن تلاش براي حفظ يك سويه برجام به رغم سنگ اندازي‌هاي امريكا، مدعي شد كه «ملت ايران در چارچوب برجام ثابت كرد دروغ نگفته و نخواهد گفت و همواره بر عهد خود پايبند است. خارج شدن از برجام به معناي زيرپا گذاشتن تعهد روشن سياسي يك دولت است و براي كسي افتخار نيست. ايرانيان در طول تاريخ و براساس آموزه‌هاي دين و فرهنگشان همواره بر عهد خود استوار بوده‌اند و تا زماني كه طرف مقابل به عهدش پايبند باشد هيچ‌گاه ناقض تعهد نخواهند بود اما اگر طرف مقابل بخواهد در مقابل حقوق ملت باشد، حتما ملت ايران هم پاسخ مقتضي خواهد داد.»
تناقض گفتارها
اين گفته‌هاي رئيس‌جمهور آن هم در امريكا در حالي است كه هنوز امضاي ترامپ بر پاي تحريم‌هاي شديد ايران كه از آن به عنوان مادر تحريم‌ها ياد مي‌شود، خشك نشده و علاوه بر آن تحركات براي تصويب نهايي طرح تحريم فروش هواپيما به ايران در سناي امريكا ادامه دارد. اتفاقي كه قطعاً ناقض روح و جسم برجام است. در همين حال پس از اقدامات اخير امريكا شامل تصويب طرح فروش هواپيما و همچنين تحريم چندين شركت و فرد حقيقي توسط دونالد ترامپ بود كه اكثر اعضاي هيئت نظارت بر برجام، برخلاف رئيس‌جمهور واكنش‌هاي تندي به اين رفتارها نشان دادند، به گونه‌اي كه علي لاريجاني روز يك‌شنبه عنوان كرد كه «مسئولان امريكايي كه مدعي عمل نكردن ايران به روح برجام هستند، تار و پود برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) را تخريب كرده‌اند.» اين روند با واكنش صريح و قاطعانه رهبر معظم انقلاب نيز همراه بود؛ به گونه‌اي كه ايشان روز يك‌شنبه در جريان مراسم دانش آموختگي دانشجويان دانشگاه علوم انتظامي رهبر انقلاب اسلامي خطاب به مسئولان امريكايي فرمودند: «دروغگو شما هستيد؛ دروغگو كساني هستند كه براي هيچ ملتي، سعادت و خوشبختي قائل نيستند و تامين منافع نامشروع خود را به هر قيمتي جايز مي‌دانند.»
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي سپس افزودند: «ملت ايران محكم ايستاده است و هر حركت غلط نظام سلطه در قضيه برجام، با عكس العمل جمهوري اسلامي مواجه خواهد شد.»
استراتژي روحاني به كدام سو است؟
اما سخن گفتن روحاني از زنده ماندن برجام و تأكيد بر اجراي يك سويه توافقات با اتكا به اروپا، در حالي است كه نگاهي به ساختار برجام و همچنين نفوذ شديد امريكا در جامعه جهاني نشان مي‌دهد كه كشورهاي اروپايي به شدت تحت فشار ايالات متحده هستند و سياست‌هاي آنها تا حد بالايي نشئت گرفته از اقدامات ايالات متحده امريكا است. به نحوي كه اگر روزي شاهد خروج امريكا از برجام باشيم، عملاًٌ مي‌توان گفت كه اروپايي‌ها ديگر نقشي در برجام نخواهند داشت و توافق هسته‌اي عملاً به يك توافق بي هويت تبديل خواهد شد. مويد اين ادعا را مي‌توان در فشارهاي روزگار تحريم‌ها جست‌وجو كرد كه اگرچه بخش‌هاي بزرگي از اقتصاد ايران تحت قوانين تحريمي اروپا قرار نداشتند اما بانك‌ها و شركت‌هاي اروپايي از بيم ايالات متحده حاضر به همكاري با كشورمان نبودند. از اين رو مي‌توان گفته‌هاي مكرر دولتمردان براي حفظ برجام پس از خروج ايالات متحده را، گفته‌هايي خارج از حكمت و مصلحت دانست، چراكه دولتمردان ضمن لو دادن استراتژي كلان كشور در خصوص برجام، اين پيام را به ايالات متحده مخابره مي‌كند كه هرچقدر بر شدت فشارهاي خود بيفزايد، ما همچنان به برجام پايبند خواهيم بود. از اين رو شايسته است كه دولتمردان، به فكر طراحي استراتژي پيشگيرانه دقيقي باشند كه در ابتدا اجازه خروج امريكا از برجام را ندهند و چنانچه اين اتفاق افتاد، هزينه اين اقدام نه فقط براي امريكا بلكه براي همپيمانانش نيز بسيار سنگين باشد.
برخوردهاي ديپلماتيك در برابر نقض آشكار برجام ديگر صلاح نيست
اما در همين ارتباط سيدحسين نقوي حسيني، سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس، در گفت‌وگويي با خبرگزاري فارس، ضمن اشاره به اعمال تحريم‌هاي جديد امريكا عليه ايران و نقض صريح برجام، اظهار داشت: امروز بر همه جهانيان، ملت‌ها و دولت‌ها آشكار است كه امريكاييها نه اهل منطق و گفت‌وگو و نه اهل توافق هستند و به توافقات و معاهدات بين‌المللي نيز پايبند نيستند.
نقوي حسيني سپس با بيان اينكه امريكاييها تا كنون 16 بار برخلاف برجام عمل كردند، عنوان كرد كه در چنين شرايطي كه امريكاييها نقض آشكار برجام را در پيش گرفتند دولت بايد قاطعانه وارد ميدان شده و برخورد كند، بالاخره ما بايد موضع‌گيري‌هاي انقلابي، شفاف و محكم در برابر اين نقض عهدها داشته باشيم.
اين عضو هيئت رئيسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس همچنين تأكيد كرد: زماني كه امريكاييها مي‌گويند برجام بايد الحاقيه داشته باشد يا اينكه در توافق برجام بايد تجديدنظر صورت گيرد يا مي‌گويند صنعت موشكي جمهوري اسلامي ايران هم بايد در برجام بيايد، اين نوع موضع‌گيري‌ها نيازمند برخوردي قاطعانه، سفت و سخت است. ما ديگر با توجه به اين شرايط مماشات و برخوردهاي ديپلماتيك يا گفتن جملات ديپلماتيك را صلاح نمي‌دانيم بلكه بايد قاطعانه با نقض آشكار برجام توسط امريكاييها برخورد شود.
نقوي تأكيد كرد: با توجه به اينكه هم اكنون رئيس‌جمهور در امريكا به سر مي‌برد و قرار است در اجلاس سازمان ملل سخنراني كند، فرصت بسيار خوبي براي بيان مظلوميت ملت ايران است، بايد از فضاي اجلاس استفاده شود و نداي بي‌تعهدي امريكا و نقض معاهدات توسط امريكا به گوش جهانيان برسد.
شاهد وادادگي در خصوص برجام هستيم
همچنين حجت‌الاسلام نصرالله‌پژمان‌فر نماينده مردم مشهد در مجلس شوراي اسلامي هم در گفت‌وگويي با بيان اينكه برجام از روز اول با چالش‌هاي جدي مواجه بود عنوان كرد كه همواره اين موضوع مورد تأكيد بوده كه ما نبايد يك طرفه وارد برجام شويم و طرف مقابل نيز بايد به تعهدات خود در اين توافق پايبند باشد و اين نكته نيز تأكيد شده كه اگر طرف مقابل نقض عهد كرد ما نيز بايد مقابله به مثل داشته باشيم و فعاليت‌هاي هسته‌اي خودمان را با سرعت بيشتري از سر بگيريم. پژمان‌فر سپس مدعي شد كه متأسفانه امروز شاهد يك نوع وادادگي در قبال برجام هستيم كه هيچگونه توجيهي هم ندارد و مردم ما را نيز به شدت نگران كرده است. پژمان‌فر خاطرنشان كرد: امريكاييها صراحتاً نقض برجام را هم اعلام كرده و هم اعمال كرده‌اند و اروپايي‌ها نيز اگرچه تعدادي از آنها در ظاهر مي‌گويند كه ما به برجام تعهد داريم اما عملاً هيچگونه رفتاري كه دلالت بر تعهد آنها نسبت به برجام باشد از خود نشان نمي‌دهد و به نظر من از جانب اروپايي‌ها نيز برجام نقض شده است.
وي سپس از دولت خواست تا پاسخ دهد كه در خصوص برجام چه اتفاقي افتاده و كميته نظارت بر برجام نيز در اينباره گزارشي ارائه كند.
سخنگوي فراكسيون روحانيت مجلس در پايان گفت: سوال اينجاست كه آيا امريكاييها در مذاكرات طرف ما بودند يا نبودند؟ اگر طرف ما نبودند چرا تا به اين حد نسبت به حضور امريكاييها و دست دادن با آنها در موضوع برجام مانور داده شد و پيگيري‌ها براي تأمين نظر امريكاييها انجام مي‌شد و اگر امريكاييها در برجام نقش اصلي را دارند طبيعتاً با نقض برجام از سوي امريكاييها برجام نقض شده است.
دلخوشی کودکانه بیک رویای شیرین واقعا از بزرگان سیاسی وامنیتی بعید است. 
