زهرا چيذري
معصومه ابتكار، معاون جديد زنان و خانواده رئيسجمهور را همه به عنوان چهرهاي سياسي ميشناسند؛ چهرهاي كه حالا و در سمت تازهاش رويكردهاي متعادلتري را در پيش گرفته و اولويتهايش را از زنمحوري به سمت خانوادهمحوري برده يا درباره موضوع فرعي و دستچندم حضور زنان در ورزشگاهها با پذيرش اينكه اين مسئله اولويت زنان نيست نشان داده ميتوان در چهار سال پيشرو به تغيير اساسي در معاونت زنان و خانواده رئيسجمهور اميدوار بود. در عين حال، اما انتصابات اخير ابتكار در اين معاونت با ابقاي برخي نيروها همراه بوده است، موضوعي كه ميتواند بيانگر ادامه سياستهاي انتقادبرانگيز گذشته در حوزه زنان باشد و تنها با جابهجايي مهره اصلي اين جريان از مولاوردي به ابتكار همراه بوده است. اين در حالي است كه ميطلبد معاونتهاي مهمي همچون معاونت راهبردي معاون زنان و خانواده همانگونه كه ابتكار در اظهاراتش تأكيد ميكند فردي فراجناحي باشد.
سبك زندگي ايراني- اسلامي خانوادهمحور است و زنمحور نيست. چهار سال گذشته اما شعارهاي عدالت جنسيتي در همان معناي برابري جنسيتي و ترجيح حاشيهها بر متن موجب شد تا خروجي معاونت زنان و خانواده رياست جمهوري هيچ باشد، موضوعي كه انتظاراتي جدي را از معاونت جديد مطرح ميكند. راهبرد در اين مسئله معلوم نبود و نفوذ نيروهاي سكولار در تحقيقاتي كه انجام ميشد مشخص بود.
گذاشتن اطلاعات محرمانه روي سايت
توران وليمراد، از فعالان امور زنان در گفتوگو با «جوان» با اشاره به اشتباهات استراتژيك معاونت زنان در دولت يازدهم ميگويد: يكي از اشكالات مهم دوران خانم مولاوردي بحثهايي مانند تهيه اطلس زنان بود و اين اطلس را كه چالشهاي حوزه زنان در تمام كشور بود روي سايت هم گذاشتند و به عنوان يكي از افتخارات از آن ياد شد، در حالي كه اين يكي از غلطترين اقدامات بود. دو اشكال اساسي به اين كار وارد است؛ نخست اينكه اگر كار اجرايي است، مراكز اجرايي و اگر پژوهشي است دانشگاهها بايد اين كار را انجام دهند و معاونت زنان نبايد آن را انجام دهد و دوم اينكه انتشار اين كار بايد از سوي دستگاه و سازمان پژوهشي انجام ميشد. از سوي ديگر گذاشتن چنين اطلاعاتي روي سايت اشتباهي بسيار بزرگ بود. اين يعني ما تمام آسيبهاي اجتماعي، فرهنگي، كمبودها و اشكالاتمان را احصا كنيم و با گذاشتن روي سايت يعني آن را به دنيا اعلام كردهايم. تحقيقات بسته به اهدافشان انجام ميشود. وي تصريح ميكند: بسياري از تحقيقاتي كه از سوي مراكز عالي و سياستگذار انجام ميشود براي رسانهاي شدن نيست، بلكه براي اين است كه در كميسيونهاي تخصصي به طرح و پروژه برسد و همان كميسيونها عرضه شود نه اينكه آسيبهاي زنان به تفكيك استان روي سايت گذاشته شود و دادن علني اطلاعات آسيبها به خارج از كشور به صورت علني بود و بايد ديد سفارشدهنده اين كار چه كسي بوده است؟!به گفته وليمراد ظاهراً بودجه اين تحقيق از ناحيه تفاهمنامه معاونت زنان با صندوق جمعيت درباره تحديد جمعيت كشورمان تأمين شدهاست تا در برابرش اين اطلاعات را به آنها دهند.
معاونت راهبردي بيراهبرد
وليمراد با تأكيد بر اهميت معاونت راهبردي معاون زنان و خانواده رياست جمهوري تصريح ميكند: معاونت زنان دو معاون دارد يكي راهبري و ديگري طرح و برنامه، بقيه ميتوانند مديركل باشند. در دوره خانم مولاوردي حكمي براي معاونت و مديركل بينالملل داده نشد جز شش ماه اول كه خانم رحمتي هم رفتند و مشاور شدند. اشكال كار اين بود كه كسي نبود در حوزه بينالملل در برابر رسانهها پاسخگو باشد. در حال حاضر هم خانم ابتكار براي معاون طرح و برنامه حكم داده و خانم مطهره نژادي را در اين سمت ابقا كرده است. از نگاه وي اگر خانم ابتكار بخواهد تمامي افرادي را كه در دوره خانم مولاوردي سمت داشتهاند ابقا كند، طبعاً تغييري در اين معاونت اتفاق نميافتد. يكي از مهمترين اشكالاتي كه در دوره خانم مولاوردي وارد بود معاونت راهبردي اين معاونت بود.
اين فعال حوزه زنان با اشاره به اينكه در چهار سال دولت يازدهم حتي يك جلسه ستاد زن و خانواده تشكيل نشد، تأكيد ميكند: مسئول تشكيل اين جلسه معاونت راهبردي بود. از سوي ديگر اين معاونت هيچ گزارشي از فعاليتهاي معاونت زنان ارائه نميكرد و در مسائلي مانند سند 2030 يا تفاهمنامهها و اقدامات ديگرشان هيچ چيزي نميدانستيم. از نگاه وي معاونت راهبردي معاونت زنان و خانواده رياستجمهوري جايگاه حساسي است و راهبرد اين معاونت را مشخص ميكند. خانم ابتكار بايد براي معاونت راهبردي، فردي را انتخاب كند كه سياسي نباشد به اين معنا كه امكانات معاونت زنان را براي اهداف سياسي جريانهاي خاص سياسي خرج نكند و سياسي باز نباشد.
مطالبهگري به جاي پاسخگويي
وليمراد بيان ميكند: خانم مولاوردي برنامه نميداد. سال اول حضور خانم مولاوردي در معاونت زنان و خانواده به برگزاري همايش و نشست سپري شد كه در عمل هدف آرايش نيروهاي اجتماعي و جلب آرا براي انتخابات مجلس بود. عنوان ميكردند كه ما تحقيق ميكنيم تا برنامه بدهيم، اما در نهايت هم برنامهاي ارائه ندادند. از نگاه اين فعال حوزه زنان خانم مولاوردي روي صندلي مطالبهگر نشسته بود به جاي آنكه روي صندلي مسئول پاسخگو نشسته باشد، اما ابتكار لااقل برنامه ارائه داده هر چند اشكالاتي به برنامه وی هم وارد است.
اين فعال زنان با اشاره به برخي اقدامات نادرست اجرايي در دوران مولاوردي تصريح ميكند: وظيفه دولت اجراست و در اجرا هم وظايف مشخص است. ما يك نهاد رياست جمهوري داريم كه معاونت زنان در ذيل آن قرار دارد و معاونت زنان وظيفه اجرايي ندارد، بلكه دستگاهها، سازمانها و بنيادها بايد در حوزه اجرا وارد شوند. بنا به تأكيد وي معاونت زنان نقش سر را دارد يعني بايد سياستها را به برنامه و برنامهها را به پروژه تبديل و بعد براي اجرا به دستگاهها ابلاغ كند و بر حسن اجراي آن نظارت نمايد. ورود معاونت امور زنان به حوزه اجرا دو اشكال دارد؛ يكي اينكه تخصص اين كار را ندارد و دوم بودجه و امكاناتش را ندارد. بودجه و امكانات معاونت براي فعال كردن دستگاههاست.
قدم مثبت دولت دوازدهم در امور زنان
وليمراد از فعالان حوزه زنان و خانواده معتقد است رفتن مولاوردي قدم مهم و مثبتي است كه آقاي روحاني برداشت. هر چند نيروهاي جنبش زناني و افراطي تلاش كردند با نامه نوشتن و جمع كردن امضا وي را نگه دارند، اما خانم مولاوردي اشكالات بسيار زيادي داشت كه مهمترين آن نداشتن رويكرد و اقدامات متناسب با شأن دستگاه و متناسب نظام جمهوري اسلامي ايران بود. وي با تأكيد بر اينكه مولاوردي بيشتر اقدامات شعاري داشت و در مقام مطالبهگر بود، ارزيابي مثبتتري از ابتكار دارد و ميگويد: معاونت زنان در دولت يازدهم از همان ابتدا ارتباطش را در عمل با نيروهاي انقلابي و ارزشي قطع كرد و در برابر آن تا جايي كه توانست اين ارتباط را با نيروهاي فمنيست، سكولار و جنبش زناني تقويت كرد، اما ابتكار موضوع زنان را موضوعي ملي و فراجناحي دانست كه اين قدم مثبتي است. وي با اشاره به جلسات ابتكار با نيروهاي ارزشي و انقلابي ميافزايد: اين جلسات حداقل موجب ميشود تا حرفهاي نيروهاي انقلابي را بشنوند. البته به خاطر نوع اقدامات خانم مولاوردي و اينكه خانم ابتكار هم از همان جناح و جريان است شايد برخي تصور كنند اين يك پوشش است، اما در حال حاضر به نظر ميرسد وي تعامل بيشتري با نيروهاي اصولگرا دارد. همينطور خانم ابتكار لااقل برنامه داده و اين اميدواركننده است.