تحليل و بررسي اثرات مخرب ماهواره در روزگار «شبيخون فرهنگي»

دشمن مشغول تخريب فرهنگ و خانواده؛ مسئولان به فكر تقسيم غنائم انتخاباتي

مصطفی شاه کرمی
رسانه ها در نیای حاضر نقش موثری در رشد یا ترویج فرهنگ هر جامعه ای بر عهده دارند. در کشور ما به خاطر اینکه برای اولین بار حداقل در 60 سال اخیر مردم سالاری دینی به دست تشیع علوی ترویج گشت ؛ دشمن به خاطر ترس و واهمه از گسترش این فرهنگ به دیگر کشورهای همسایه و مسلمان، اقدام به طرح ریزی شبیخون فرهنگی کرد.این شبیخون و تهاجم فرهنگی در قالبهای مختلف به سوی جامعه ما کانالیزه و سرازیر شده اند. شیوع بدحجابی و ترویج روابط بدون ضابطه و اختلاط زن و مرد نامحرم به همراه کم رنگ شدن و منسی شدن امر به معروف و نهی از منکر از جانب مردم باعث شده است که هتاکان به مبانی دینی و اخلاقی و مرتکبان به چنین اقداماتی، گستاخ تر شده و با جسارت بیشتری دست به چنین اعمالی بزنند.
از طرفی با وجود قوانین بازدارنده لازم در این زمینه همچنان شاهد برخورد و مواجهه سلیقه ای با چنین افعال و اقدامات مخرب و خطرناکی از جانب مسئولان ذی مدخل و نیروی انتظامی هستیم؛ تا جایی که به برخوردهای «فصلی» و «مزاجی» تغییر و تنزل پیدا کرده اند. هر بار که صدايی بلند می شود با بهانه های مختلف سعی می شود تا جلوی اقدام عملی در این زمینه گرفته شود.
یک روز بهانه در آستانه انتخابات بودن و یک روز بهانه نزدیک بودن روزهای خاص در کشور، دلیل تعطیل کردن بدیهی ترین و لازم ترین اقدامات قانونی در مواجهه با قانون شکنی می شود. آیا نمی توان برای این دست کارهای خلاف شرع و قانون همتی در حد اجباری کردن بستن کمربند ایمنی توسط رانندگان و یا استفاده نکردن از موبایل به کار بست؟
متاسفانه عده ای از کارشناسان و نخبگان دور از اندیشه اسلامی تلاش نموده و می نمایند که پیام، هشدار و درد و دلهای کارشناسان دلسوز را «فوبیا» و یا «توهم دشمن» تعریف کرده و اثرات مثبت آنها را تخریب کنند. در حالی که اصلا این گونه نیست و واقعیت چیز دیگری است، چه اینکه حمله واقعی و هجوم فرهنگی همه جانبه به طور عینی و مستمر در جریان است.
در سال 1368 مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در فرمایشات شان درباره جدی و خطرناک بودن تهاجم فرهنگی غرب اخطارهای جدی را اعلام کرده و نیاز به «باز مهندسی فرهنگی» را به عنوان یکی از راهکارها و رهنمودهای اصلی ارائه کردند. متاسفانه در آن سالها نخبگان دانشگاهی و فرهیختگان دست اندر کار هشدارها و رهنمودهای معظم له را جدی تلقی نکردند. تا آنجا که امروزه تهاجم فرهنگی در قالب امواج ماهواره ای به طور جدی و در گستره وسیعی تداوم و نمود پیدا کرده است.
امروزه بيش از 1400 شبکه ماهواره ای در ایران قابل دریافت می باشد که به طور مشخص بيش از 400 شبکه از این تعداد را شبکه های فارسی زبان به خوداختصاص داده اند. در رابطه با تاثیرات مخرب ماهواره بر خانواده ها و جامعه و نیز راهکارهای مقابله و مواجهه با امواج این مفسده خطرناک نظر کارشناسان و آگاهان به این حوزه را جویا شده ایم.
ارکان خانواده آماج برنامه های مستهجن و دوبله شده ماهواره ها
دکتر مجید ابهری کارشناس علوم رفتاری و اجتماعی درباره مباحثی که در شبکه های ماهواره ای دیده می شود، می گوید: در بخشهای مختلف این شبکه ها تمرکز بر ترویج و تسری ابتذال فرهنگی که تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان به صورت رسمی انجام می گرفت، از جمله دستورات و ارکان اصلی مباحث و برنامه های آنها را شامل می گردد. یکی دیگر از محورهای اصلی تهاجم ماهواره ها بر ایجاد شبهه و تشکیک در بحث «مهدویت و انتظار» و همچنین زدودن و دور کردن زندگی مردم از تفکرات بنیادی شیعی اسلامی هدف گذاری شده است. در مبحث تخریب چهره و رویه سبک زندگی مبتنی بر فرهنگ و اصول فرهنگی اسلامی ایرانی شبکه هایی مثل شبکه «من و تو» و «جِم» وجود دارند که با پخش فیلمهای مستهجن و همچنین سریالهای دوبله شده ارکان و بیناد خانواده ها را نشانه گرفته اند.
 ابهری با اشاره به اینکه شبکه های ماهواره ای بخصوص شبکه های فارسی زبان با چند هدف عمده به فرهنگ غنی و تمدن ساز ما حمله ور شده اند، می افزاید: از آن جمله می توان به برخی از آنها اشاره کرد.
1- ترویج روابط نا مشروع بدون قیدو بند فراخانواده ای در میان خانواده های مسلمان و ایرانی. همچنین فرزند آوری و بچه دار شدن از طریق اینگونه روابط نامشروع و بدون ضابطه.
2- قبح زدایی از روابط نامشروع زناشویی و همچنین ترویج عشقهای مثلثی و مربعی که موجب تهدید و تزلزل در ارکان خانوده می شوند. چرا که این اقدامات باعث می شود که اعتقاد نسبت به اینکه خانواده می تواند واحد اصلی یک جامعه در رشد و تعالی افراد نقش موثری داشته باشد دچار تزلزل گشته و به مرور زمان کمرنگ شده و از بین برود.
بنابراین متاسفانه برنامه های مختلفی در قالب فیلمها و سریالهای دوبله شده توسط همین شبکه های ماهواره ای به عنوان سرگرمی وارد فضای خانواده ها شده اند و بسیاری از خانواده از روی غفلت و جهل نسبت به مباحث تربیتی در کنار فرزندان خود اعم از کودکان،نوجوانان و جوانان به تماشای این فیلمها و سریالها می نشینند. این در حالی است که تهدید جدی که توسط همین برنامه ها انجام می شود باعث بروز بلوغ جنسی و برقراری روابط نامشروع جنسی در بین فرزندان این خانواده ها می گردد.
شبکه های صداوسیما تا به امروز تلاش بسیار زیادی کرده اند که با هجوم وحشیانه غرب نسبت به فرهنگ کشورمان مقابله کنند. البته تا این اقدام رسانه ملی فقط در برخی موارد منتج به نتیجه شده است، چه اینکه در برخی از ایام و شبهایی که سریالها و فیلمهای مردم پسند و جذابی پخش می شود در حدود 85 درصد از تعداد مخاطبان ماهواره ها کاسته می گردد.
در این زمینه و طی پژوهشی که توسط بنیاد علوم رفتاری و زیر نظر اینجانب انجام گرفت مشخص شد که 95 درصد از مخاطبان و تماشاگران شبکه های ماهواره ای به خاطر فیلم یا موسیقی جزو مشتریان این شبکه ها قرار گرفته اند. همچنین در این پژوهش معلوم و مشخص شد که تنها 5 درصد از مخاطبان و تماشاچیان شبکه های ماهواره ای به دلیل پخش برنامه های ضد اخلاقی و روابط حیوانی و آزاد جنسی، به تماشای برنامه های آنها می نشینند.
برای جذب و بازگرداندن این 95 درصد مخاطب ، باید شبکه های کابلی خصوصی که در چهارچوب قوانین کشور و چشم انداز فرهنگی مبتنی بر فرهنگ دینی – ایرانی ایجاد بشوند. این اقدام به عنوان یکی از چندین و چند راهکارهای دیگری است که برای مقابله با ربایش و اغوای مخاطب ایرانی توسط شبکه های مسموم و مستهجن ماهواره ای می توان انجام داد و به مقابله و مبارزه با شبکه های ماهواره ای که در حکم بازوهای تهاجم نرم و فرهنگی دشمنان هستند، پرداخت و آنها را از میدان به در کرد.
لزوم معرفی الگوهای وطنی به فرزندان
این کارشناس علوم رفتاری در ادامه با تاکید بر اینکه درست است که شبکه های تلویزیونی و رسانه ملی به جهت حدود و قوانین شرعی و قانونی دارای خط قرمزهایی است که نمی تواند به بهانه مبارزه با شبکه های ماهواره ای از آنها عبور کند؛ اظهار می دارد: ارائه برنامه های سرگرم کننده مناسب و متناسب با نیازهای امروزی جامعه و نیز زمینه سازی برای ایجاد نشاط اجتماعی توسط رسانه ملی می تواند خلأ سرگرمی و نشاط حلال و مفید را در خانواده ها پر کند. بسیاری از کارشناسان رسانه ، روان شناسان و رفتارشناسان مختلف غربی در تهیه و تعیین چگونگی محتوای برنامه های ماهواره ای نقش داشته و ضمن اقدام به نظریه پردازی و ارائه راهکارهای مختلف به منظور جذب و اغوا مخاطب به صاحبان بنگاهها و کارتل های متهاجم و متخاصم رسانه ای می کنند.
از جمله می توان به مشاورت این دسته از کارشناسان در جریان تولید فیلم و سریال های ماهواره ای که بر اساس نظریه های آنها ساخته شده اند به فیلم و سریالهایی که در کشور ترکیه و برخی کشورهای امریکای لاتین ساخته می شوند اشاره کرد. در رابطه با این سریالها که عمدتا در این کشورها تولید می شود این نکته را مورد توجه قرار داد که مقابله با ماهواره صرفا به صورت جمع آوری آنتن های ماهواره و یا دیگر راههای مقابله ای تنبیهی چندان مفید به فایده نخواهد بود.
دکتر ابهری در رابطه با راهکارهای مقابله موثر با برنامه های مخرب ماهواره ای می گوید:  در همین رابطه بنده حدود 8 سال پیش عرض کردم اگر بخواهیم آنتن های دریافت کننده امواج ماهواره ای(دیش ها) را جمع آوری کنیم دشمن راهکار و ترفندهای جدیدتری را ارائه می دهد که برای دریافت امواج ماهواره ها نیازی به وجود آنتن های بیرونی نباشد و امروز در آن مقطعی که پیش بینی می شد ایستاده ایم!(منظور پر رنگ تر شدن نقش اینترنت و گسترش شبکه های اجتماعی که تبدیل به کانونها و شبکه هایی اختاپوسی در مواجهه و تخریب با فرهنگ اسلامی ایرانی کشورمان شده اند).
برنامه های فرهنگی ، آموزشی و مهارتهای زندگی همانند کاری که کشورهای اندونزی و ژاپن(به منظور ترویج و آموزش فرهنگ خود در جهت نهادینه کردن ارزش ها و هنجارهای فرهنگی دینی یا تمدنی خودشان) به دانش آموزان و جوانان در مناطق و حوزه های مختلف به منظور جلوگیری از تماشای ماهواره و بیان خطرات آن به خانواده ها انجام دادند، می تواند از نظر فرهنگی به عنوان یکی از راهها و ابزارهای پیشگیری به کار گرفته شود.
این کارشناس علوم اجتماعی و رفتاری درباره نقش والدین در زمینه توجیه و جلوگیری از تماشای برنامه شبکه های ماهواره ای توسط فرزندانشان می گوید: با توجه به اینکه جوانان و نوجوان به خاطر قرار گرفتن درمقطع و شرایط بلوغ جنسی و بحث مهار و کنترل بحران سرکشی غرایض و نیازهای جنسی، نیازمند ارائه و داشتن الگوهای فرهنگی و تربیتی از جانب والدین شان هستند.
اگر مجموعه الدین ، آموزش و پرورش و رسانه های مختلف این الگوها را به فرزندان جامعه ارائه نکنند، آنها(نوجوانان و جوانان) خودشان به دنبال کشف و دستیابی به الگوهای مناسب در فضاهایی که پر از اطلاعات ناقص و دروغین هستند همچون اینترنت و ماهواره ، برای دستیابی به الگوی مطلوب و مورد نظرشان مراجعه می کنند.
بنابراین لازم است که خانواده ها و والدین در اولین اقدام با رعایت اصول اخلاقی و فرهنگی به روش و شیوه های به دور از تحکم و اجبار بدون منطق و سرشار از اعتماد که به واسطه رفتار عملی و واقعی آنها امکان پذیر است ، خودشان الگوهای تربیتی مناسبی برای فرزندانشان باشند.
چه اینکه وقتی پدر و مادر به عنوان والدین یک جوان یا نوجوان خودشان ماهواره یا اینترنت را قبل از تعیین حدود و کیفیت استفاده از آن رسانه ها به لحاظ تشخیص مضرات و محسنات آنها ، به منازل خود می آورند به این معنی است که دروازه های فساد را به روی فرزندان خود گشوده اند.
آنها با ایجاد سرگرمی های سالم و مثبت و نیز ایجاد نشاط خانوادگی می توانند از ورود و گشایش درهای فساد به منازلشان جلوگیری کنند. از طرفی می توانند با ارائه آموزش های لازم به فرزندانشان درباره برنامه های مفید ماهواره ای(البته در صورت وجود داشتن) آنها را در سالم ماندن یاری کنند. نه اینکه کنترل تلویزیون و ماهواره در دست فرزندان و نوجوانان باشد و آنها برای والدین شان تعیین کنند که کدام کانال ماهواره ای را انتخاب و مشاهده نمایند!
سریع ترین روش مقابله با ماهواره ترویج فرهنگ دینی است
دکتر محمدصادق کوشکی کارشناس رسانه و استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که برای مقابله با برنامه های ضد اخلاقی و ضد دینی شبکه های ماهواره ای چه باید کرد، می گوید: شاید سریع ترین روش ترویج فرهنگ دینی باشد. ما هر چقدر فرهنگ غنی و گسترده دینی مان را در قالب عمل بزرگان و نخبگان جامعه ترویج بدهیم و دستگاههای تبلیغی هم دغدغه شان دنبال کردن ترویج فرهنگ دینی باشد ما می توانیم انحرافات فرهنگی جامعه مان را تا حد زیادی معالجه و حتی خنثی بکنیم.
اما اگر تمرکز و نگرانی ما بر روی چیز دیگری غیر از ترویج فرهنگ دینی باشد ما موفقیتی به دست نخواهیم آورد. این اقدام راه حل اصلی است در حالیکه در کنار ترویج فرهنگ دینی لازم است به راه حل اقدام انتظامی و قضایی به عنوان راهکاری مکمل هم توجه داشته باشیم.
در باب بحث تجهیزات ماهواره ای و جمع آوری آن لازم است توجه داشته باشیم که ممکن است نیروی انتظامی نتواند خیلی به این بخش وارد شود. چرا که قبل از این کار لازم است ما مشاهده بکنیم که بخش های فنی و سیستم های دارای کارایی و توان ایجاد اختلال در زمانهای کوتاه مدت و بلند مدت تا چه اندازه می توانند کار یا اقدامی انجام بدهند.
اما در مواجهه با منتشر شدن ویروس بی حجابی و بدپوششی در جامعه طبیعتا اقدامات انتظامی و قضایی می تواند کارگشا باشد اما در بحث ماهواره ها با توجه به گستردگی این مسئله شاید دیگر اقدام مناسبی به نظر نرسد. از طرفی هم نباید این نکته را مورد توجه قرار نداد که برخی از نقاط دوردست و دور افتاده مجبورند برای دریافت کانالهای مختلف تلویزیونی از دستگاه گیرنده ماهواره ای استفاده کنند.
به دلیل همین گستردگی و تفاوت داشتن استفاده از ماهواره به نظر می رسد که برخورد فنی و ایجاد اختلال در امواج شبکه های ماهواره ای که با هدف تخریب و انهدام بنیان خانواده و استحاله فرهنگی جامعه اسلامی ایرانی کشورمان ایجاد شده اند بسیار بهتر و شدنی تر از برخورد انتظامی باشد.
این استاد دانشگاه و فعال فرهنگی در زمینه نقش رسانه ملی در مواجهه و مقابله با برنامه های مخرب ماهواره ای و دوری و واکسینه کردن جامعه از آسیب و خطرات برنامه های ضداخلاقی و ضد دینی ماهواره ها تا چه اندازه ای است، اظهار می دارد: واقعیت این است که صدا و سیما یا همان رسانه ملی قطعا می تواند با اقدامات خوب، کارشناسی، سنجیده و مطابق با سلیقه و فرهنگ جامعه، مردم را از برنامه های ماهواره بی نیاز کند اما متأسفانه بنده به فضای فعلی صداو سیما امیدی ندارم.
صداوسیما می تواند بهترین رقیب برای شبکه های ماهواره ای باشد
کوشکی با طرح این سوال که دیگر رسانه ها(به غیر از رسانه ملی) چگونه می توانند در ایجاد بلوغ فکری و رفتاری جامعه در مواجهه با برنامه های مخرب ماهواره شرکت داشته باشند، می گوید: واقعیت این است که توان و تاثیر رسانه ملی در این زمینه بسیار زیاد است. اما باز با این حال می توان در یک حد محدودی با همکاری دستگاه قضایی تلاش بشود تا پیامدهای منفی استفاده از این شبکه های ماهواره ای را برای خانواده ها تبیین کرد که گمان می کنم این اقدام تا حدودی بتواند در حوزه پیشگیری مفید فایده و مثمر ثمر باشد. خود صداوسیما می تواند بهترین رقیب برای شبکه های ماهواره ای باشد.
به رغم توجه و تاکید ویژه مقام معظم رهبری برای ترویج سبک زندگی اسلامی در جامعه همچنان عمده فیلمها و سریالهای تلویزیون و حتی این اواخر فضای غالب تبلیغات تلویزیونی بیشتر در خدمت ترویج و به تصویر کشیدن سبک زندگی اشرافی یا همان سرمایده داری غربی است.
این نکته سنجی و درایت مقام معظم رهبری در کنار هشدارهایی در زمینه شبیخون فرهنگی، تهاجم فرهنگی و جنگ نرم و .... بیان فرمودند، بنابر آنچه در برنامه های رسانه ملی قابل احصا و رصد است بر زمین مانده است و مدیران و برنامه سازان توجه درخور شأنی به این مباحث از خودشان نشان نمی دهند.
دکتر کوشکی در پاسخ به این سوال که به نظر شما علت این تجاهل و تغافل چه چیزی می تواند باشد، می گوید: واقعیت این است که مدیران رسانه ملی اراده ای برای این کار ندارند و تا زمانی که آنها اراده ای برای برداشتن قدم در این مسیر نداشته باشند اتفاقی نمی افتد.
نکته آخر
در مواجهه و مقابله با برنامه های ماهواره ای لازم است که خانواده ها راهها و اسباب یک زندگی شادمانه و پر از طراوت همراه با رعایت موازین اخلاقی و دینی را به فرزندان شان آموزش بدهند.
این بحث چیزی نیست که به تنهایی بر عهده خانواده ها و والدین باشد، بلکه عوامل دیگری همچون دستگاهها و سازمانهای فرهنگی دارای مسئولیت به همراه رسانه ها بخصوص رسانه ملی هر کدام به فراخور وظایف و مسئولیتشان لازم است که به این بحث ورود کنند.
به طور مثال رسانه ملی که همانند خانواده و والدین یکی از اصلی ترین مسئولیتها را دارد باید تلاش کند با ساخت و تولید فیلمها،سریالها و برنامه های جذاب،مخاطب پسند و سرگرم کننده به جذب مخاطب و جلوگیری از سوق یافتن آنها به سمت برنامه های مخرب ماهواره ای اقدام کنند. از طرفی لازم است که الگوهای دینی و ملی را که به وفور در کشور ما وجود داشته و دارند را به نوجوانان و جوانان جامعه معرفی کنیم. چه اینکه این کوتاهی در ارائه و معرفی الگوهای رفتاری به جامعه سبب می شود تا الگوهای خیالی و دروغین پر از مفسده رسانه ها و فیلمهای غربی تبدیل به الگوهای رفتاری نسل آینده ساز کشورمان  خواهند شد.
درپایان لازم است به یکی از استدلالهای بلاوجه و غیر مرتبطی که گاه از جانب مردم عادی و حتی برخی از مسئولان درباره لزوم مبارزه و مقابله با اثرات مخرب ماهواره ابراز می شود را بازگو کنیم.
ایامی در دهه هفتاد که «ویدئو» به عنوان یک پدیده جدید وارد زندگی اکثر مردم شده بود کسانی که دغدغه دین و دینداری خود و جامعه شان را داشتند شعاری را بر روی دیوارهای شهر می نوشتند. شعار این بود: «ویدئو دعوت فاحشه غرب است به منازل». سالها بعد که دستگاههای گیرنده دیجیتال به بازار آمد صحبت از ماهواره هم شروع شد و برخی افراد در پاسخ به اعلام نگرانی از ورود ماهواره به زندگی مردم و تخریب باورهای دینی و ارزش های فرهنگی و شرعی می گفتند جامعه به آن عادت می کند همانطوری که به ویدئو عادت کردند و فرهنگ درست استفاده کردن از آن را یاد گرفتند!
اینجا یک نکته اساسی به عمد یا به سهو نادیده گرفته می شود و آن اینکه در بحث ویدئو و محتوای فیلمهای ویدئویی «اختیار» با شخص مخاطب بود که چه فیلمی را انتخاب کند و ببیند. اما درباره ماهواره اینچنین نیست چرا که هر فیلم و یا سریالی که صاحبان و روسای اصلی آن(کسانی مثل روبرت مرداک یهودی صهیونیست معرف و مشهور به سلطان رسانه) اراده کنند مخاطب می بیند. و این «عدم اختیار» مهمترین مانع در تداخل بحث راجع به ویدئو و ماهواره است که متاسفانه برخی از مسئولان بسیار عوامانه با آن برخورد می کنند.