به موازات تهديدات امريكا براي افزايش فشارها به ايران و متهم كردن تهران به نقض كردن روح و متن برجام، مقامات ايراني نيز ابتكارهايي را براي مقابله با تهديدات امريكا در دست بررسي دارند. علياكبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي ايران روز سهشنبه در گفتوگو با خبرگزاري صداوسيما، با اشاره به هشدار اخير حسن روحاني، رئيسجمهور ايران به امريكا در صحن علني مجلس درباره نقض برجام و از سرگيري برنامه هستهاي گفت: «اين هشداري نيست كه در خلأ باشد، هشدار بدون پشتوانه نيست، اينها براساس دادههايي است كه آقاي رئيسجمهور دارد».
رئيس سازمان انرژي اتمي حفظ تأسيسات «فردو» را از قوتهاي برجام دانست و افزود: «اين درحالي است كه آنان ميخواستند فردو از اساس نباشد و ميگفتند بايد آن را ببنديم.» صالحي با بيان اينكه ايران آمادگي دارد در مدتزمان كوتاهي به شرايط پيش از توافق برگردد، خاطرنشان كرد: «اگر اراده كنيم، حداكثر تا پنج روز ميتوانيم غنيسازي ۲۰ درصدي را در فردو آغاز كنيم.» صالحي گفت: «اين اقدام از نظر فني و حرفهاي پيامهاي گوناگون دارد و طرف مقابل پيام آن را ميفهمد.» مركز غنيسازي فردو در نزديكي شهر قم در جنوب تهران يكي از موارد اختلاف عمده ايران و قدرتهاي جهاني بود. ايران در اين مركز اورانيوم با خلوص ۲۰ و ۵ درصد توليد ميكرد اما در توافق موقت هستهاي و سپس در توافق جامع برجام، آن را به حالت تعليق درآورد.
رآكتور اراك پابرجاست
صالحي همچنين درباره برگرداندن رآكتور آب سنگين اراك به وضعيت پيش از توافق هم گفت: «در برخي لولههاي اين رآكتور كه بيرون از رآكتور است به قطر چند سانت و به طول مثلاً دو سه متر سيمان ريخته شد... سر و ته لولههاي كنوني را برميداريم و لولههاي جديد ميگذاريم اين چند ماه بيشتر طول نميكشد.» رئيس سازمان انرژي اتمي گفت: «اين درحالي است كه برخي ميگويند صنعت هستهاي متوقف شده است، بستند و بردند، قسم جلاله هم بخوريد فايدهاي ندارد. به اين علت تصميم گرفتيم تصاوير رآكتور مدرن اراك منعكس شود.» رئيس سازمان انرژي اتمي درباره منتقدان برجام نيز تأكيد كرد: «كساني كه با ارائه تصاوير فتوشاپي از چالهاي كه با سيمان پر شده بود مدعي شدند در قلب رآكتور اراك سيمان ريختهاند عذرخواهي يا استغفار كنند زيرا افكار عمومي را نابجا مشوش كردند.» مطابق توافق ايران و 1+5 پس از تخليه كالاندريا يا قلب رآكتور، حفرههاي به جا مانده آن طوري با بتن پر شد كه ديگر قابل استفاده نباشد.
اظهارات صالحي درباره مدتزمان بازگشت ايران به پيش از توافق برجام، حدود يك هفته پس از هشدار حسن روحاني صورت ميگيرد. روحاني در صحن مجلس ضمن اشاره به گفته مقامهاي امريكايي درباره احتمال برهم خوردن برجام گفته بود: «دولتمردان جديد امريكا بايد بدانند تجربه شكستخورده تحريم و تحميل، دولتهاي گذشتهشان را به پاي ميز مذاكره كشاند و اگر مايل باشند به آن تجربه بازگردند، يقيناً در مدتزمان كوتاهي، نه در مقياس هفته و ماه بلكه در مقياس ساعت و روز، بهشرايطي بسيار پيشرفتهتر از زمان شروع مذاكرات بازخواهيم گشت.» از زمان روي كار آمدن دونالد ترامپ، رئيسجمهور امريكا او بارها برجام را توافقي بد توصيف كرده است و از بازنگري در آن سخن گفته و حتي گروهي را مأمور كرده مسئله ماندن يا خروج امريكا از اين توافق را بررسي كنند. ترامپ بارها مدعي شده است ايران روح و متن برجام را نقض كرده است تا با اين الفاظ هزينه خروج احتمالي از توافق هستهاي را به گردن ايران بيندازد اما مقامات روسيه از ايران خواستهاند از برجام خارج نشود و به مقامات امريكايي گوشزد كردهاند كه برنامه موشكي ايران ناقض برجام نيست و تهران هر مقدار كه بخواهد ميتواند در اين برنامه هزينه كند. اتحاديه اروپا و روسيه از رويكرد رئيسجمهور جديد امريكا به برجام انتقاد كرده و گفتهاند همه طرفها بايد به اين توافق پايبند بمانند. فدريكا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا بارها گفته است برجام توافق يكجانبه نيست كه واشنگتن به راحتي از آن خارج شود بلكه يك توافق بينالمللي است كه به تأييد شوراي امنيت سازمان ملل نيز رسيده است.
اقدامات ديگري در راه است
رئيس سازمان انرژي اتمي ايران در ادامه اظهارات خود به اقدامات ديگر ايران براي بازگشت به مرحله قبل نيز اشاره كرد و گفت: «به غير از برگشت مركز غنيسازي فردو و رآكتور آب سنگين اراك به شرايط پيش از برجام، پيشبينيهاي ديگري انجام داديم كه اكنون قابل اعلام نيست.» صالحي اعلام اين موارد را به تصميم هيئت نظارت بر برجام موكول كرده است كه وظيفه آن بررسي اجراي توافق و طراحي واكنش به موارد تخلف و نقض آن از سوي شش قدرت جهاني است.
با اين حال صالحي تأكيد كرد: «بدانيد كه در مدت شش ماه چهره سازمان انرژي اتمي عوض ميشود... اگر قرار بر مقابله باشد و چالشي بخواهيم وارد ميدان شويم، اين مدت براي ما وقت زيادي است و قطعاً آنان را غافلگير خواهيم كرد.» وي در پايان به سختيهايي كه در مسير برجام انجام شده است نيز اشاره كرد و گفت: «غربيها ميدانند و ميگويند فلاني هر وقت حرفي زده درست گفته، البته ما علاقهمند نيستيم چنين اتفاقي بيفتد، ما براي برجام خيلي زحمت كشيدهايم و آن را به آساني به دست نياوردهايم كه به آساني از دست بدهيم، ما برجام را قبول داريم به آن پايبنديم، ميخواهيم بماند و اين را در چارجوب مصالح و منافع ملي، منطقهاي، انپيتي و بينالمللي ميدانيم.»