زهرا چیذری
طي روزهاي اخير خبر افزايش نجومي شهريه‌هاي علوم پزشكي دانشگاه آزاد با واكنش جدي دانشجويان اين دانشگاه روبه‌رو شد به گونه‌اي كه «#نه_به_افزايش_نامتعارف_شهريه_علوم_پزشكي_آزاد» به كمپيني در توئيتر و اينستاگرام تبديل شد؛ «نه به افزايش نامتعارف شهريه علوم پزشكي دانشگاه آزاد» بارها ريتوئيت شده و كامنت‌هاي آن به چند هزار عدد رسيد. اين‌بار هم مثل هميشه برخي تلاش كردند تا ماجراي افزايش شهريه‌هاي علوم پزشكي دانشگاه آزاد را به سياست گره بزنند تا اينكه رئيس هيئت امناي دانشگاه آزاد شخصاً به ماجراي هشتگ‌سازي و راه‌اندازي كمپين درباره افزايش نجومي شهريه علوم پزشكي دانشگاه آزاد ورود كرده و با بيان اينكه موضوعات مطرح شده در خصوص شهريه دانشجويان پزشكي، يك سوء‌تفاهم بوده است، تأكيد مي‌كند: «اين شايعات صحيح نيست.» به گفته وي ميزان افزايش شهريه‌هاي دانشجويان علوم پزشكي اين دانشگاه تنها ۱۰ درصد و طبق روال هميشگي است.
همه چيز از يك بخشنامه شروع شد؛ بخشنامه شهريه‌هاي دانشگاه آزاد براي سال تحصيلي آينده كه در حوزه علوم پزشكي با حاشيه‌هاي متعددي همراه بود.
بخشنامه‌اي كه موجب سوء‌تفاهم شد
طبق بخشنامه دانشگاه آزاد كه به تمامي واحدهاي اين دانشگاه ابلاغ شده است، شهريه پايه دانشجويان رشته‌هاي علوم پزشكي كه قبل از مهر ۹۶ وارد دانشگاه شده‌اند، افزايش نمي‌يابد. شهريه متغير دانشجويان رشته‌هاي علوم‌پزشكي كه قبل از مهر ۹۶ وارد دانشگاه شده‌اند ۸۰ درصد نرخ شهريه اعلامي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي رشته‌هاي خودگردان در سال تحصيلي ۹۷- ۱۳۹۶ است. طبق اين بخشنامه شهريه دانشجويان جديدالورود اين دانشگاه كه از مهرماه سال ۹۶ مشغول به تحصيل مي‌شوند ۱۰ درصد نسبت به سال ۹۵ افزايش مي‌يابد و شهريه متغير آنها ۸۰ درصد نرخ شهريه اعلامي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي رشته‌هاي خودگردان در سال تحصيلي ۹۷- ۱۳۹۶ است. براساس اعلام مركز سنجش و پذيرش دانشگاه آزاد ميزان علي‌الحساب شهريه نيمسال اول تحصيلي سال ۹۵- ۹۶ پذيرفته‌شدگان آزمون سراسري پزشكي سال ۹۵ رشته‌ها و مقاطع تحصيلي دانشگاه علوم پزشكي آزاد اسلامي واحد تهران مبلغ ۶ ميليون و ۶۷۰ هزار تومان است.
اين در حالي است كه طبق اعلام وزارت بهداشت ميزان شهريه آموزشي سالانه مقطع دكتراي عمومي شامل رشته‌هاي پزشكي در پرديس‌هاي خودگردان وزارت بهداشت حدود ۲۵ ميليون تومان تعيين شده بود كه اين رقم مربوط به سال ۹۵ مي‌شود. همين تفاوت نرخ شهريه بين دانشگاه آزاد و وزارت بهداشت باعث نگراني و اعتراض دانشجويان اين رشته شد.
تلاش براي ممانعت از تربيت پزشك
بالا بودن شهريه‌هاي دانشگاه آزاد در كنار بالا بودن شهريه‌هاي برخي از دانشگاه‌هاي زير‌مجموعه وزارت علوم همچون نوبت دوم دانشگاه‌ها يا پرديس‌هاي خودگردان دانشگاه‌هاي سراسري موضوعي است كه موجب شده تا ادامه تحصيل در اين دانشگاه‌ها براي همه افراد امكان‌پذير نباشد و طبعاً اقشار متوسط و مرفه جامعه بتوانند در اين دانشگاه‌ها ادامه تحصيل دهند. از سوي ديگر واقعيت غير‌قابل انكار در جامعه ما كمبود تعداد پزشك نسبت به جمعيت است؛ موضوعي كه پيش از اين اغلب پنهان مي‌شد و همين مسئله هم منجر به كاهش پذيرش در رشته‌هاي پزشكي شده بود. واقعيت اما چيز ديگري است. ايرج حريرچي، قائم مقام وزير بهداشت درباره سرانه پزشك در ايران اينگونه توضيح مي‌دهد: «سرانه پزشك در كشور به ازاي هر يك هزار نفر جمعيت بين 1/21 تا 1/28 نفر پزشك است كه با استانداردهاي جهاني يعني 3/5 نفر پزشك به ازاي هر يك هزار نفر جمعيت فاصله زيادي داريم.» بنا به تأكيد وي اين كمبودها علاوه بر افزايش فشار كاري به پزشكان، باعث مي‌شود شهروندان براي ويزيت در نوبت‌هاي طولاني قرار گيرند. با تمام اينها سال 93 ظرفيت پذيرش رشته‌هاي پزشكي به شكلي جدي كاهش يافت. در آن سال ظرفيت پذيرش روزانه دانشگاه‌هاي دولتي در رشته پزشكي ۲ هزار و ۸۸۲ نفر شد در حالي كه در سال 92 در كنكور ۹۲ براي رشته پزشكي 4هزار و 700 ظرفيت در دانشگاه‌هاي دولتي تعيين شده بود؛ كاهشي كه كارشناسان را به واكنش واداشت. بهرام عين اللهي، معاون اسبق آموزشي وزير بهداشت يكي از معترضان به كاهش ظرفيت‌هاي آموزش پزشكي بود؛ از نگاه وي مسائل صنفي پشت پرده ايجاد اين محدوديت است.
دانشگاه آزاد هم طي سال‌هاي اخير به يكي از مراكز مرجع تربيت پزشك كشورمان تبديل شده است و افزايش نامتعارف شهريه‌هاي علوم پزشكي در اين دانشگاه از يكسو موجب مي‌شود تا تعداد افراد كمتري بتوانند در اين دانشگاه ادامه تحصيل بدهند و از سوي ديگر اين فرآيند منجر به حذف اقشار با درآمد كمتر از ادامه تحصيل در رشته‌هاي علوم پزشكي خواهد شد. اتفاقي كه همين حالا هم تا حدودي شاهد آن هستيم، اما با اين افزايش شهريه‌ها در عمل رشته پزشكي در انحصار اقشاري خواهد بود كه توانايي پرداخت شهريه‌هاي نجومي را داشته باشند.
شايعه و سوء‌تفاهم
حالا آنطور كه دكتر علي اكبر ولايتي، رئيس هيئت امناي دانشگاه آزاد مي‌گويد: موضوعات مطرح شده در خصوص شهريه دانشجويان پزشكي، يك سوء‌تفاهم بوده است و اين شايعات صحيح نيست.
افزايش شهريه‌هاي اين دانشجويان به آن ميزاني كه در شايعه‌ها مطرح شده، نيست و تنها ۱۰ درصد در اين حوزه افزايش شهريه داشتيم كه اين موضوع يك امر رايج است. رئيس هيئت مؤسس و هيئت امناي دانشگاه آزاد به دانشجويان اطمينان داد نگران نباشند و شايعات را باور نكنند؛ چراكه اين افزايش شهريه‌اي كه مطرح شده صحيح نيست.
وي تأكيد مي‌كند: دانشگاه آزاد هيچ برنامه‌اي ندارد كه هزينه‌هاي رشته‌هاي علوم پايه، باليني و پزشكي را از طريق شهريه‌هاي دانشجويان تأمين كند، بلكه از ديگر منابع اين هزينه‌ها تأمين خواهد شد؛ چراكه براي ايجاد هر تخت بيمارستاني يك و نيم تا 2ميليارد هزينه مصرف مي‌شود.
وي با اشاره به رغبت داوطلبان كنكور براي تحصيل در رشته‌هاي پزشكي مي‌افزايد: كشور نيازمند توسعه حوزه پزشكي از جمله رشته‌هاي علوم پزشكي است. ولايتي نيز با تأكيد بر اينكه يكي از معيارهاي ارتقاي سلامت نسبت تعداد پزشك و رشته‌هاي مختلف پزشكي و تعداد جمعيت كشورهاست، تصريح مي‌كند: با وجود آنكه طي سال‌هاي گذشته دانشگاه‌هاي علوم پزشكي دولتي و آزاد در زمينه توسعه كمي و كيفي فعاليت‌هايي داشته‌اند، اما هنوز با استانداردها فاصله داريم. رئيس هيئت مؤسس و هيئت امناي دانشگاه آزاد اظهار مي‌افزايد: تأسيس بيمارستان فرهيختگان دانشگاه آزاد و مراكزي مشابه اين بيمارستان در ديگر كشورها از برنامه‌هاي اين دانشگاه به شمار مي‌رود تا بتوانيم در رشته‌هاي پزشكي توسعه كمي و كيفي داشته باشيم. حالا اگر به شبكه‌هاي اجتماعي سري بزنيد مي‌توانيد شاهد بازگشت آرامش به دانشجويان دانشگاه آزاد باشيد؛ پزشكان فردا كه بعضي‌هايشان به فكر انصراف از ادامه تحصيل افتاده بودند.
