احمد محمدتبريزي
به لطف توجه به خاطرات رزمندگان دوران دفاع مقدس و افزايش روند كتاب‌هاي خاطره‌نگاري، تا به حال آثار خوبي در اين حوزه منتشر شده است. در اين ميان پرداختن به خاطرات دوران اسارت آزادگان جايگاه ويژه‌اي نزد علاقه‌مندان داشته است و خوانندگان علاقه زيادي به دانستن سبك زندگي اسرا داشته‌اند. سال‌هاي زياد اسارت سبب شد آزادگان زندگي تازه‌اي در اردوگاه‌هاي بعثي آغاز کنند و نگذارند رخوت و روزمرگي بر آنها غلبه كند.
به گزارش «جوان»، محمد جواد ميانداري يكي از رزمندگاني است كه شرح دلاوري‌ها و خاطراتش در كتابي با نام «روزهاي خاردار» به قلم فاطمه شكوري منتشر شده است. ميانداري پس از حضور در مناطق عملياتي به مدت چهار سال در اسارت بعثي‌‌ها ماند تا پس از سال‌ها مخاطبان امروز مرورگر خاطراتش باشند.
رزمنده‌اي اهل زنجان كه دوران نوجواني‌اش با انقلاب و مسائل پس از انقلاب گره خورد. سال 1362 راهي جبهه مي‌شود و خودش را براي انجام عمليات خيبر آماده مي‌كند. عمليات سخت و سهمگين كه نياز به گذراندن آموزش‌هاي لازم داشت. ميانداري سال 65 باز مسير جبهه را در پيش مي‌گيرد و خودش را به ديگر رزمندگان مي‌رساند. سال 65 يكي از مهم‌ترين مقاطع جنگ به شمار مي‌رفت و به نوعي به سال سرنوشت‌ساز جنگ تبديل شده بود. اين رزمنده زنجاني در كنار ديگر غواصان خودش را آماده انجام عمليات مي‌كرد. تمرين‌هاي سخت در زمستان سرد كار سختي بود كه غواصان بدون هيچ گلايه و شكايتي انجام مي‌دادند.
دي ماه عمليات سخت كربلاي4 شروع مي‌شود. همان عملياتي كه غواص‌ها دانه دانه پرپر شدند. نويسنده «روزهاي خاردار» با تعبيري زيبا در وصف حماسه‌سازي غواصان مي‌نويسد: «بچه‌ها مثل لاله‌هاي واژگون در دل اروند فرو مي‌رفتند. خون بود و آتش. بچه‌هايي كه شهيد شده بودند چون نمي‌توانستند فين بزنند و نزديك سطح آب بمانند، به عمق آب كشيده مي‌شدند و تصوير تكه‌پاره‌هاي ماه در ميان موج‌هاي اروند مرثيه‌خوان شهادت مظلومانه آنها مي‌شد.» (77ص)
راوي كتاب لحظات سختي و دردناكي در اروند پيش چشمانش مي‌آيد. آب سرد اروند از خون غواصان گرم شده بود و به صورت ميانداري و ديگر نيروها مي‌خورد. خودش پس از مجروحيت در جريان عمليات به همراه چند رزمنده ديگر به اسارت عراقي‌ها در‌مي‌آيد. اتفاقي كه براي رزمندگان ايراني ناخوشايند و تلخ بود: «تنها چيزي كه در آن لحظه آزارم مي‌داد ننگ اسارت بود. هر چند ما با تمام توان جنگيده بوديم و با تن و جاني زخمي و خون‌آلود اسير شده بوديم اما درد اسارت برايمان سنگين بود.»(ص91)
صحنه روبه‌رو شدن اسراي ايراني با مردم عراق يكي از تكان‌دهنده‌ترين و تلخ‌ترين لحظات كتاب است: «مردم زيادي براي استقبال از ما آمده بودند. بچه‌هاي مدرسه هم بودند. خدا را شكر عربي نمي‌دانستم و متوجه حرف‌ها و فحش‌هايشان نمي‌شدم. مردم براي ما سنگ تمام گذاشتند. سنگ و لنگه‌كفش‌هاي زيادي نثارمان كردند.» (ص96)
نويسنده با دقت زيادي لحظات آغازين اسارت ميانداري و ديگر رزمندگان را روايت مي‌كند. پرداخت درست و هوشمندانه نويسنده و توجه به نكات اصلي حرف‌هاي راوي، از نقاط قوت و مثبت كتاب است. هر چند شرح اتفاقات راوي در زمان مجروحيت و اسارت براي خواننده ايراني بسيار تلخ و گزنده است ولي هوشمندي نويسنده در چگونگي استفاده از موقعيت‌ها، خواننده را با اسراي ايراني همراه مي‌كند. با درد‌ها و لحظات جانكاهي كه آنها در دي ماه سخت سال 65 از سر گذرانده بودند همراه مي‌شود و به خوبي درك مي‌كند جانبازان و اسرا چه روزهاي سختي را پشت سر گذاشته‌اند.
الرشيد به منزلگاه تازه اسراي ايراني تبديل مي‌شود. روزهايي كه كابل خوردن‌ها و ناسزا شنيدن به امري روزمره بدل مي‌شود. با اضافه شدن اسراي عمليات كربلاي5 نور اميد به اردوگاه پاشيده مي‌شود. خبر موفقيت ايران در اين عمليات روحيه همه را بالا مي‌برد. با اينكه 51 نفر مجبور بودند در اتاقي 9 متري قرار بگيرند ولي از اخبار دريافتي فوق‌العاده خوشحال بودند.
مدتي بعد اسرا به اردوگاه 11 تكريت مي‌روند. تكريت هم پر از روزهاي رنج، سختي و شكنجه بود: «خفقان و اختناق حاكم بر فضاي آسايشگاه به قدري سنگين بود كه حتي نمي‌توانستيم با صميمي‌ترين دوستمان كلمه‌اي حرف بزنيم.» (ص122) از صليب سرخ خبري نبود و روزهاي اسارت به سخت‌ترين شكل ممكن سپري مي‌شد. اواخر سال 66 با آمدن اسراي جديد، هر چند غذا و جا براي آزادگان كمتر مي‌شد اما باخبر شدن از موفقيت در عمليات‌ها خون تازه‌اي در اردوگاه مي‌دميد.
كتاب با شيريني آزادي اسرا به پايان مي‌رسد. ميانداري پس از آزادي در دانشگاه قبول مي‌شود و زندگي‌اش جريان طبيعي به خود مي‌گيرد. «روزهاي خاردار» اثري ارزشمند در همراهي يك رزمنده از روزهاي جنگ، جانبازي و اسارت است. كتاب اطلاعات تاريخي خوبي مثل نحوه عملكرد ايران در جريان عمليات كربلاي4 به خواننده مي‌دهد كه ارزش كتاب را بالا مي‌برد. همچنين نحوه برخورد عراقي‌ها با ايراني‌ها در طول مدت اسارت نكات و ريزه‌كاري‌هاي زيادي دارد كه بر اطلاعات خواننده براي درك بهتر شرايط آزادگان مي‌افزايد. نويسنده با كاربرد جملات زيبا براي توصيف موقعيت‌ها بر جذابيت كتاب افزوده است و به خوبي خواننده را در جريان ريز اتفاقات قرار مي‌دهد.
