نويسنده: محمدرضا هاديلو
با آغاز طرح ملیگرد و غبار در مرکز پژوهش های سازمان زمین شناسی، شناساییکانون های فعال و بحرانی همراه با تعیین ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و سایر آلاینده های گرد و غبار با منشاء داخلی یا خارجی با کمک تیمکارشناسی مجرب و پشتوانه های آزمایشگاهی این مرکز مورد بررسی قرارگرفته است. بطوريکه تاکنون نمونه برداری در سطح بسیار گسترده ای در استان های خوزستان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی (محدوده دریاچه ارومیه)، تهران، قزوین، البرز، سمنان، مرکزی، قم، اصفهان و خراسان جنوبی پایان یافته است.
همچنین با همکاری سایر مراکز استانی سازمان نمونه برداری از استانهای سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد، ایلام، هرمزگان، بوشهر و فارس در حال انجام است که با پایان آنها، بانک اطلاعاتی خوبی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و یا رسوبات سطحی در این پهنه ها بدست می آوریم و تکلیفمان با سطح زمین در پایان سال 96 روشن می شود.
در همين رابطه معاون مرکز پژوهش هایکاربردی سازمان زمین شناسی با اشاره به اطلس ملیگرد و غبار که پیش از این ویرایش اول آن انتشار یافته است، مي گويد: "با تحقیقات انجام شده و پیشرفت هاییکه اخیرا حاصل شده، ویرایش دوم اطلس ملی را در سال 96 در دستورکار داریم. در تهیه نقشه ها، تلفیق مجموعه ای از اطلاعات رسوب شناسی، ژئومورفولوژی، هواشناسی، خاک شناسی، پوشش سطح زمین و ... با استفاده از تصاویر ماهواره ای و پردازش های سنجش از دور، به عنوان مبنای کار قرار گرفت و سپس با پیمایش های میدانی در سطح کشور و نمونه برداری، این اطلاعات صحت سنجی، تدقیق و بروز رسانی شدند."
رضا شهبازی با اشاره به تعاملات بین المللی با منطقه ادامه مي دهد: "مدیریت منابع آب در منطقه و بحث آب های مشترک، دیپلماسی آب و دیپلماسی زیست محیطی بسیار حائز اهمیت هستند و در دستور کار قرار دارند."
مديريت گرد و غبارها عزم ملي مي خواهد
مدیر طرح ملی گرد و غبار سازمان زمین شناسی ، ویژگی های طبیعی و مولفه های اقتصادی و اجتماعی را معیارهای اصلی تعیین اولویت در برنامه مهار پدیده گرد و غبار عنوان کرده و مي گويد:"مساحت کانون های فعال، تعداد رخدادها و روزهای همراه با گرد و غبار، ویژگی های فیزیکی و آلایندگی کانون ها، حس نارضایتی، گرایش به مهاجرت، کاهش میزان سرمایه گذاری، سرانه خسارت های اقتصادی در بخش های مختلف صنعت حمل و نقل، ارتباطات، کشاورزی و انرژی از جمله مولفه های مهم قابل بررسی هستند."
وی، راهکارهای مقابله با گرد و غبار را مدیریت یکپارچه منابع آب، آمایش سرزمین، جمعیت و معیشت، احیاء اراضی، فناوری های جدید (بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، انرژی های تجدید پذیر خورشیدی و بادی)، بکارگیری توانمندی جوامع محلی، اتکا بر ظرفیت های محلی، همکاری بین دستگاهی و دیپلماسی منطقه ای و بین المللی عنوان مي کند.
شهبازی، دلایل وقوع و تشدید پدیدهگرد و غبار را دلایل جغرافیایی، اقلیمی، سیاسی و مدیریتی عنوان و تصريح مي کند: "موقعیت جغرفیایی درکمربند مناطق خشک دنیا و خشکسالی های شدید و مداوم به لحاظ جغرافیایی و بی ثباتی در منطقه، فقدان دیپلماسی منطقه ای آب و عدم تعهد کشور و فقدان دیپلماسی منطقه ای زیست محیطی و عدم تعهد کشورها را به لحاظ سیاسی حائز اهمیت دانست."
وی همچنین از تغییرات آب و هوایی، تغییرات الگوی جریان های عمومی جوي به عنوان دلایل اقلیمی و ضعف قوانین موجود و سوء مدیریت منابع سرزمینی (آب، خاک، پوشش گیاهی، کشاورزی و ...) را دلایل مدیریتی وقوع و تشدید پدیده گرد و غبار یاد مي کند.