كتاب «نظام علمي- آموزشي پرورش مآل»، سومين كتاب گروه فرهنگپژوهي پژوهشكده فرهنگ و مطالعات اجتماعي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي است كه به قلم آيتالله علياكبر رشاد رئيس اين پژوهشگاه با هدف تحول بنيادين حوزه بر اساس نظريه آموزش «پرورش مآل» به چاپ رسيده است.
نظام علمي ـ آموزشي پرورش مآل، دستگاه تعليماتي ـ تربيتياي است فطرتبنياد، استعدادمحور، جامعنگر و جامعهگرا، كه بر پروردن استعدادهاي فطري گونهگون متربيان، با نقشآفريني فعال خود آنان تمركز دارد. برآيند اين نظام به فعليت درآمدن قوا و قابليتهاي ذاتي افراد تحت تربيت، شكلگيري ملكات پايدار علمي و عملي در وجود آنان و فراهم آمدن تواناييهاي معنوي، معرفتي و مهارتي لازم، معطوف به نيازهاي جامعه اسلامي است.
در بخش اول، فهرستي از فرصتها و تهديدهاي پيش روي حوزه و دينپژوهي و تبيين دين در عصر حاضر ارائه شده است. بخش دوم كتاب تبيين سه رويكرد موجود (متجمد سنتيانديش، متجدد نوگرا و مجدد نوانديش) را در زمينه مقابله با تهديدها و مواجهه با فرصتها، خاصه مسئله مهم تحول حوزه بر عهده گرفته است.
بخش سوم اثر به تبيين اجمالي نظريه (آموزش پرورش مآل) كه مبناي نظام علمي پيشنهادي راقم است، ميپردازد.
بخش چهارم كه بخش اصلي و محوري اثر را تشكيل ميدهد، ضمن تبيين بايستگي و بايستههاي تأمين نصاب مطلوب در زمينه اركان سه گانه نهاد حوزه، ابعاد چهارگانه معرفتي، معنوي، مهارتي و هويتي و عرصههاي دهگانه ذيل آنها را مشخص كرده و نصابهاي لازمالتحصيل را براي تربيت طلبه تراز بيان داشته است.
در فصل پنجم از بخش چهارم كتاب، طي يك مطالعه تحليل راجع به تاريخ معماري مدارس علميه، گونهشناسي بناي مدارس، مطابق الگوهاي اجرا شده و تطورات آن در طول تاريخ، ضمن شرح عناصر معماري سنتي حوزه، مختصات و رمز و رازهاي نهفته در اركان معماري حوزه بيان شده و بر اساس ظرايف و طرايف تعبيه شده در فضا و كالبد مدارس، نشان داده شده كه ركن سختافزاري حوزوي قديم نقش بيبديلي را در تأمين اهداف و رسالت حوزهها ايفا ميكرده است.