نويسنده: محمدرضاهاديلو
مرگ هامون در شرايطي رقم مي خورد که تا همين چند سال پيش تالاب "هامون" زیستگاه بیش از 183 گونه پرنده و انواع اردک، پلیکان، ماهی و انواع گیاهان بومی بوده که امروز و به گفته رییس پژوهشکده تالاب بینالمللی هامون، به دلیل خشکسالی در این تالاب 3 کانون ریزگرد ایجاد شده و با افزایش ناامیدی در منطقه مردم نیز علاقهای به احیای آن ندارند.
***
روز گذشته بانک توسعه آسیایی گزارش جديدي از تأثیر تغییرات اقلیمی در منطقه آسیا و اقیانوسیه و افزایش دما در این مناطق را منتشر کرد. تغييراتي که حالا به تهديدي جدي تبديل شده و حالا دولتها در گردهمایی گروه 20(G-20) در هامبورگ آلمان راههای سریع و پرقدرت برای مبارزه با این پدیده را جستجو مي کنند.
اخیرا 11 بانک بزرگ جهان که مدیریتکنندگان بیش از هفت تریلیون دلار دارایی هستند، متعهد شدهاند تا به مقابله با فعالیتهای تشدید کننده تغییرات اقلیمی بپردازند.این حرکت بخشی از یک پروژه آزمایشی است که توصیههای کارگروه مبارزه با تغییرات اقلیمی برای افشای جزئیات هزینه های صرف شده مرتبط با تغییرات اقلیم را پیاده سازی کرده و به اجلاس (G-20) در هامبورگ گزارش میدهد.
در چنين شرايطي بايد پذيرفت که تغيير اقليم تاثيرات منفي خود را بر روي طبيعت ايران هم مي گذارد و حالا از بين رفتن تالاب ها و بيابانزايي و خشک شدن مراتع و جنگل ها درديست که نه تنها بي توجهي ها را برنمي تابد بلکه بايد در اولويت اصلي و در صدر برنامه ها قرار بگيرد.
*مسئولان نيامدند، مردم رفتند
تالاب هامون از جمله تالاب هاي ايران است که علاوه بر کم توجهي ها ، اسير خشم زمين و آسمان هم شده است. طي سال هاي اخير و با ادامه روند خشکسالیهای ناشی از تغییر اقلیم این تالاب رو به کوچک شدن میرود، به گونهای که به گفته رییس پژوهشکده تالاب بینالمللی هامون 3 کانون ریزگرد در این تالاب ایجاد شده، ضمن آنکه حیات گونههای گیاهی و جانوری این منطقه نیز رو به تهدید است.
دکتر احمد قرائی، با اشاره به وضعیت آبگیری تالاب بینالمللی هامون، مي گويد: " آورده آب این تالاب به صورت سیلابی بوده است، به گونهای که در مدت زمان کمی حجم زیادی از آب وارد تالاب میشود؛ از این رو کنترل و نگهداری آن نیاز به برنامهریزی دقیق دارد. بنابراين در چند سال اخیر به منظور احیای این تالاب پروژههای تحقیقاتی را اجرایی کردیم که از آن جمله میتوان به تهیه نقشه توپوگرافی تالابها با حمایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد که بر اساس نقشه تهیه شده اطلاعات دقیقی از «شیب تالاب» و رفتار آب در آن به دست آمده است."
در حال حاضر نيز در ايران اولویت تامین آب در درجه اول به شرب و اولویت بعدی تامین آب جهت احیای تالابهای کشور چون تالاب بینالمللی هامون در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است.
اما نبايد فراموش کرد که اين تمهيدات کوتاه مدت بوده و حتما بايد برنامه اي جامع و کارآمد براي تغيير اقليم و راهکارهاي مناسب جهت جلوگيري از تاثيرات منفي آن بر محيط زيست انديشيده شود.
امروز حال هامون خوب نيست و وضعيت آن به جايي رسيده که رییس پژوهشکده اين تالاب بینالمللی با اشاره به تنوع زیستی موجود در آن مي گويد: "با پیشرفت خشکسالی، آبزیان این حوضه در حال حاضر در محدوده چاه نیمه پناه گرفتهاند."
وی "شیزوتراکس زارودنی" و "شیزوسیپریس آلتی دورسالیس" را دو گونه ماهی بومی منطقه ذکر کرد و ادامه مي دهد: " این دو گونه ماهی از گونههای منحصر به فرد در دنیا هستند که در حوضه هیرمند زیست میکنند."
بهر حال تمام تالاب هاي ايران نيازمند توجه و حمايت هاي دولتي هستند و مردم به تنهايي نمي توانند در حفظ آن موفق شوند.
گواه اين ادعا همين بس که با اينکه طي سال هاي اخير مشارکتهای مردمی در زنده نگهداشتن تالاب هامون به خوبي پيش مي رفت اما عدم حضور دولتمردان در اين پروژه ها یاس و ناامیدی مردم را به همراه داشت و همين مسئله باعث شده تا برنامهریزیهای قبلی انجام شده نيز در منطقه بیاثر شود.