جعفر تکبيري
دونالد ترامپ در حالي دست به تهديد جمهوري اسلامي ايران براي آزادي زندانيان امريکايي‌تبار در ايران زده که بر اساس آمار نزديک به 12 ايراني در زندان‌هاي امريکا به سر مي‌برند و شماري ديگر نيز با درخواست دولت امريکا به بهانه‌هاي مختلف در سراسر دنيا بازداشت شده‌اند؛ افرادي که اطلاع دقيقي از سرنوشت آنها نيست و حالا که امريکا فشارهاي خود را براي آزادي جاسوسان خود در ايران افزايش داده، لازم است دستگاه ديپلماسي کشور فشار متقابلي را با هدف آزاد‌سازي ايرانيان زنداني در امريکا آغاز کند.
تأييد رسمي يک واقعيت
اگرچه آمار دقيقي از تعداد زندانيان ايراني که در امريکا در حبس هستند، در اختيار نيست اما بر اساس گزارش‌هاي موجود تعداد زيادي از شهروندان کشورمان به اتهام دور زدن تحريم‌هاي امريکا و فروش برخي محصولات هم‌اکنون در زندان‌هاي امريکا و کشورهاي ديگر حبس هستند؛ واقعيتي که مورد تأييد سخنگوي وزارت امورخارجه نيز قرار گرفته و وي در پاسخ به تهديدات ترامپ، به مقامات امريکايي يادآور شد نسبت به آزادي فوري زندانيان ايراني در امريکا که در سال‌هاي اخير و به دلايل واهي و بي‌اساس و برخلاف هرگونه موازين اخلاقي و انساني در زندان‌هاي آن کشور در شرايط نامطلوب و سختي به سر مي‌برند اقدام كنند و از تعقيب قضايي شماري از شهروندان ايراني در ساير کشورها که حتي يکي از آنان به علت درخواست بي‌دليل استرداد امريکا فوت کرده است، دست بردارند.
سيدعباس عراقچي، معاون وزير امور خارجه ايران نيز روز جمعه در حاشيه برگزاري هشتمين نشست کميسيون برجام در وين از دستگيري اخير ايرانيان در امريکا انتقاد کرد و گفت: «اخيراً افراد جديدي از ايرانيان در کشورهاي مختلف به درخواست امريکا به جرم واهي دور زدن تحريم‌ها دستگير شده‌اند که در اين جلسه ما اعتراض خود را نسبت به اين موضوع مطرح کرده‌ايم و خواهان آزادي آنها شده‌ايم.»
چه تعداد ايراني زنداني هستند؟
همان‌طور که پيش از اين نيز عنوان شده، به دليل مهر امنيتي که ايالات متحده بر پرونده بازداشت اتباع ايراني زده، آمار دقيقي از تعداد افراد بازداشت شده در دست نيست، اما برخي اخبار غيررسمي تأييد مي‌کند که هم‌اکنون شش ايراني با اتهامات واهي در زندان‌هاي امريکا حضور دارند.
بر اين اساس، در سال 2016 رويترز مدعي شده بود ۱۲ ايراني مقيم امريکا به اتهام فروش تکنولوژي‌هايي که ممکن است به توسعه برنامه هسته‌اي و نظامي تهران منتهي شده باشد، در اين کشور زنداني يا در حال محاکمه هستند. رويترز تصريح کرده بود که اين آمار را از بررسي هزاران صفحه اسناد دادگاهي، مصاحبه با اعضاي خانواده و وکلا به دست آورده است. جست‌وجوهاي رويترز به افشاي جزئيات جديدي درباره اين افراد منتهي شد که از تاجري در هيوستون تا کارگري در بروکلين و يک کارآفرين صنايع فضايي را شامل مي‌شد. 11 نفر از اين افراد متولد ايران هستند و همگي اقامت قانوني امريکا را در اختيار دارند.
اسامي زندانيان ايراني به ادعاي رويترز عبارت بود از: حميدرضا هاشمي، رضا اولنگيان، مظفر خزاعي، آرش قهرمان، اميرعباس تميمي، نادر مقانلو، بهرام مکانيک، تورج فريدي، خسرو افقهي، وحيد حسيني، علي صابونچي و مجيد ايرانپورمبارکه.
از ميان اين 12 ايراني محبوس در زندان‌هاي امريکا، هفت تن يعني نادر مقانلو (بازرگان دوتابعيتي)، بهرام مکانيک (تاجر مقيم امريکا)، خسرو افقهي (تاجر مقيم لس‌آنجلس)، آرش قهرمان و تورج فريدي (تاجران مقيم امريکا)، نيما گلستانه (مقيم ترکيه) و علي صابونچي (تاجر مقيم مريلند) در جريان تبادل زندانيان ميان تهران و واشنگتن که در اواخر دي‌ماه 94 اتفاق افتاد، آزاد شدند، اما از وضعيت پنج زنداني ايراني ديگر که در گزارش رويترز نامشان ذکر شده بود، اطلاعي در دست نيست و آنها همچنان در شرايطي نامطلوب در زندان‌هاي امريکا محبوس هستند.
بازداشت شيخ‌زاده
يکي ديگر از اتباع ايراني بازداشت شده در امريکا احمد شيخ‌زاده است؛فردي که گفته مي‌شود مشاور هيئت نمايندگي ايران در سازمان ملل بوده و به اتهام نقض تحريم‌ها عليه ايران و تخلف مالياتي پولشويي براي ايران در زندان به سر مي‌برد. اخيراً نيز دادستان‌هاي امريکا با اشاره به سندي ادعا کرده‌اند که شيخ‌زاده مقدمات ديدار بين يک دانشمند هسته‌اي مستقر در امريکا با مقام‌هاي ايراني را فراهم آورده است. شيخ‌زاده، 60 ساله از سال 2005 مقدمات برگزاري جلساتي بين يک دانشمند اتمي و حسن روحاني، رئيس‌جمهور فعلي ايران و مذاکره‌کننده وقت هسته‌اي اين کشور و محمدجواد ظريف، وزير خارجه فعلي و نماينده وقت ايران در سازمان ملل را فراهم کرده است. دادستان‌ها اشاره‌اي به نام دانشمند مورد ادعا نکرده‌اند، اما گفته‌اند که وي يکي از اتباع ايران است که در يکي از نيروگاه‌هاي هسته‌اي امريکا کار کرده است. آنها مدعي شده‌اند اين دانشمند توصيه‌هايي درباره کمک به ايران براي مذاکره بر سر موضوع هسته‌اي خود به مقام‌هاي ايراني ارائه کرده است؛ ادعايي که اگر حمل بر صحت آن بگذاريم، مي‌توان گفت که هفتمين ايراني بازداشت شده در امريکا، همين دانشمند هسته‌اي ايراني مقيم امريکا بوده که با روحاني و ظريف در سال 2005 ملاقات کرده است.
مرگ مشکوک تبعه ايراني
نکته مهم اينجاست که امريکا با تحت فشار قرار دادن ساير کشورها، آنان را مجبور به بازداشت اتباع ايراني کرده که هنگام تحريم‌ها، به کمک کشورشان آمده بودند.
يکي از اين اتباع، فردي ايراني با نام خاکي بوده که در فيليپين به درخواست امريکا بازداشت شد و در حالي که قرار بود به امريکا تحويل داده شود، به طرز مشکوکي درگذشت.
بر اين اساس، وزارت دادگستري امريکا در سال ۹۱ با صدور بيانيه‌اي اعلام کرد که دو نفر را به اتهام صادرات غيرقانوني مواد غني‌سازي اورانيوم به ايران تحت تعقيب قرار داده است. اين دو شهروند که يکي ايراني و ديگري چيني است متهم هستند که موادي را به ايران انتقال داده‌اند که قابليت استفاده در سانتريفيوژهاي هسته‌اي و فعاليت‌هاي مرتبط با غني‌سازي اورانيوم دارند. يکي از مقامات ارشد گمرک امريکا تحت تعقيب قرار گرفتن اين دو نفر را خنثي کردن تهديدي جدي عليه امنيت ملي امريکا دانسته است، لذا وي در خرداد ماه ۱۳۹۱ و بنا به درخواست دولت امريکا به بهانه واهي نقض تحريم‌ها در فرودگاه مانيل دستگير شد و پس از 27 ماه اسارت به طرز مشکوکي در زندان‌هاي فيليپين درگذشت.
حال به نظر مي‌رسد يکي از اقدامات مهم دستگاه ديپلماسي جمع‌آوري اطلاعات مربوط به بازداشت اتباع ايراني در امريکا و ساير کشورهايي است که به درخواست امريکا بازداشت شده‌اند و اقدام مهم بعدي شروع رايزني با مجامع بين‌المللي براي آزاد‌سازي آنها و منع تعقيب‌شان در کشورهاي ديگر است؛ اتفاقي که مي‌تواند زمينه‌ساز تأمين حقوق شهروندي اتباع کشورمان شود و راه را براي پرونده‌سازي‌هاي آتي عليه کشورمان به اتهامات واهي ببندد.
