نيره ساري
در حالي كه طي روزهاي اخير واعظي تأكيد كرده است در دولت بعدي در وزارت ارتباطات نخواهد بود، نمايشگاه الكامپ 23 شاهد برگزاري مراسمي تحت عنوان بهره‌برداري از فاز سوم شبكه ملي اطلاعات با حضور محمود واعظي بود. علاوه بر نبود جديت در اتمام و انجام اين طرح ملي از سوي دولت كه بر خلاف مصوبات قانون توسعه، مجلس و شوراي عالي فضاي مجازي است، قيچي كردن‌هاي نمايشي روبان فازهاي اين طرح ملي مورد انتقاد واقع شده است و كارشناسان فضاي مجازي معتقد هستند دولت بايد به صورت شفاف جزئيات افتتاح اين فازها را براي مردم بيان كند و همچنين اعضاي دولتي و غير‌دولتي شوراي عالي فضاي مجازي نيز در مقابل نمايش خيمه‌شب بازي دولت موضع‌گيري كنند.
شبكه ملي اطلاعات يا همان اينترنت ملي خواسته و مطالبه‌اي بوده كه سال‌‌هاست نام آن شنيده مي‌شود و هر از چند گاهي خبري از آن در رسانه درج مي‌شود و تحت عنوان فازهاي مختلف به بهره‌برداري مي‌رسد.
از آنجايي كه فضاي مجازي قطعاً بستر بسيار مهمی براي نفوذ فرهنگي در جوامع است و اكنون شاهد نفوذ فرهنگي توسط برنامه‌هايي مانند اينستاگرام و تلگرام در داخل كشور هستيم، شبكه ملي اطلاعات مطابق بر اهداف ترسيم شده بايد با فراهم ساختن بسترهاي اين شبكه‌هاي مجازي در اينترنت ملي، از گرايش كشور به سمت اباحه‌‌گري جلوگيري كند.
اما تعلل در راه‌اندازي شبكه ملي اطلاعات و ايجاد تأخير و مانع در مسير دستيابي ملي به اينترنتِ «سالم، سريع، امن و ارزان» همواره مورد نقد قرار گرفته است و ضرورت‌هاي راه‌اندازي بر پايه چارچوب صحيح و اهداف ترسيم شده از جمله موضوعات مطرح شده بوده است.
بعد از افتتاح فازهاي اول و دوم اين طرح، اكنون نيز فاز سوم پروژه شبكه ملي اطلاعات با هدف «مديريت مستقل» و «امكان عرضه خدمات محتواي بومي» توسط وزير به افتتاح رسيد، موضوعي كه در اسفند سال 1390 نيز توسط رهبر معظم انقلاب به عنوان دستور كار شوراي تازه تأسيس عالي فضاي مجازي كشور قرار گرفت، اما وقتي در سال 1396 به كارنامه اين شورا و دولت در اين زمينه نگاه مي‌كنيم، نمره قابل قبولي در آن ديده نمي‌شود و به اعتقاد كارشناسان، دولت در اين زمينه صرفاً به برخي حركات نمايشي بسنده كرده است و البته در جاي خود، انفعال شوراي عالي فضاي مجازي جهت شفافيت مغلطه‌كاري‌هاي دولت هم گوشزد مي‌شود.
انتقاد دادستان از عدم تحقق شبكه ملي اطلاعات
همين چند روز پيش بود كه معاون دادستان كل كشور نيز وزارت ارتباطات را متهم به اتوبان‌كشي در فضاي مجازي براي بيگانگان كرد و با اشاره به مشكلات و معضلات ريز و درشت حاكم بر فضاي ارتباطات اينترنتي كشور گفت: همه اين مشكلات به آن جهت است كه شبكه ملي اطلاعات به‌رغم تأكيدات مكرر رهبر معظم انقلاب در كشور ما تحقق پيدا نكرده است. عبدالصمد خرم‌آبادي تصريح كرد: با وجودي كه دو‌سوم ترافيك اطلاعات كشور مربوط به انواع شبكه‌هاي اجتماعي خارجي است، وزارت ارتباطات تلاشي براي انتقال ارتباطات مردم از شبكه‌هاي اجتماعي بيگانه به شبكه‌هاي اجتماعي ملي و محلي به عمل نياورده است.
وي تأكيد كرد: تاكنون هر فازي از شبكه ملي اطلاعات افتتاح شده عملاً نفوذ شبكه‌هاي اجتماعي بيگانه گسترده‌تر شده است. در واقع وزارت ارتباطات براي بيگانگان در فضاي مجازي اتوبان‌كشي كرده است. دليل اين مدعا اين است كه در حال حاضر بيش از دو سوم پهناي باند فضاي مجازي كشور در اشغال بيگانگان است.
آنچه دولت مي‌گويد و آنچه بايد باشد
اكنون نيز خبر افتتاح فاز سوم اين شبكه ملي اطلاعات را بدون توضيحات جزئي از آن در حالي شنيديم كه به طبق گفته روح الله مؤمن‌نسب، كارشناس و پژوهشگر فضاي مجازي به «جوان» بين آنچه كه دولت تحت عناوين فازهاي مختلف شبكه ملي اطلاعات افتتاح مي‌كند و آنچه رهبر معظم انقلاب و قوانين كشوري بر آن تأكيد دارد، هيچ‌گونه ارتباطي وجود ندارد.
وي با اشاره به ضرورت تقسيم كار در بحث شبكه ملي اطلاعات معتقد است: در حال حاضر شوراي عالي فضاي مجازي كليات اين شبكه را تصويب كرده و لازم است تا در ادامه با تصويب مدل مفهومي و طرح كلي اجراي آن تقسيم كار ملي صورت گيرد تا هر كدام از نهادها و سازمان‌ها بر مبناي وظيفه خود حركت كنند. مؤمن‌نسب تصريح مي‌كند: آنچه الان افتتاح شده است با توجه به عدم تصويب در شوراي عالي فضاي مجازي و نقش‌هاي نهادها و سازمان‌هاي مختلف در آن مشخص نشده و فاقد طرح اجرايي و مدل مفهومي است در نتيجه نام شبكه ملي اطلاعات را نمي‌توان بر آن گذاشت، بلكه پروژه‌اي همنام شبكه ملي اطلاعات راه‌اندازي شده است كه بيشتر شبكه دولتي زير‌ساخت‌هاي فني مخابراتي كشور را شامل مي‌شود. ما منتظريم شبكه ملي اطلاعات مدل مفهومي و طرح اجرايي آن در شوراي عالي فضاي مجازي تصويب شود و بعد از اعلام فازهاي زمان‌بندي شده توسط مركز ملي فضاي مجازي كشور و در نهايت اجرايي شود.
وي با انتقاد جدي به اعضاي دولتي و غير‌دولتي شوراي عالي فضاي مجازي گفت: اين اعضا بايد به صورت منفصل در رابطه با مغلطه وزارت ارتباطات و نمايش خيمه‌شب بازي موضع‌گيري كنند. اين اعضا با اعتراض نسبت به اين اقدامات نمايشي تشكيل جلسه فوري دهد و در نهايت تصميم‌گيري درستي را در اين زمينه اتخاذ كند.
فقدان نقشه مصوب شبكه ملي اطلاعات در شوراي عالي فضاي مجازي
همچنين ابوذر منتظر القائم نيز در اين‌باره به «جوان» توضيح مي‌دهد: آنچه دولت در فاز سوم اقدام به بريدن روبان كرد، در اولين جلسه شوراي عالي فضاي مجازي مورد انتقاد واقع شده بود.
وي در اين‌باره تأكيد مي‌كند: هيچ نقشه مصوبي از آنچه به عنوان شبكه ملي اطلاعات هر روز در حال رونمايي است، در شوراي عالي فضاي مجازي وجود خارجي ندارد، در حالي كه اين نقشه به صورت قانوني بايد در شورا تصويب و براي اجرا و نظارت به مركز ملي فضاي مجازي ارائه شود.
منتظر القائم با اشاره به صحبت‌هاي چند روز پيش معاون دادستان كل كشور توضيح مي‌دهد: سلامت محتوا، بهبود وضعيت حقوقي و قضايي فضاي مجازي كه چند روز پيش نيز مورد اشاره دادستان قرار گرفت و نيز مسئله هزينه‌هاي بهره‌مندي از فضاي مجازي براي مردم و از همه مهم‌تر دوري اطلاعات مردم از دست بدخواهان در هيچ يك از اين فازهايي كه افتتاح شده، وجود خارجي ندارد.
وي در نهايت گفت: آنچه امروز توسط دولت انجام مي‌شود، تغييرات ابتدايي و منطقي شبكه ديتاي كشور است كه در هر شرايطي بايد انجام شود و البته بسيار هم ديرهنگام بوده و بايد پيش‌تر از اين اجرا مي‌شده است. از بعد قانوني به لحاظ عدم نقشه مصوب و معيارهاي قانوني اين اقدامات بي‌معنا است و به لحاظ كيفي هم شاخصه‌هاي مطلوب و مد‌نظر از شبكه ملي اطلاعات را ندارد.
بسم الله الرحمن الرحیم
