نويسنده: مهدي ارجمند
دست خودم نيست، وقتي صحبت از لقمه حلال مي‌شود ناخودآگاه ياد سردار دلاور فاطمي جبهه‌ها شهيد عبدالحسين برونسي مي‌افتم. مردي كه رعايت حلال و حرام و اصرار و پافشاري‌اش براي دوري از گناه از او يك انسان آسماني ساخت. كسي كه يك كارگر ساده بود، كارهاي عمراني و ساختماني انجام مي‌داد و او را با نام اوستا عبدالحسين مي‌شناختند اما همين بناي ساده به تعبير رهبر انقلاب مي‌شود اعجوبه انقلاب و آوازه‌اش از پيچ تلگرد مشهد تا شرق دجله مي‌پيچد و علاوه بر زمين، اهل آسمان هم او را مي‌شناسند.
شهيد عبدالحسين برونسي تنها يك نمونه از افرادي است كه تقيد او به رعايت حلال و حرام از او انساني ساخت كه بي‌شك فرشته‌ها هم به حالش غبطه مي‌خورند و آن طور كه سعيد عاكف در كتاب «خاك‌هاي نرم كوشك» مي‌نويسد سردار آسماني جبهه‌ها حتي مورد عنايت حضرت فاطمه (س) نيز قرار مي‌گيرد و مكاشفه‌اي بين او و حضرت مي‌شود. مكاشفه‌اي كه بعدها اين سردار فاطمي خودش براي اندك دوستانش تعريف مي‌كند و علماي بزرگ نيز بر اين مكاشفه صحه مي‌گذارند. اين گونه است كه اوستا عبدالحسين برونسي مي‌شود سردار دل‌ها و سردار رشيد جبهه‌ها. اينكه كارگر ساده مشهدي بشود فرمانده تيپ جوادالائمه و اينكه نام عبدالحسين براي آسماني‌ها بيشتر آشنا باشد، هيچ چيزي نبود جز تقيد اين سردار فاطمي به رعايت حلال و حرام. لقمه حرام در زندگي انسان‌ها نقش بسيار مهمي دارد و تاثيرات اين لقمه بر جسم و روح انكار‌ناپذير است و البته خوردن لقمه حرام نيز تاثيرات بسيار بدي به جاي مي‌گذارد.
شايد برخي از ما افراد به خاطر مشغله فراوان و درگير شدن با مسائل مختلف زندگي به پولي كه به دست مي‌آوريم و به لقمه‌اي كه مي‌خوريم خيلي توجه نداشته باشيم. اينكه مثلاً اين لقمه پاك است؟ حلال است يا خداي ناكرده آتش است؟
لقمه حرام تاثيرات بسيار بدي در زندگي دارد و اگر كسي اين مسئله را رعايت نكند به طور حتم در زندگي دنيوي و اخروي دچار مشكل مي‌شود. خوردن لقمه حرام و مال شبهه‌دار يا از روي آگاهي است يا از روي نا آگاهي. اگر كسي از روي آگاهي مالي را تصرف كند كه حرام باشد يا لقمه‌اي‌بخورد كه از مال حرام تهيه شده باشد به طور حتم در زندگي با مشكلات عديده‌اي روبه رو مي‌شود و در آخرت مجازات سختي خواهد شد. اما حتي اگر كسي از روي نا آگاهي مال شبهه‌داري مصرف كند اين مال و اين لقمه در زندگي انسان اثرات منفي خواهد گذاشت براي همين است كه بايد به اين موضوع به طور جدي توجه داشته باشيم.
دقت در كسب و كار و به دست آوردن پول از راه درست، قانوني و شرعي و پرهيز از طمع و حرص مي‌تواند باعث شود تا انسان در كسب روزي حلال وضعيت بهتري داشته باشد.
9 جزء از 10 جزء عبادت
اهميت روزي حلال به حدي است كه شرط قبولي طاعات و عبادات نيز به اين مسئله بازمي‌گردد به گونه‌اي كه بر اساس يكي از روايات وقتي فردي به رسول اكرم مراجعه و از او سؤال كرد چه كار كنم كه دعايم مستجاب شود حضرت فرمودند لقمه‌ات را پاك كن دعايت مستجاب مي‌شود. نمونه اين حديث و روايات از سوي پيامبر اكرم و ائمه اطهار (ع) فراوان ذكر شده است و اين نشان‌دهنده اهميت توجه به كسب روزي حلال در مكتب اسلام است.
در حديثي از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است كه عبادت 10 جزء دارد كه 9 جزء آن كسب روزي حلال است. اين حديث نشان مي‌دهد كه اهميت تلاش براي كسب روزي حلال تا چه حد زياد است؟
پول‌هاي بادآورده و رؤياي يك شبه پولدار شدن مي‌تواند تاوان گراني براي انسان‌ها داشته باشد و در عوض تلاش براي كسب روزي حلال و به دست آوردن مال حلال و پاكيزه مي‌تواند باعث شود تا انسان از نظر روحي و جسمي از سلامت برخوردار باشد.
مصاديق مال حرام
اما شايد سؤالي كه براي همه ما پيش مي‌آيد اين است كه اصلاً مال حرام چيست و مصاديق مال حرام كدام است؟ بر اساس آنچه در آموزه‌هاي اسلامي آمده است صرف نامشروع مال خدا و پيامبر و ائمه عليهم السلام مانند خمس و صدقاتي كه به امر آن بزرگواران جمع مي‌شود، تصرف نابحق كارمندان حكومت در اموال دولت اسلامي، خوردن مال يتيم، تصرف در مال ديگران با سوء‌استفاده از گريزگاه‌هاي قانوني و ظواهر حقوقي، غصب زمين و ملك ديگران به زور، رباخواري، رشوه، دزدي، حبس دستمزد كارگران و كارمندان، اجرت نوشتن دعاها و تعويذات غيرتوحيدي، تكدي‌گري، ميراث‌خواري ناحق، هرگونه معامله از روي عدم رضايت، درآمد حاصل از هر معامله حرام، درآمدهاي حاصل از رفتارهاي حرامي كه معامله را باطل مي‌كند، كم‌فروشي، گران‌فروشي و. . . از مصاديق مال حرام است.
در آموزه‌هاي اسلامي از مال حرام به عنوان آتش ياد شده است كه مي‌تواند زندگي فرد در دنيا و آخرت را به آتش بكشد و در عوض توجه به حلال و حرام و تلاش براي كسب روزي حلال مي‌تواند انسان را تا بالاترين مرتبه بندگي و قرابت نزد پروردگار ببرد.
آثار لقمه حرام در زندگي
بد نيست بدانيد هر چه آثار معنوى و مثبت و پرفايده در خوردن مال حلال است، ضدّش در مال حرام است. ترك نماز واجب، ترك نماز شب، قساوت قلب، بىميلى به حقايق اصيل، تاريكى دل، سرسختى نشان دادن در مقابل حق، كسالت روح، ظلمت جان، سستى در دين، دست زدن به كارهاى زشت و ناشايست و بسيارى از امور شيطانى به طورى كه قرآن مجيد و روايات مىگويند، از آثار شوم حرامخوارى است.
حجت‌الاسلام والمسلمين محمد ميركريمي استاد حوزه و دانشگاه و كارشناس علوم ديني با اشاره به تاثيرات ويرانگر حرام‌خواري و خوردن لقمه حرام در زندگي مي‌گويد: كسي كه به حلال و حرام در زندگي خود توجه نكند در دنيا و آخرت از زيانكاران خواهد بود چون در دنيا زندگي راحتي نخواهد داشت و اثراث وضعي مال حرام، زندگي‌اش را با مشكل روبه رو مي‌كند و در آخرت نيز در پيشگاه عدل الهي مجازات مي‌شود.
او مي‌افزايد: بر هر شخص مسلمان لازم است كه به اين مسائل توجه كند و به كسب روزي خود و اينكه آيا حلال است يا حرام مقيد باشد با اين حال برخي از افراد را مي‌بينيم كه متأسفانه به اين مسائل توجهي نمي‌كنند.
حجت‌الاسلام والمسلمين ميركريمي مي‌گويد: رعايت حلال و حرام سخت اما در عين حال شيرين است و اگر كسي بتواند اين مسائل را رعايت كند در زندگي دنيوي و اخروي به نتايج خيلي خوبي خواهد رسيد.
اين استاد حوزه و دانشگاه به ذكر حديثي از پيامبر اكرم (ص) اشاره مي‌كند و مي‌گويد: بر اساس حديث نبوي عبادت 10 جزء دارد كه 9 جزء آن كسب روزي حلال است و اين حديث پيامبر گرامي اسلام نشان مي‌دهد همه ما بايد بيش از پيش به كسب روزي، درآمد و لقمه‌اي كه مي‌خوريم توجه داشته باشيم.
ميركريمي در ادامه صحبت‌هاي خود مي‌افزايد: انسان‌هاي بزرگ، عرفا و كساني كه به كرامتي در دنيا رسيده‌اند همه و همه به خاطر رعايت حلال و حرام در زندگي است.
او مي‌گويد: شما افرادي را مثل شيخ رجبعلي خياط در نظر بگيريد كه مي‌شود فرشته و حتي از فرشته هم بالاتر. همه اينها به خاطر رعايت حلال و حرام است. هركس در زندگي‌اش حداقل 40 روز حرام و حلال را رعايت كند و فقط روزي حلال بخورد، درهاي حكمت به رويش باز مي‌شود، حالا شما تصور كنيد فردي تمام عمر به اين موضوع اهميت بدهد.
مال حرام حق‌الناس است
انساني زماني كه گناه مي‌كند حتي اگر تمام عمر مرتكب گناه شده باشد و باز حتي اگر تمام اين گناه‌ها كبيره باشد وقتي توبه كند خداي رحمان به طور حتم او را مي‌بخشد اما خداي مهرباني كه به سادگي از حق خودش مي‌گذرد و تمام خطاهاي چندين و چند ساله يك بنده را در كمتر از چند ثانيه ناديده مي‌گيرد و توبه‌اش را قبول مي‌كند، درباره حق الناس بسيار سختگير است و فردي كه حقي از كسي بر عهده او است بايد اين حق را بپردازد وگرنه خدا نيز اين حق را بر او نمي‌بخشد.
عرفاي بزرگ، سالكان الي‌الله و بزرگان ديني همه و همه با تقيد در رعايت حلال و حرام به راه‌هاي آسماني رسيده‌اند و رمز رسيدن آنها به اين كرامات چيزي نبوده جز توجه به لقمه‌اي كه مي‌خورند و پولي كه به دست مي‌آورند.
بسياري از علما و سالكان الي‌الله اعتقاد دارند براي رسيدن به قرب الهي بايد از يكسري كارها دست كشيد، براي همين است كه وقتي از مرحوم آيت‌الله بهجت سؤال كردند چه بايد بكنيم تا به قرب الهي برسيم آن مرحوم فرمودند نگوييد چه بكنيم بگوييد چه نكنيم. گناه نكنيم. اين پاسخ روشن آيت الله بهجت نشان مي‌دهد كه دوري از گناه، ترك محرمات و رعايت حلال و حرام مي‌تواند انسان را به قرب الي‌الله برساند.
بسياري از مصاديق حرامي كه وارد زندگي افراد مي‌شود و افراد را آلوده مي‌كند، حق‌الناس است و رهايي از اين حق‌الناس و جبران آن اراده‌اي فولادي مي‌خواهد كه البته اگر كسي واقعاً بعد از عمري بي‌توجهي به حلال و حرام بخواهد خود را اصلاح كند و از شر لقمه حرام نجات يابد خداي متعال نيز كمكش مي‌كند.
حجت‌الاسلام والمسلمين ميركريمي در اين باره مي‌گويد: خدا عاشق اين است كه بنده‌اش توبه و بخواهد خود را اصلاح كند بنابراين وقتي فردي از مال حرام توبه كند خدا نيز كمكش مي‌كند تا او بتواند جبران نمايد.
او مي‌افزايد: رهايي از شر لقمه حرام و توبه از خوردن لقمه حرام و جبران مال حرامي كه وارد زندگي شده است راهكارها و شرايطي دارد كه در كتب مختلف توضيحات كامل آن آمده است و افراد مي‌توانند با مراجعه به دفتر مرجع تقليد يا نماينده شرعي او در اين باره تحقيق كنند.
اين استاد حوزه و دانشگاه با بيان اينكه گاهي اوقات شيطان از راه‌هاي مختلف براي فريب انسان وارد مي‌شود، اضافه مي‌كند: گاهي اوقات برخي از افراد كه آلوده به مال حرام شده‌اند با خود مي‌گويند ديگر توبه كردن فايده‌اي ندارد. من آلوده به مال حرام شده‌ام و امكان اينكه توبه كنم نيست. فرض بگيريم كه توبه هم كردم حق‌الناس مردم را چه كار كنم و چطور با اين همه حرامي كه خورده‌ام خدا مرا مي‌بخشد. اما نبايد فراموش كرد كه خدا هم مهربان است و هم ياري‌كننده بندگانش و اگر كسي واقعا تصميم به ترك كسب مال حرام و رهايي از شر لقمه حرام داشته باشد خدا كمكش مي‌كند. حتي براي كسي كه يك عمر خمس نداده است و حالا بعد از سال‌ها مي‌خواهد مالش را پاك كند، راهكارهايي مثل مصالحه با مرجع تقليد يا نماينده شرعي او وجود دارد، بنابراين كسي نبايد نا اميد شود.
حجت‌الاسلام والمسلمين ميركريمي در ادامه صحبت‌هاي خود مي‌گويد: شما افرادي مثل شهيد برونسي را ببينيد. اين فرد به خاطر رعايت حلال وحرام و به اين خاطر كه هرگز حاضر نبود به هر قيمتي معيشت خود و خانواده‌اش را تأمين كند به مقامي در دنيا مي‌رسد كه مورد عنايت حضرت فاطمه (س) نيز قرار مي‌گيرد.
اين استاد حوزه و دانشگاه در پايان صحبت‌هاي خود خاطر نشان مي‌كند: انجام كارهاي مستحبي، كمك كردن به ديگران، انفاق، دوري از گناه، ترك معصيت و انجام اعمال واجب همه خوب و كارهايي ارزشمند هستند اما بايد بدانيم كه مهم‌تر از همه اينها كسب روزي حلال و توجه به رعايت حلال و حرام در زندگي است.
