نویسنده: دكتر سيدنعمت‌الله عبدالرحيم‌زاده
رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه در اوج تنش ميان عربستان و قطر چيزي گفته كه سعودي‌ها بي‌معطلي به آن واكنش نشان داده‌اند. او كه با شبكه تلويزيوني پرتغالي آر تي پي مصاحبه مي‌كرد از پيشنهاد تأسيس يك پايگاه نظامي در خاك عربستان گفت كه در ديدارش با ملك سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه آل‌سعود، مطرح كرده بود و گويا شاه سعودي در آن ديدار وعده بررسي اين پيشنهاد را به او داده بود. اردوغان در اين مصاحبه از انتظارش براي پاسخ سعودي‌ها گفت كه آنها هم خيلي او را منتظر نگذاشتند و هم با رسانه‌هاي خبري و هم شبكه‌هاي اجتماعي و به صورتي هماهنگ پاسخ او را دادند. خبرگزاري رسمي آل‌سعود روز شنبه 22 ژوئن و به نقل از يك مقام مسئول اعلام كرد اجازه تأسيس پايگاه نظامي در خاك خود را به تركيه نخواهد داد چون به ادعاي اين مقام سعودي، نيازي به نيروهاي خارجي ندارد و «نيروهاي نظامي سعودي از توانمندي‌هاي لازم برخوردارند و حتي در خارج از كشور و از جمله در پايگاه اينجرليك تركيه فعاليت نظامي دارند!»
شبكه تلويزيوني العربيه اين خبر را با كمي جزئيات بيشتر منتشر كرده و معلوم شده منبع اين خبر صفحه توئيتر رسمي وزارت خارجه آل‌سعود و آن مقام مسئول هم يكي از مقام‌هاي اين وزارتخانه است. نكته جالب توجه اين است كه نه آن خبرگزاري و نه اين شبكه تلويزيوني منكر اصل حرف اردوغان نشده‌اند و همين هم نشان مي‌دهد طرح ايجاد پايگاه نظامي تركيه در عربستان و به نوعي موافقت اوليه سعودي‌ها صحت دارد. علاوه بر اين، نام نبردن از آن مقام مسئول حتي در صفحه توئيتري وزارت خارجه سعودي حكايت از اين نكته دارد كه سعودي‌ها هنوز هم نسبت به پيشنهاد اردوغان ترديدهايي دارند و تنها در فضاي فعلي از تنش است كه مخالفت خود را با اين موضوع اعلام كرده‌اند. در واقع، توان نظامي سعودي‌ها در اين چند سال و به خصوص در جريان تجاوز نظامي به يمن به خوبي معلوم شده تا آنجا كه اين كشور براي حفاظت از مرزهاي خود در برابر نيروهاي مقاومت يمني، در ابتداي كار دست به دامان مصر شد و بعد از جواب رد مصري‌ها رو به پاكستاني‌ها آورد كه البته از اين هم جواب مساعدي نگرفته است. با توجه به اين شرايط بود كه اردوغان در جريان سفر فوريه به رياض پيشنهاد خود را به سعودي‌ها داد و شاه سعودي‌هم مخالفتي با آن نكرد به اين اميد كه با استفاده از نظامي‌هاي تركيه ضعف نظامي خود را برطرف كند.
بي‌شك ادعاي آن مقام در وزارت خارجه عربستان بيشتر از يك لاف‌زني نيست و بي‌نيازي سعودي‌ها به پايگاه نظامي تركيه نه به دليل توانمندي نظامي بلكه به دليل تنشي است كه بين سعودي‌ها و قطر ايجاد شده است. سعودي‌ها تركيه را در جبهه قطر و در مقابل خود مي‌بينند و به همين جهت هم جواب رد به پايگاه نظامي تركيه مي‌دهند، شاهد اين مدعا هم در همان مصاحبه اردوغان بود كه او براي توجيه اعزام نيرو به قطر سعي كرد با يادآوري پيشنهادش به ملك سلمان چنين وانمود كند كه اعزام نيرو به قطر كاري يك طرفه و در جبهه مقابل سعودي‌ها نبوده چراكه برنامه‌اي نظير اين را براي سعودي‌ها هم در نظر دارد. حالا معلوم شده اين ژست اردوغان مورد قبول سعودي‌ها نيست و آنها او را در كنار تميم بن حمد آل ثاني، امير قطر مي‌بينند و حالا مسئله نحوه معامله آنها با او است و اينكه همان معامله‌اي را با او خواهند كرد كه با امير قطر مي‌كنند يا نه.
روشن است كه حاكميت سعودي نمي‌تواند برخورد مشابه با قطر را با تركيه داشته باشد چراكه جداي از موقعيت ژئوپلتيك تركيه، توان و روابط اقتصادي اين كشور آن قدر متفاوت با قطر است كه سعودي‌ها نمي‌توانند مثل قطر با آن برخوردي داشته باشند. با اين وجود، اگر حميم بن تميم در مقابل ملك سلمان به زانو دربيايد، شاه سعودي آن فرصت را به دست مي‌آورد كه با يك آرايش عربي سراغ اردوغان برود. بايد توجه داشت كه حمايت امير قطر از اخوان‌المسلمين يكي از عوامل اصلي تنش فعلي است و اردوغان هم رابطه نزديكي با اين جريان سياسي دارد و همين نيز انگيزه كافي براي تقابل جبهه عربي به رهبري شاه سعودي با اردوغان ايجاد مي‌كند. در هر صورت، پاسخ رد سعودي‌ها به اردوغان با وجود نياز به پايگاه نظامي نشان مي‌دهد آنها ديگر نگاه گذشته را به رئيس‌جمهور تركيه ندارند و آن قدر او را در مقابل خود مي‌بينند كه بعد از موفقيت در برابر حميم بن تميم، سراغ او بروند.
