نويسنده: حسن عباسی
افتتاح قطعه يك پروژه آزادراه تهران – شمال طبق معمول و مانند افتتاح پروژه قطعه 4 به تعويق افتاد تا بار ديگر نه تنها دولتمردان بلكه مردم شاهد افزايش قيمت تمامشده اين پروژه عمراني شوند. هزينههايي كه لابد مردم بايد از محل عوارض بيشتر بپردازند.
البته سعيديكيا، رئيس بنياد مستضعفان مجري اصلي اين پروژه درباره تأخيرهاي چند ساله و در آخرين بازديد در جمع خبرنگاران عذرخواهي كرده است. اما آيا عذرخواهي يك مسئول ميتواند جبران هزينههاي تلف شده ناشي از تأخير اتمام پروژه را براي مردم بكند؟
هر متر آزادراه 190 ميليون تومان!
به گفته كارشناسان كنترل پروژه معمولاً پروژهها به سطل سوراخ تشبيه ميشوند كه در صورت اجراي سريع ميزان برونريزي و در رويي منابع در آن كم است اما در صورتي كه اجراي پروژه به طول بينجامد تقريباً هر چه در آن منابع بريزيم پروژه به اتمام نميرسد.
بر اساس يك محاسبه ساده و بنا بر ادعاي معاون وزير راه كه هزينه انجام شده توسط بنياد مستضعفان را حدود 10 هزار ميليارد تومان عنوان كرده است، ميتوان به راحتي دريافت حتي در صورت اتمام پروژه بخش يك كه 32 كيلومتر خواهد بود به همراه بخش چهار كه چند ماهي است بعد از افتتاح چند باره و ريزشهاي مكرر تمام شده فرض شده است در مجموع 21 سال فعاليت در اين بزرگراه 52 كيلومتر آماده بهرهبرداري ميشود كه هزينه هر متر مربع انجام شده حداقل 192 ميليون تومان بوده است.
مديرعامل شركت ساخت و توسعه زيربناهاي كشور حدود يك ماه پيش از احتمال اخذ عوارض جادهاي سنگين از خودروهاي عبوري از قطعه يك آزادراه تهران ـ شمال پس از پايان ساخت آن خبر داده و افزوده بود: مشكل اين آزادراه اين است كه مشاركتي است و سرمايهگذار با توجه به حجم منابع مالي كه در اجراي اين طرح هزينه كرده، ميبايست ۱۰۰ هزار تومان از هر خودروي عبوري عوارض اخذ كند ولي ميداند كه نميتواند چنين پولي را از مردم دريافت كند. خادمي گفته بود: براي اتمام ساخت اين آزادراه ۱۰ هزار ميليارد تومان از سوي سرمايهگذار هزينه شده و اگر بخواهد اين هزينه را از محل عوارض برگرداند، بايد از خودروهاي عبوري مبلغ سنگيني گرفته شود. به عبارت بهتر اگر هزینه 10 هزار میلیاردتومانی سرمایهگذار را متعلق به بنیاد مستضعفان و آورده دولت بدانیم. هر وجب (حدود 20 سانتیمتر) این آزاد راه 38 میلیون و 400 هزار تومان هزینه شده و در صورتی که دولت نیز طبق قرارداد معادل مبلغ سرمایهگذاری بنیاد در این پروژه سرمایه آورده باشد (مجموع 20 هزار میلیاردتومان) برای هر وجب آزادراه تهران- شمال در بخشهای یک و 4 ( به طول 52 کیلومتر) بیش از 77 میلیون تومان هزینه شده است.
21 سال هزينه براي 52 كيلومتر!
بر اساس اسناد موجود پروژه آزادراه تهران- چالوس به منظور تأمين ارتباط مطمئن، سريع و ارزان بين منطقه شمالي و مركزي كشور و سهولت ارتباط با كشورهاي همسايه شمالي طراحي شد.
مطالعات اوليه طرح آزادراه تهران- چالوس در سال ۱۳۵۳ توسط يك شركت كانادايي آغاز شد و در سال 56 به تصويب شوراي عالي وقت رسيده و قرار بود يك شركت فرانسوي طي پنج سال و با مبلغ 32 ميليارد تومان آن را به اتمام برساند و از محل اخذ عوارض در مدت 10 سال سرمايه خود را باز پس بگيرد.
اما اين پروژه مسكوت ماند و مجدداً در سال ۱۳۷۳ به تصويب شوراي عالي معماري و شهرسازي رسيد و در نهايت كلنگ اجرايي آن توسط مرحوم رفسنجاني در آذر 1375 زده شد و از آن زمان به بهانههاي مختلف تأمين اعتبار و مشكلات فاينانس و مشكلات پيمانكار چيني و... همچنان بهرهبرداري از اين پروژه به تعويق ميافتد اما هزينههاي اجراي آن كم يا زياد به نام جاده ترزيق ميشود.
وعدههاي انتخاباتي دولت يازدهم هم محقق نشد!
وعدههاي مكرر در اتمام اين پروژه چه در دولت نهم و چه در دولت دهم تقريباً هيچكدام محقق نشد و حتي بخش چهار اين بزرگراه به طول 20 كيلومتر هم دو بار افتتاح و بعد از ريزشهاي مكرر و استانداردسازي چند ماهي است كه براي مردم و با اطمينان قابل استفاده شده است. اما در پايان دوران دولت دهم و ابتداي تشكيل دولت يازدهم، دولتمردان از جمله آخوندي، وزير راه و شهرسازي، جهانگيري، معاون اول و روحاني رئيسجمهور وعده اتمام بخش يك به طول 32 كيلومتر را دادند.
مسيري كه از انتهاي اتوبان همت آغاز و به نزديكي شهرستان گچسر متصل ميشد. با اين حال اتمام اين پروژه 32 كيلومتري كه بيش از 70 درصد آن نيز به پايان رسيده بود به عمر دولت يازدهم كفاف نداد و قرار شد تا پايان فصل بهار امسال به بهرهبرداري برسد.
اما در ادامه اين زمان دوباره به پايان سال تمديد شد تا سعيديكيا، رئيس بنياد مستضعفان را وادار به عذرخواهي بكند.
معاون اول رئيسجمهور ديروز وعده داد ساخت قطعه يك آزادراه تهران- شمال تا پايان امسال به پايان ميرسد. اسحاق جهانگيري، معاون اول رئيسجمهور كه به همراه عباس آخوندي، وزير راه و شهرسازي و محمد سعيديكيا، رئيس بنياد مستضعفان انقلاب اسلامي از قطعه يك آزادراه تهران شمال به طول ۳۲ كيلومتر بازديد كردند، در پايان اين بازديد در جمع خبرنگاران با بيان اينكه آزادراه تهران – شمال مدت طولاني است كه ساخت آن آغاز شده است، افزود: در دولت يازدهم تصميم بر ساخت قطعي قطعه يك گرفته شد كه اين قطعه بسيار پيچيده بوده و از ويژگيهاي فني بسيار مشكلي برخوردار است. به گونهاي كه فقط يكي از تونلهاي آن ۴۹۰۰ متر طول دارد.
اين سخنان در حالي بيان ميشود كه كار ساخت تونلهاي مذكور و كف سازيهاي بتني آن در بخش يك بزرگراه در دولت دهم و توسط شركتهاي چيني به اتمام رسيده بود.
معاون اول رئيسجمهور ساخت آزادراه تهران- شمال را يكي از افتخارات مهندسي ايران دانست كه بايد به جهانيان نمايانده شود. وي ميگويد: اگر براي قطعه سوم از پيمانكار خارجي استفاده ميكنيم بخشي از آن بابت تأمين مالي پروژه از سوي سرمايهگذار خارجي است كه اميدواريم در سال ۹۶ نيز به جمعبندي در خصوص ساخت آن دست يابيم.
وي با اشاره به ورود جدي بنياد مستضعفان به پروژه آزادراه تهران- شمال در دوره رياست سعيديكيا در اين بنياد ادامه داد: اجراي اين پروژه از كارهاي خوب بنياد مستضعفان است كه توانسته ارتباط خوبي با وزارت راه و شهرسازي برقرار كند و اميدواريم تحت زمانبنديهاي ارائه شده به پايان برسد. البته به نظر من چند ماه تأخير در چنين پروژهاي با اين پيچيدگيها، طبيعي است.
عباس آخوندي وزير راه و شهرسازي نيز كه در اين بازديد معاون اول رئيسجمهور را همراهي ميكرد با بيان اينكه كفسازيهاي قطعه يك آزادراه تهران- شمال بتني است، گفت: چنين فناوري و تكنولوژياي در نوع خود در ايران بينظير بوده و براي اولين بار در ساخت اين آزادراه از تكنولوژي رويه بتني به جاي آسفالت استفاده كردهايم.
به گفته آخوندي ساخت اين مسير تا پيش از سال ۹۴، در اختيار پيمانكار خارجي بود كه وزارت راه و شهرسازي با آنها تسويه حساب كرده و در حال حاضر كل پروژه، دست پيمانكار ايراني است.
محمد سعيديكيا نيز با بيان اينكه زمستان گذشته بسيار سرد بوده و دماي هوا گاه به بيش از ۲۰ درجه زير صفر ميرسيده، گفت: براي ساخت قطعه اول آزادراه تهران- شمال مجبور بوديم مصالح را جمع كرده و از آب گرم استفاده كنيم.
وي با بيان اينكه براي ساخت اين آزادراه زيباسازي راه و ساخت مبلمان كنار جادهاي را نيز دنبال ميكرديم اظهار داشت: مجموعه اين مسائل سبب شد تا پروژه چندماهي تأخير داشته باشد و از قول قبلي خود در خصوص اتمام پروژه در سال ۹۶ عذرخواهي ميكنيم.