نویسنده: نيره ساري
وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي در جمع بندي مطالعه انجام شده از وضعيت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهي با استناد به برخي آمار و ارقام از ميزان جمعيت غيرفعالان تحصيلكرده و نيز شاغلان در حال تحصيل، به اين نتيجه رسيده است كه درصد زيادي از فارغ‌التحصيلان در زمره بيكار يا در جست‌وجوي كار قرار نمي‌گيرند، بنابراين بايد تنها براي نيمي از آمار فارغ‌التحصيلان بيكار برنامه‌ريزي كرد. اين در حالي است كه بخشي از اين ريزش نيروي كار تحصيلكرده براي ورود به عرصه كار به بدبيني جهت يافتن شغل مرتبط با تحصيل در اجتماع بر مي‌گردد، يعني فردي كه اقدام به گرفتن مدرك دانشگاهي مي‌كند، از ابتدا اميدي به يافتن شغل مناسب، در شأن اجتماعي و با درآمد مكفي و حتي حداقلي ندارد. همين نگاه باعث مي‌شود كه روز به روز مدرك گرايي در كشور نسبت به مهارت‌آموزي و سواد دانشگاهي پيشي گيرد و فارغ‌التحصيلان دانشگاهي جوياي شغلي غير دولتي و غير مرتبط با تحصيلات دانشگاهي باشند.
مدت زمان زيادي است كه «نرخ بيكاري» همچنان سوداي صعود دارد و در اين ميان بيكاري تحصيلكردگان معضلي اجتناب‌ناپذير شده است. هرچند مسئولان فقدان مهارت را عامل اصلي بيكاري فارغ‌التحصيلان عنوان مي‌كنند، ولي وقتي پاي حرف بيكاران تحصيل كرده مي‌نشيني مي‌گويند، هم مدرك داريم، هم مهارت اما كار نيست و در نهايت ورود به عرصه شغل آزاد را راه علاجي براي فرار از بيكاري مي‌دانند كمااينكه قراردادهاي موقت، حقوق پايين و عدم بيمه بخشي از مشكلات اصلي اين گروه ديده مي‌شود. وزارت كار نيز در تازه‌ترين مطالعه و گزارش از وضعيت بازار كار جمعيت فارغ‌التحصيل دانشگاهي اعلام كرده است: اغلب سياسيون و بعضاً كارشناسان در خصوص آمار تعداد دانش‌آموختگان دانشگاهي كه تمايل به حضور در بازار كار دارند، همواره دچار خطا هستند و مي‌پندارند كه تمام دانش آموختگان دانشگاهي وارد بازار كار خواهند شد، در حالي كه تعداد زيادي از آنان به ويژه زنان تمايلي براي فعاليت اقتصادي ندارند و تعداد زيادي هم همزمان با تحصيل به كار اشتغال دارند.
آيا همه فارغ‌التحصيلان دانشگاهي بيكار و جوياي كار هستند؟
اين گزارش با استناد به برخي اطلاعات و آمار از وضعيت «بيكاري فارغ‌التحصيلان» مي‌گويد: بخشي از جمعيت فارغ‌التحصيل دانشگاهي قبل از فارغ‌التحصيل شدن، ضمن تحصيل شاغل هستند. يعني از 8/4 ميليون نفر دانشجو حدود ۸۰۰ هزار نفر ( ۱۷ درصد) شاغل هستند.
در ادامه با اين توضيح كه بخشي از جمعيت فارغ‌التحصيل دانشگاهي به ويژه زنان از نظر اقتصادي غيرفعال هستند، مي‌افزايد: حدود ۳۴ درصد از كل فارغ‌التحصيلان و ۵۲ درصد از زنان فارغ‌التحصيل دانشگاهي غير فعال هستند.
در ادامه همچنين از آنجا كه تعداد كل فارغ‌التحصيلان دانشگاهي در سال تحصيلي ۹۴ – ۹۳، ۸۵۰ هزار نفر است (۵۰۰ هزار نفر مردم و ۳۵۰ هزار زن) گفته است حدود ۲۹۰ هزار نفر( ۳۴ درصد) از كل فارغ‌التحصيلان دانشگاهي و ۱۸۰ هزار نفر( ۵۲ درصد) از زنان فارغ‌التحصيل دانشگاهي از نظر اقتصادي غيرفعال هستند و تمايلي براي ورود به بازار كار ندارند. در نهايت هم افزوده است: از كل جمعيت فارغ التحصيل و در حال تحصيل دانشگاهي(11/8 ميليون نفر) حدود 4/5 ميليون نفر شاغل و 1/1 ميليون نفر بيكار هستند يعني در مجموع 5/6 ميليون نفر جزو جمعيت فعال اقتصادي و ما بقي(6/2 ميليون نفر معادل ۵۲ درصد) غيرفعال هستند.
تحليل وزارت كار براي ايجاد فرصت شغلي فارغ‌التحصيلان دانشگاهيتحليل اين وزارتخانه به عنوان يكي از اصلي‌ترين ناجيان رفع معضل بيكاري جوانان به خصوص تحصيلكردگان بر اين اصل استوار شده است كه با در نظر گرفتن غيرفعال بودن ۳۴ درصد از فارغ‌التحصيلان و شاغل بودن حدود ۱۷ درصد از افراد در حال تحصيل، در مجموع ۵۱ درصد از اين جمعيت در زمره افراد بيكار و در جست‌وجوي كار قرار نمي‌گيرد و در نهايت اينگونه نتيجه گرفته است كه بايد تنها براي نيمي از آنها فرصت شغلي ايجاد كرد.
نتيجه اخذ شده از آمارها توسط اين وزارتخانه اين تحليل را القا كرده است كه ايجاد فرصت شغلي معادل همه فارغ‌التحصيلان دانشگاهي، خطاي بزرگي است و موجب انحراف در تصميم‌گيري‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي كلان مي‌شود، اما اين در حالي است كه بخش اعظمي از اين ريزش نيروي كار تحصيلكرده براي ورود به عرصه كار به بدبيني جهت يافتن شغل مرتبط با تحصيل در اجتماع بر‌مي‌گردد. يعني فردي كه اقدام به گرفتن مدرك دانشگاهي مي‌كند، از ابتداي ورود خود به دانشگاه اعم از دولتي و غير‌دولتي اميدي به يافتن شغل مناسب، در شأن اجتماعي و با درآمد مكفي و حتي حداقلي ندارد و صرفاً براي اخذ مدرك وارد دانشگاه مي‌شود.
بر‌خلاف آنچه وزارت كار خطاي بزرگ تلقي كرده است، اما عدم موفقيت آن دسته از افرادي كه پس از اتمام تحصيلات دانشگاهي خود و كسب مدرك نمي‌توانند به بازار كار راه يابند و در نهايت با مخاطرات و مشكلات فراواني روبه‌رو مي‌شوند، مسئله‌اي بوده كه به دغدغه اصلي براي بي‌انگيزگي تبديل شده است و روز به روز هم بر اين نگاه افزوده مي‌شود.
