نويسنده: ميترا شهبازي
نبود صنايع تبديلي و فرآوري به دردي تكراري براي كشاورزان تبديل شده است. همين
معضل نه تنها به عنوان سدي در مسير افزايش توليدات كشاورزي قرار دارد و وابستگي به
واردات محصولات كشاورزي را افزايش مي‌دهد، بلكه همان توليداتي را هم كه داشتيم
اغلب يا نصيب دلالان مي‌كند يا كشاورزان در نبود بازار فروش به ناچار بايد تمام
دسترنجشان را تقديم خاك كنند. وجود صنايع تبديلي علاوه بر افزايش توليد و درآمد
سرانه، منجر به كوتاه شدن دست واسطهها مي‌شود و با افزايش ماندگاري محصولات و كاهش ضايعات
در بخش كشاورزي زمينه صادرات محصولات را هم فراهم مي‌كند.
ضرورت ايجاد 16 هزار شغل در گلستان
گلستان به عنوان يكي از قطب‌هاي كشاورزي كشور شناخته مي‌شود كه هرساله در آن
مقدار قابل توجهي از محصولات كشاورزي توليد مي‌شود. با اين حال نامناسب بودن صنعت
فرآوري محصولات موجب شده تا اين توليدات ارزش افزوده چنداني براي استان ايجاد
نكنند و بر معضل بيكاري بيفزايند. در حال حاضر نرخ بيكاري در گلستان 6/12 درصد است
و به گفته مديركل تعاون، كار و رفاه اجتماعي گلستان، در سال 1396 بايد 16 هزار شغل
در استان گلستان ايجاد شود.
بنابراين صنايع تبديلي مي‌تواند به عنوان ظرفيتي مناسب براي اشتغالزايي شناخته
شود. البته لازم به ذكر است در حال حاضر در اين منطقه از كشور بيش از 250 واحد
صنعتي فرآوري و تبديلي وجود دارد، اما به اين دليل كه جانمايي درستي نشده‌اند، اكثرشان
با ظرفيت كمتر از 50 درصد به فعاليت مي‌پردازند.
هدررفت 30 درصدي محصولات
البته مشكلات به همين جا ختم نمي‌شود و، به گفته ناصر كلانتري، قائم مقام
معاون بهداشت وزارت بهداشت، هدر رفتن 30 درصدي محصولات زراعي درد ديگري است. معضلي
كه در نبود صنايع تبديلي رخ مي‌دهد و فرصت شكوفايي و رونق را از بخش كشاورزي مي‌ربايد
و نمي‌گذارد به خودكفايي و توليد ملي مناسب در اين بخش برسيم.
همچنين نبود صنايع تبديلي راه را براي جولان و دست درازي دلالان باز مي‌كند. به
طوري كه اغلب كشاورزان حتي نمي‌توانند هزينه‌هاي اوليه توليد را دريافت كنند و فقط
براي جلوگيري از ضرر بيشتر با دلالان معامله مي‌كنند. البته گاهي هم هزينه‌هاي
برداشت بيش از مبالغي است كه دلالان براي محصول مي‌دهند، بنابراين كشاورزان بعد از
تحمل رنج و زحمت يكساله تمام آنچه كاشته‌اند را با اميد بهتر شدن وضعيت در سال
بعدي شخم مي‌زنند. بنابراين همين امور منجر به هدررفت 30 درصدي محصولات كشاورزي مي‌شود.
واردات به جاي توليد
با توجه به آنچه تاكنون در رابطه با ضرورت راه‌اندازي واحدهاي صنعتي فرآوري و
تبديلي گفته شد، احداث چنين كارخانه‌ها و كارگاه‌هايي هم به راحتي انجام نمي‌شود،
چراكه بانك‌ها با دادن وام‌هايي با بهره بالا منجر به بي‌صرفه شدن ورود صنعت به
بخش كشاورزي مي‌شوند. در اين راستا مديرعامل شركت بهاران پيمان گلستان به عنوان
يكي از كارخانه‌هاي صنايع تبديلي مي‌گويد: « يكي از مشكلات واحدهاي توليدي، سيستم
بانكي است. در هيچ جاي دنيا براي توليد بهره 18 تا 20 درصد در نظر گرفته نمي‌شود. » امير يوسفي ادامه مي‌دهد: « علاوه بر
آنچه گفته شد، متأسفانه هنوز محصولات صيفي از خارج كشور وارد مي‌شود در حالي كه بستر توليد در داخل فراهم است،
اما مسئولان به اين امور بي‌توجهند.»
