شيوا نوروزي
چند روز تا ماه مبارك رمضان باقيمانده و بسياري از مردم و همچنين ورزشكاران خود را براي يك ماه روزهداري آماده ميكنند. همه ساله با آغاز ماه مبارك اين ابهام در ذهن بسياري ايجاد ميشود كه ادامه دادن به فعاليتهاي ورزشي در اين ماه چه تأثيري روي بدن ميگذارد. در اين بين ورزشكاران حرفهاي كه با شدت و قدرت بيشتري تمرين و خود را براي حضور در مسابقات مهم آماده ميكنند بيش از ديگران بايد به نكات پزشكي – تغذيهاي اهميت دهند. در سالهاي گذشته ورزشكاران زيادي با زبان روزه مسابقه داده و تمرين كردهاند. با توجه به اينكه دماي هوا با نزديك شدن به فصل تابستان رو به افزايش است ورزشكاراني كه قصد روزه گرفتن دارند بايد با استفاده از يك برنامه تمريني مناسب اين ماه پرفضيلت را پشت سر بگذارند. علاوه بر اين ساير اقشار نيز ميتوانند در ماه رمضان با درنظر گرفتن شرايط جسماني خود به ورزشهاي روزمره و همگاني ادامه دهند. به بهانه اين مسئله پاي صحبتهاي دكتر احمد هاشميان متخصص پزشكي ورزشي نشستيم و نكات مهمي كه ورزشكاران و عموم مردم بايد در ماه رمضان رعايت كنند را از وي جويا شديم.
آيا ورزشكاران ميتوانند در ماه مبارك رمضان روزه بگيرند؟مسلم است كه هر فرد روزهدار به دليل دريافت كالري كمتر طبيعتاً فعاليتهاي ورزشياش نيز در طول روز بايد به همان اندازه كمتر و محدودتر شود. اما با تغيير برنامه تمريني و ورزشي ميتوان اين مشكل را حل كرد و در ماه رمضان نيز فعاليتهاي ورزشي را انجام داد. ورزشكاران ميتوانند طبق برنامه خود فعاليتهاي ورزشيشان را در محدوده زماني افطار تا سحر انجام دهند. البته بايد بين افطار و شروع تمرين فاصله زماني باشد و در صورت رعايت اين موارد قطعاً مشكلي نيز براي ورزشكاران ايجاد نخواهد شد.
در صورت رعايت اين موارد ورزشكاران دچار افت بدني نخواهند شد؟نميتوانيم بگوييم كه در ماه رمضان هم روزهداري كنيم و هم هيچ افت و تغييري در سطح تواناييهايمان ايجاد نشود. با اين حال افت احتمالي در ماه رمضان به گونهاي نيست كه نتوان آن را جبران كرد. به ويژه اينكه با در اختيار داشتن يك برنامه تمريني حرفهاي ميتوان شرايط آمادگي جسماني را در حد مطلوب حفظ كرد. اين برنامه بايد در زمان بين افطار تا سحر متمركز باشد. در اين صورت افت طبيعي بدن در اين ماه قطعاً چندان محسوس نخواهد بود.
پايين آمدن سطح آمادگي جسماني ميزان آسيبديدگي را در ورزشكاران افزايش نميدهد؟ميزان آمادگي جسماني در مصدوميتها نقش دارد، اما اين موضوع با داشتن برنامهريزي دقيق و حرفهاي در ارتباط است. در برنامهاي كه حرفهاي تنظيم شده شرايط جسماني ورزشكار حفظ خواهد شد. اساساً آسيبها ارتباط مستقيمي با آماده نبودن بدن ورزشكار دارد. در صورتي كه برنامه تمريني خوبي در اختيار ورزشكار قرار بگيرد آمادگي بدني افزايش پيدا ميكند. قطعاً ميزان مصدوميتها در ماه رمضان با ساير ايام سال تغييري نخواهد كرد.
آيا ورزشكاران حرفهاي بايد از اين روش استفاده كنند يا افراد مبتدي و آماتور نيز ميتوانند با تغيير برنامه در ماه رمضان به ورزش خود ادامه دهند؟موارد مطرح شده بيشتر شامل حال ورزشكاران حرفهاي ميشود. بايد به اين نكته توجه كرد كه ورزش حتي در سختترين شرايط زندگي بايد جزئي از زندگي روزمره مردم باشد و هرگز آن را ترك نكنيم. بنابراين براي عموم مردم توجه به ورزش مهمتر است. چراكه بدن ورزشكار حرفهاي به قدري آماده است كه در اين ماه به دليل كمتحركي دچار بيماريها و اختلالات جسمي نشود. در صورتي كه تا حدودي افت بدني را هم تجربه كند اما برخلاف ساير مردم دچار بيماري نميشود. اما سايرين به محض اينكه ورزش را كنار بگذارند با مشكلات زيادي روبه رو خواهند شد؛ افزايش وزن، افزايش چربي خون، افزايش قندخون، افت عملكرد قلبي - ريوي و سيستم اسكلتي – عضلاني از جمله آسيبهايي است كه متوقف كردن ورزش ميتواند به بدن انسان وارد كند. براي عموم مردم به هيچ وجه دور شدن از ورزش به صلاح نيست. مردم روزهدار در حين ورزش بايد مراقب پايين آمدن سطح قند خون و فشار خون خود باشند و به نكات تغذيهاي توجه كنند. ضمن اينكه پزشكان بر اين باورند روزهداري در درمان برخي بيماريها نيز نقش دارد.
مردم در اين مدت چگونه ميتوانند با حفظ روزهداري به ورزشهاي همگاني بپردازند؟طبيعي است كه با كاهش وعدههاي غذايي در ماه رمضان به دو وعده افطار و سحر تمامي اقشار بايد توجه بيشتري به تغذيه خود داشته باشند. مردمي كه ورزشكار حرفهاي نيستند ميتوانند در فاصله بين افطار تا سحر ورزش معمولي خود را ادامه دهند. تركيبي از ورزشهاي هوازي و بيهوازي ميتواند براي عموم مردم اثرات مثبتي داشته باشد. ضمن اينكه در ماه مبارك رمضان از نظر زماني هم محدوديتهايي داريم و بايد زمان بين افطار تا سحر را مديريت كنيم. با اين حال ميتوان سطح ورزش را پايين آورد اما هرگز نبايد ورزش را متوقف كرد. كاهش سطح تمرينات و ورزش نكردن در ساعات گرم روز از جمله نكاتي است كه بايد به آن توجه كرد. از طرفي نوشيدن مايعات از جمله نكاتي است كه همه مردم بايد به آن توجه كنند، چه ورزشكاران حرفهاي و چه ورزشكاران آماتور. پايين آمدن سطح آب بدن معمولاً از جمله مشكلاتي است كه در برخي افراد به چشم ميخورد. دليل اين اتفاق هم چيزي نيست جز نداشتن برنامهاي حرفهاي و مصرف نكردن آب و مايعات كافي از افطار تا سحر است.
توصيه ديگري به ورزشكاران و مردم براي تداوم ورزش در ماه رمضان داريد؟توصيه ما اين است كه از فرصت ماه مبارك براي انجام فرايض ديني و ارتقاي سطح سلامت خود و جامعه بهره ببرند. تلاش كنند ورزش و روزهداري را جزئي از زندگي بدانند؛ دو مقوله مهمي كه هيچ منافاتي با هم ندارند. برنامهريزي هوشمندانه ميتواند هر نوع مشكل احتمالي را از بين ببرد.