نویسنده: سيدرحيم نعمتي
دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور امريكا طي اقامتش در عربستان سعودي همان جوري رفتار كرد و حرف زد كه انتظارش مي‌رفت اما با وجود اين، نمي‌توان گفت كه اين حد به همان اندازه مورد توقع آل‌سعود نبود. ترامپ تا توانست در اين دو روز از اقامتش عليه ايران حرف زد و همان اتهاماتي را عليه ايران بيان كرد كه نه او بلكه ديگر مقام‌هاي امريكا در سال‌هاي گذشته و به خصوص در اين چند سال اخير گفته‌اند. حمايت ايران از گروه‌هاي تروريستي در منطقه و بي‌ثبات كردن منطقه و كشورهاي آن توسط اين گروه‌ها و با دخالت ايران چيزي نيست كه تنها ترامپ در اين دو روز گفته باشد بلكه دست كم از زمان جورج بوش پسر به اين سو نقل كلام كاخ سفيد بوده و رؤساي جمهور امريكا چه باراك اوباماي دموكرات يا ترامپ جمهوريخواه هم از بوش تبعيت كرده و همگي يك خط را در اتهام‌زني عليه ايران دنبال كرده‌اند. نكته مهم در اين سفر ترامپ به عربستان اين است كه او با تكرار اين اتهامات چه هدفي را دنبال كرده و تا چه مقدار هدفش در راستاي برآورد كردن توقعات آل‌سعود بوده كه بنابر برخي گزارشات، عربستان حاضر شده براي ميزباني دو روزه از ترامپ بالغ بر 40 ميليون دلار هزينه بكند.
براي يك ارزيابي كلي از دستاورد اين سفر براي دو طرف ترامپ و آل‌سعود هم بايد نگاهي به روزهاي قبل داشت و هم به وقايع اين سفر و اتفاقاتي كه در اين روز پيش آمده است. براي نمونه، تارنماي دبكا فايل روز سه‌شنبه 16 مي و با انتشار يك گزارش تحليلي مدعي شد ترامپ در سفر خود به رياض تشكيل «ناتوي عربي- اسلامي –سني» را اعلام خواهد كرد و ملك سلمان، پادشاه آل سعود هم براي فراهم كردن زمينه لازم اين اتفاق دعوتنامه‌هايي براي رهبران كشورهاي اسلامي عرب و غير عرب فرستاده است. اين تارنماي نزديك به ارتش رژيم صهيونيستي بوق تبليغاتي خود را به اين نحو براي ملك سلمان به صدا درآورد و همين صدا از رسانه‌هاي مشابه آن شنيده شد اما آنچه اتفاق افتاد تحقق كامل پيشگويي‌هاي اين رسانه‌ها نبود. ملك سلمان طبق پيشگويي اين بوق‌هاي تبليغاتي عمل كرد و از يك طرف دعوتنامه‌هاي خود را فرستاد و عواملش را به كار بست تا از آمدن نمايندگان كشورهاي دعوت شده به رياض مطمئن شود و از طرف ديگر، به خزانه‌داري خود دستور پرداخت 40 ميليون دلار را داد تا خرج اقامت ترامپ در اين دو روز بشود.
در واقع، ملك سلمان و ديگر حكام آل‌سعود انتظار داشتند ترامپ در حضور كشورهاي دعوت شده كدخدامنشي كرده و ناتوي مورد نظر دبكا فايل و رسانه‌هاي همسو با آن را تشكيل بدهد.
ترامپ در سخنراني خود ضمن ضرورت مبارزه با تروريسم اعلام كرد امريكا حاضر است «در كنار كشورهاي عربي» و با هدف واحد عليه تروريسم باشد و از كشورهاي اسلامي خواست تا براي مبارزه با تروريسم «همكاري و اتحاد عمل» داشته باشند. اين تمام آن چيزي بود كه ترامپ براي تشكيل جبهه‌اي واحد در برابر تروريسم گفت و روشن است كه همين قدر كلي‌گويي آن هم بدون ارائه طرحي مشخص در حد و اندازه تشكيل ناتوي عربي نيست. شايد بيانيه رياض در پايان سفر ترامپ نخستين گام براي تشكيل اين نوع ناتو باشد اما مفاد اين بيانيه هم جداي از وجهه تبليغاتي، نمي‌تواند در زمينه نظامي در حد يك ناتوي عربي دستاورد قابل قبولي براي آل‌سعود داشته باشد. مفاد اين بيانيه از تشكيل «مركز مبارزه با ايده افراط‌گرايي» مي‌گويد كه مقر آن در رياض باشد و وعده تشكيل ائتلافي به نام »ائتلاف خاورميانه‌اي» را مي‌دهدكه نه حالا بلكه شش ماه ديگر تشكيل خواهد شد و علاوه بر اين، نيروي ذخيره 30 هزار نفري براي مبارزه با تروريسم در كشورهاي عراق و سوريه تشكيل بشود.
تمام اين موارد را مي‌توان در يك عبارت كوتاه خلاصه كرد؛ وعده‌هايي كلي و مبهم كه نه پشتوانه سياسي و نه ضمانت اجرايي دارند. در واقع، آل‌سعود نه حالا و با اين بيانيه بلكه دو سال قبل ائتلاف ضد تروريسم را تشكيل داد اما نتوانسته تا حالا از بطن آن ائتلاف تشكيلات نظامي در حد يك ناتوي عربي درآورد و تجربه دو سال تجاوز نظامي آل‌سعود به يمن هم نشان داده كه حكام آل‌سعود آن قدر پتانسيل براي تشكيل و رهبري يك ناتو از هر جنسي، عربي يا غيرعربي ندارند. در مقابل اين ترامپ بود كه با عقد قراردادهاي چندين ميليارد دلاري، سود كلاني از سفر خود به جيب زده است. رقم اين قراردادها تا حد 480 ميليارد دلار هم گفته شده و اين مقدار را بايد جداي از وعده سعودي‌ها به ترامپ براي سرمايه‌گذاري در امريكا دانست كه گفته مي‌شود دست‌كم در حد 200 ميليارد دلار خواهد بود. در هر صورت، ترامپ توانست در اين دو روز سفر به عربستان آن قدر سعودي‌ها را بدوشد كه منافع اين شيردوشي دست‌كم نكته مثبتي در سياست خارجي‌اش باشد و شايد رسانه‌ها با اين دستاورد مدتي فشار بر او را كم كنند اما در مقابل، آل‌سعود با وجود هزينه‌هاي كلان دستاوردي جز يك كاغذ و يك مشت وعده و وعيد از سفر ترامپ به دست نياورد‌ه است.
