از اواسط سال 94 معاون اول رئیس جمهور با دستور ويژه اي از وزرای راه و شهرسازی، جهادکشاورزی، وزارت کشور، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و استاندار گيلان خواسته گزارشي از وضعيت زمينخواري 100 هکتاري منطقه حيران تهيه کنند

روزگار سياه "حيران" زير چکمه يقه سفيد ها

"حيران"؛ گردنه اي رويايي که با اتصال استان گيلان به اردبيل به عنوان يکي از زيبا ترين نقاط ايران نامش را در کتب داخلي و خارجي به ثبت رسانده است. در اين مسير روستای سرسبز و ییلاقیه حیران در ۳۰ کیلومتری غرب شهرستان آستارا به وسعت ۲۲۰۰ هکتار قرار دارد. روستایي در میان کوههای پوشیده از جنگل و دره های کم عمق که رود آقچای از ميان دره اش عبور می کند...

نويسنده: محمد رضا هاديلو

 تا چند سال پيش در این روستا تعداد۷۰ خانوار زندگی می کردند تا اينکه پاي زمينخواران به اين قطعه کوچک از بهشت باز شد و چنان با تارومار پرداختند که ناله طبيعت را تا عرش فرستادند و هيهات که مسئولي اين صدا را نشنيد. با اينکه از اواسط سال 94 اخبار زيادي در مورد زمينخواري در منطقه حيران منتشر شد اما هنوز هيچ خبر موثقي در مورد نحوه برخورد با يقه سفيداني که فقط براي استراحت چند روزه خود صدها هکتار از منابع طبيعي را ويران کرده اند منتشر نشده است. حالا عکس هايي از منطقه مشترک جنگل هاي هيرکاني بين ايران و کشور آذربايجان منتشر شده است که بيانگر ميزان و وسعت فاجعه در آن است.

***

اواسط سال 1394 اخباري مبني بر زمين خواري در منطقه حيران منتشر شد که گواه بر هجوم زياده خواهان به اين منطقه بود. با اينکه مستندات نشان ميداد بخش زيادي از منطقه مورد تعرض قرار گرفته است اما مسئولان امر سعي مي کردند موضوع را عادي و تخلفات را بسيار کم جلوه دهند.

*ردپاي صاحبان قدرت

زمانيکه موضوع زمينخواري ها مطرح شد يکي از اعضاي عضو کمیسیون امنیت ملی آغاز عمده این زمین خواری‌ها را به یکی از نمایندگان مجلس و پس از آن، مدیران دولتی سابق توسط این نماینده نسبت داد. در واقع اين عضو کميسيون امنيت ملي معتقد بود که عامل ورود مقامات دولتی سابق به بحث زمین‌خواری از این ناحیه بوده است.

موضوع زمينخواري در منطقه حيران آنقدر حساس و مهم شد که يک شب نيز گفت وگوی ویژه خبری رسانه ملی به اين موضوع اختصاص يافت و حتي با نام بردن از نمایندگان اسبق و فعلی استان اردبیل، آنها را متهم به زمین خواری در این مناطق کردند.

با اينکه انتظار مي رفت بعد از اين جريان اقدامات مثبت و عملي و بازدارنده اي از طرف دولتي ها صورت گيرد، اما زمان نشان داد که هيچ اراده اي براي حفظ منابع طبيعي حيران وجود ندارد. مسئله اي که شک و شبهات را در مورد دست داشتن صاحبان قدرت در اين تخلفات قوت بخشيد.

*نه نظارت هست نه برخورد

در آن زمان وقتي حساسيت ها به اوج خود رسيده بود دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری با اشاره به جزئیات زمین خواری گسترده در گردنه حیران، گفت: "از ۱۶۰ هکتار محدوده گردنه حیران تنها ۶ هکتار مسکونی بوده است. "

پیروز حناچی با بیان اینکه اتفاقی که افتاده این است که ساخت و سازها با طرح هادی روستایی مطابقتی ندارد و تخلفات هم داخل محدوده طرح هادی روستای حیران و خارج از این محدوده انجام شده است، افزود: "به نظر می‌رسد که این تخلفات در زمان وقوع، کنترل نشده و همین موضوع باعث گسترش زمین خواری در این منطقه شده است."

وي ادامه داد: "اینکه چه دلیلی باعث شده تا کنترلی برای زمین خواری در این منطقه انجام شود، واقعیتی تلخ است اما می‌دانیم که در زمان زمین خواری‌های گسترده در این بخش، هیچ نظارت و یا برخوردی با عاملان آن نشده است."

اين يک حقيقت است که مردم عادی برای زمین خواری ریسک نمی‌کنند، چون احتمال برخوردهای دولتی را می‌دهند. اما وقتی عده‌ای با پشتوانه، زمین خواری‌های گسترده را انجام می‌دهند، مردم عادی هم متوجه مي شوند که مي توانند وارد شده و به اندازه وسع وتوانشان چيزي ببرند.

بعد از محرز شدن تخلفات حالا نوبت برخورد و نحوه بازپس گيري اراضي متصرف شده بود که باز هم پاي لنگ قانون نتوانست کاري کند. با اينکه تمام مردم و مسئولان معتقد بودند باید موارد غیرقانونی در این منطقه تخریب شود، اما معلوم نشد دستگاه مسئول در اين رابطه کيست.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری اعلام کرد دستگاه مسئول تخریب کننده شورای عالی نیست و اینکار باید از سوی دهیاری‌ها، شهرداری‌ها و سازمان امور اراضی انجام گیرد. در واقع، داخل حریم به دهیاری‌ها و شهرداری‌ها و خارج از حریم به سازمان امور اراضی مرتبط است. البته نبايد فراموش کنيم که براساس قانون، سازمان امور اراضی می‌تواند بدون طرح شکایت در دادگاه‌ها با حضور دادستان اقدام به تخریب بناها کرده و سپس به مراجع قانونی مراجعه کند.

با اين تفاسير باز هم دقيقا معلوم نشد کدام سازمان و نهاد و ارگاني بايد وارد عمل شود. موضوعي که گويي زمينخواران از قبل به آن واقف بوده و مي دانستند شايد سروصدايي بشود اما در نهايت هرگز کسي مزاحمشان نخواهد شد.

*بازي بي ثمر دولتي ها

زمانيکه برخي مسئولان در کوچک جلوه دادن ميزان زمينخواري ها در منطقه حيران بودند دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی از دستور ویژه معاون اول رئیس جمهور برای پیگیری و برخورد قاطع با تخلفات گردنه حیران خبر داد.

کاظم پالیزدار با اشاره به ارسال و طرح برخی گزارش ها درخصوص زمین خواری در گردنه حیران در دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی گفت: با طرح این موضوع در ستاد برنامه ریزی فوری برای حضور در این منطقه صورت گرفت. در جریان بازدیدی که به همراه برخی مدیران ارشد وزارتخانه های مرتبط از جمله جهادکشاورزی، راه و شهرسازی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و بعضی دستگاه های مسئول استانی از این منطقه انجام شد، تخلفات گسترده در این منطقه محرز شد."

اما باز هم کارها وارد بازي بروکراسي و فرسايشي شد . بطوريکه دبیر ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی از ابلاغ فوری به استاندار و دستور رسیدگی فوری به موضوع و تهیه گزارش های تفصیلی در این خصوص خبر داد . يعني مقرر شد تا استاندار در اولین فرصت گزارش خود را به ستاد ارسال کند.

البته در همين راستا دستور کتبی از سوی رئیس ستاد به وزرای راه و شهرسازی، جهادکشاورزی، وزارت کشور، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و استاندار نيز ابلاغ شد.

از آن موقع تیم های بازرسی در استان مستقر و به بررسی تخلفات مشغول شدند. آنقدر بررسي کردند که نه تنها سال 94 که سال 95 هم به پايان رسيد و وارد سال 96 شديم اما نتيجه اي حاصل نشد. بعد از کذشت چند سال و در شرايطي که نتيجه بازرسي ها هنوز در ايران مشخص نشده است ، چند روز پيش کشور آذربايجان که مرز مشترکش با ايران از ميان جنگل هاي هيرکاني منطقه حيران مي گذرد ، عکسي منتشر کرد که به واقع عمق فاجعه در اين نقطه از ايران را به خوبي به تصوير کشيده است.

در توصيف عملکرد دولت در برخورد با زمينخواران همين بس که عضو ناظر مجلس در ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی، معتقد است برای بسیاری از زمین‌خواری‌ها هنوز تشکیل پرونده نشده است.

عزت‌الله یوسفیان‌ملا گفت: "در زمین‌خواری گردنه حیران، ۱۰۰ هکتار به مساحت روستای حیران اضافه شده است."

وي ادامه داد: "این کار با یک مصوبه «طرح هادی» در استانداری محل انجام شده است. اگر خیلی بتوان به مساحت یک روستا اضافه کرد، حداکثر یک هکتار خواهد بود، اما ۱۰۰ هکتار ساخت و ساز جدید در حوالی یک روستا بسیار عجیب است؛ مخصوصا وقتی که مسئولان شیک کشوری و رده بالا این کار را انجام دهند."