نویسنده: محمدجواد اخوان
مناظره سوم انتخاباتي نامزدهاي رياست جمهوري در حالي برگزار شد كه مسير اين مناظره عملاً از پاسخ به پرسش‌هاي مهمي كه در ذهن افكار عمومي بود، فاصله گرفت. عنوان مناظره «اقتصاد» اعلام‌شده بود و بر اساس پيمايش‌هاي اجتماعي مهم‌ترين مطالبات و مسائل جامعه در حول همين موضوعات دور مي‌زند، بنابراين ميليون‌ها بيننده پاي گيرنده‌هاي تلويزيوني خود، منتظر شنيدن پاسخ نامزدها به سؤالات مهم خود بودند. سؤالاتي از قبيل آنكه در طول چهار سال گذشته چه اتفاقات اقتصادي در كشور افتاده و كارنامه دولت فعلي در اين حوزه چيست؟ وعده‌هايي كه براي حل مشكل بيكاري، رونق و نجات اقتصاد در چهار سال پيش داده شد، به كجا رسيد؟ نامزدها براي حل مشكل اشتغال جوانان، خصوصاً تحصيل‌كرده‌ها چه قولي به مردم مي‌دهند؟ براي عبور واقعي از ركود چه وعده‌اي خواهند داد؟ در مورد يارانه چه خواهند كرد؟ و ...
بااين‌حال قرعه‌كشي نوبت ارائه مطلب، تريبون را در اختيار نامزد پوششي و ضربه‌گير دولت مستقر قرار داد و وي به‌جاي پاسخگويي به كارنامه دولت فعلي و ميزان تحقق وعده‌ها، جنجال سياسي را برگزيد و با رويكرد تهاجمي به رقبا، مسير مناظره را تغيير داد. اين شروع جنجالي عملاً مسير مناظره را به سويي سوق داد كه سؤالات مهم مردم همچنان بي‌پاسخ ماند.
تحليل محتواي اظهارات نمايندگان دولت مستقر اعم از نامزد اصلي و دو نامزد پوششي ديگر، نشان مي‌دهد بيش از آنكه به دفاع از كارنامه اقتصادي دولت كنوني و وضعيت كنوني معيشتي مردم بپردازند، به تهاجم به رقيب، رقيب هراسي و متهم كردن دولت قبل پرداخته‌اند. جالب اينجاست كه رئيس دولت يازدهم و معاون اولش پيش از مناظره هر دو بر لزوم طرح برنامه نامزدها براي حل مشكلات اقتصادي تأكيد كردند، اما در عمل بيشتر وقت خود را مصروف اتهام‌افكني به رقبا كردند، بي‌آنكه توضيح دهند، براي عبور از مشكلات فعلي چه خواهند كرد؟
تنها نكته شايد قابل‌تأمل، وعده عجيبي بود كه آقاي روحاني در جمع‌بندي مناظره، ارائه داد. او از لغو تحريم‌هاي غيرهسته‌اي در صورت رأي آوردن در دولت دوازدهم سخن گفت. مردمي كه اين سخنان را از او مي‌شنيدند جملات صريح او در ابتداي اعلام برجام را به ياد مي‌آوردند كه با لحن مخصوص به خود تأكيد مي‌كرد: «تمامي تحريم‌هاي اقتصادي در روز اجراي برجام، بالمرّه لغو خواهد شد. » ميليون‌ها ايراني در پاي تلويزيون‌هاي خود با مرور ذهني اين جملات، از خود مي‌پرسيدند: مگر قرار نبود همه تحريم‌هاي اقتصادي در برجام را لغو شود؟ پس چه تحريم اقتصادي باقي‌مانده كه قرار است در دوره بعد لغو شود؟ طبعاً وقتي به سفره‌هاي كوچك‌شده خود در اين چهار سال، جوانان فارغ‌التحصيل بيكار نشسته در خانه و ... نگاه مي‌كردند يا عبارت معروف «تقريباً هيچ» رئيس‌كل بانك مركزي را به خاطر مي‌آوردند، پاسخ اين ابهامات يافت مي‌شد.
مسئله ديگري شايد براي مردم مهم بود، وضعيت اقتصادي شخصي نامزدها و همكارانشان است. هرچند طبق اصل 142 قانون اساسي دارايي‌هاي رئيس‌جمهور، معاونانش و وزرا و همسران و فرزندان آنها بايد به اطلاع و رسيدگي قوه قضائيه برسد، اما مردم انتظار دارند كه خود نيز از وضعيت مالي دولتمردانشان مطلع شوند. شايد دليل اين امر، اطلاع يافتن جسته‌گريخته از برخي فعاليت‌هاي تجاري و اقتصادي برخي از وزرا هم‌زمان با تصدي مسئوليت يا سبك زندگي و خانه محل سكونت اشرافي رئيس‌جمهور و اعضاي كابينه در مناطق مرفه نشين و خوش‌نشين تهران و حومه و نيز اقدامات مورد سؤال برخي آقازاده‌هاي دولتمردان، مردم را با نگراني‌هاي مهمي مواجه كرده است.
هرچند برخي مسائل در مورد زمين گرفتن برخي نامزدها به قيمت نازل در گذشته مطرح گرديد، اما عملاً بيشتر نامزدها، از اعلام اموال خود و خانواده طفره رفتند. به نظر مي‌رسد جنجالي كه نامزدهاي دولت مستقر نيز ايجاد كردند، تا حد زيادي براي انحراف بحث و عدم پاسخ به اين سؤال بوده است. بعيد است كه هيچ نامزد انتخاباتي مايل باشد همه مردم ايران بدانند كه خانه مجلل و اشرافي او در ولنجك در شمال تهران بيش از 45 ميليارد تومان ارزش دارد و اين تنها بخشي از دارايي اوست.
پس از برگزاري مناظره، رسانه‌هاي حامي دولت، خط تبليغي پيروزي در مناظره را پي گرفته با طرح كليدواژه‌هايي همچون «لوله » چنين وانمود كردند كه مناظره نتيجه انتخابات را رقم‌زده است. اما آيا واقعاً چنين است؟ فعالان رسانه‌اي ستادهاي انتخاباتي دولت، تصور مي‌كنند، طرح جنجالي مطالبات قشر خاص كه خودشان نيز جزو آن قشر هستند، براي 55 ميليون رأي‌دهنده ايراني، انگيزه‌بخش است. حال‌آنكه اين‌طور نيست. مطالبات اصلي جامعه اشتغال، معيشت و پرهيز و اشرافيت است. حال‌آنكه نمايندگان دولت عملاً در سه موضوع عملاً از پاسخ فرار كردند. «گازانبر»، «لوله» و قس‌علي‌هذا زماني براي آقاي روحاني رأي‌آور بود كه او در مصدر دولت مستقر و نماد وضع موجود نبود. پاسخ عيني اين مسئله شنبه پس از انتخابات آشكار خواهد شد.
