نويسنده: حسين گلمحمدي
ظروف چيني گلسرخي را يادتان هست. مد آن روزهاي قديم بود. در همه خانهها، خانمهاي خانه از مهمان خود در ظرف چيني گل سرخي پذيرايي ميكردند. كمكم ظروف چيني جاي خود را به ظروفي با جنس ملامين و پيركس و آركوپال دادند. در اين مقطع زماني هنوز براي خانم خانه شيكترين و قشنگترين ظروف براي پذيرايي از مهمان بسيار اهميت دارد. خانمخانه به سِرو چاي در فنجان چيني يا كريستال بسيار اهميت ميدهد. تا اينكه كم كم ظروف يك بار مصرف در طرح و رنگهاي مختلف راهي بازار مصرف ميشود و ديگر ظروف چيني و آركوپال دغدغه ذهني خانمهاي خانه براي پذيرايي از مهمان نيست.
البته هنوز هستند خانمهايي كه برايشان جنس ظروف پذيرايي بسيار مهم است ولي نسل تازهاي از خانمهاي خانهدار پذيرايي راحت و آسان با ظروف يك بار مصرف را ترجيح ميدهند. در فاميل عروس خانمي را ميشناسم كه براي جهيزيه خود هيچ ظرفي براي غذاخوري و هيچ ليوان و فنجاني براي نوشيدن خريداري نكرد. وقتي از او سؤال كردم پس قرار است شما در چه ظرفي غذا بخوريد؟ اين سؤال من فقط يك جواب داشت: ظرف يك بار مصرف! نه ديگر نيازي به شستن ظرفها بعد از پايان مهماني است و نه ديگر كسي از جابهجايي ظروف خسته ميشود!
به مهماني يكي از اقوام دعوت ميشويم. در مهماني بعد از گذشت چند لحظه از ورودمان، به سمت ميزي دعوت ميشويم كه تمام وسايل پذيرايي روي آن است و به ما تعارف ميكنند كه از خودمان پذيرايي كنيم. انواع و اقسام ميوهها و تنقلات و شيريني و نوشيدنيهاي گرم مثل چاي و نسكافه روي ميز قرار دارد. در كنار آنها نيز بشقابها و ليوانهاي شيك و زيباي يك بار مصرف قرار دادهاند تا ما به وسيله آنها از خود پذيرايي كنيم. هنگام صرف شام نيز غذاها همگي روي ميزي در گوشهاي از سالن خانه در ظرفهاي يكبار مصرف به شكل پيركس چيده شدهاند و مهمانها نيز بايد غذا و نوشيدنيهاي خود را در ظروف يك بار مصرف كشيده، گوشه دنجي را پيدا و غذاي خود را در اين ظروف نه چندان قرص و محكم ميل كنند. اسم مهمانيهاي اين دوره را بايد بگذاريم مهمانيهاي يك بار مصرف. نه از فنجانهاي چيني و كريستال براي نوشيدن چاي خبر است و نه از بشقاب و ليوانهاي چيني و بلوري. همه چيز يك بار مصرف است از سفره يكبار مصرف روي ميز بگيريد تا. .. در پايان مهماني نيز كافي است كيسه زباله سايز بزرگ را برداريم و تمام ظرفهاي مصرف شده در مهماني را داخل آن بريزيم، سر كيسه را گره بزنيم و بگذاريم دم در خانه. به همين راحتي مهماني تمام شد!
استفاده از ظروف يك بار مصرف در مهمانيها شايد براي ميزبان راحتي بياورد كه البته در مجموع هزينه آن به مراتب بيشتر از ظروف دائمي است، ولي رواج اين نوع سبك پذيرايي از مهمان درخور شأن و فرهنگ ما ايرانيها نيست. نميتوانيم استدلال كنيم چون در كشورهاي غربي اين نوع سبك پذيرايي رايج است پس ما هم بهتر است از آنها تقليد كنيم.
پذيرايي از مهمان در فرهنگ ايراني، يك سنت زيباست كه از نسل قديم به ما ارث رسيده و داراي فرهنگ و هويت خاص خود است. اينكه شما براي مهمان خود ارزش قائل شويد و در بهترين ظروفي كه داريد از او پذيرايي كنيد در واقع به نوعي به خود احترام گذاشتهايد. اين به هيچ وجه تجملگرايي نيست زيرا ما ايرانيها از قديم بهترينهايمان را تقديم مهمان كردهايم، ساده اما بهترين. پذيرايي از مهمان با چاي در ليوان يك بار مصرف و ميوه سرو كردن در بشقابهاي يك بار مصرف حس خوبي به مهمان نميدهد. به اندازه كافي با حضور فرهنگ و سبك زندگي بيگانه سردي روابط در جامعه ما ايجاد شده است، پس با اين گونه رفتارها به سردي روابط دامن نزنيم.
از سويي ظروف يك بار مصرف كه در زندگي ما ايرانيها جاي خود را باز كرده است، دهها نوع ماده سرطانزا بههمراه دارد. ظروف يك بار مصرف پليمري و كيسههاي پلاستيكي در صورت تماس با مايعات و مواد غذايي بالاي 40 درجه، مادهاي شيميايي به نام استايرن از خود خارج ميكنند كه موجب تلخي غذا ميشود و اين ظروف شيك و به ظاهر بهداشتي ميتواند يكي از دلايل بالا رفتن آمار انواع و اقسام بيماريها باشد.
شايد سرعت بالاي زندگي صنعتي، مردم را بيشتر به سمت استفاده از ظرفهاي يك بار مصرف سوق ميدهد اما اين روند، هر روز پزشكان و كارشناسان محيط زيست را نگرانتر از گذشته ميكند. در خاتمه اين سؤال مطرح ميشود كه آيا ما شيوه درست استفاده و مصرف فناوري و تكنولوژي را بلد نيستيم و در هر چيزي كه در جهت رفاه بيشتر ما است آنقدر زيادهروي ميكنيم تا به قول قديميها شورش را درميآوريم؟ استفاده از وسايل يك بار مصرف آن هم به صورت كاملاً بهداشتي و طبق قاعده و اصول، فقط در زمانهاي ضروري خوب است نه اينكه اين ظروف را جايگزين ظرفهاي چيني دائمي كنيم.
روابط سرد يك بار مصرفي در مهمانيهاي يك بار مصرفي با وسايل پذيرايي يك بار مصرفي شايسته سبك زندگي ايراني - اسلامي نيست.