نويسنده: هادي محمدي
گروههاي تروريستي ـ تكفيري در سوريه حداقل قابل دستهبندي در عناوين چهارگانه داعش، جبهه النصره، احرار الشام و جيش الاسلام هستند كه بقيه گروههاي ريز و درشت، در بيعت و پيوند با يكي از اينها تعريف ميشوند. بنيه مالي و تسليحاتي اين گروهها از همان ابتداي بحران در طيف بازيگران منطقهاي و سيستمهاي اطلاعاتي كشورهاي غربي يا رژيم صهيونيستي تأمين شده و گاه برخي از آنها پيوند با چند كشور حامي را براي خود ايجاد كردهاند تا امكان مانور و بازي بيشتري براي خود فراهم كنند. در اين بين جيشالاسلام يك تشكيلات اختصاصي براي آلسعود بوده كه از دو مسير مرزهاي تركيه و مرزهاي اردن، بهترين لجستيك و تسليحات و توان مالي را در مقايسه با بقيه گروههاي تروريستي داشته است، اگر چه در گستره عملياتي داعش و النصره و احرارالشام در مناطق مختلف سوريه فعال نبوده ولي امكانات تسليحاتي و مالي آن زبانزد بقيه گروهها بوده است.
جيشالاسلام، اصليترين گروه تروريستي با رهبري زهران علوش بوده كه چندي قبل ترور شد و برادرش محمد علوش به رهبري آن منصوب شد كه در سير مذاكرات آستانه و ژنو، نقش محوري داشت. از آنجا كه النصره در مذاكرات آستانه و ژنو حضور نداشته و احرار الشام كه در پيوند اصلي با تركيه است، از يك سو در مذاكرات حضور يافته و از سوي ديگر تمايل روشني در بخشهاي عملياتي خود با النصره داشته، گاه نيز اعلام مخالفت با مذاكرات كرده است و اكنون در شمال حماه و استان ادلب و غرب حلب، در كنار النصره است و همراهي تاكتيكي با يكديگر دارند و خود را در رقابت جدي با جيشالاسلام ميبينند. النصره و احرار قصد دارند با يكپارچه كردن گروههاي خود، مسير مذاكرات آستانه و ژنو را مسدود كنند و آلترناتيو داعش در سوريه باشند، كه ابزار بازي تركيه و قطر خواهند بود، فضاي امنيتي و مذاكراتي مرتبط با عربستان را با چالش روبهرو كردهاند و موقعيت محوري عربستان در سطح كلان سوريه با چالش روبهرو خواهد شد.
فيلق الرحمن كه همپيمان النصره و احرار الشام در بخشي از غوطه شرقي است و اكنون زير ضربات سنگين نظامي ارتش سوريه در محله قابون و برخي ديگر از منطقه غوطه شرقي است، طي دو روز گذشته مورد هجوم شديد جيشالاسلام قرار گرفته تا ابتكار عمل در اين منطقه و شهرك دوما را از دست ندهد. اگرچه درگيري جيشالاسلام و النصره و فيلق الرحمن و احرار در غوطه شرقي سابقهدار است ولي جنگ چند روز گذشته، جنگ عربستان و قطر است كه در حال تداركات پروژه و برنامه جديد و در كنار تركيه در سوريه است.
تركيه و قطر، در بازي امريكا با كردها، دست خالي هستند و نيازمند تقويت بازيگران خود در داخل سوريه هستند تا كارت مانور و بازي در مقابل امريكا در سوريه را داشته باشند. حاصل اين برنامه و بازي جايگاه عربستان را در پرونده سوريه به چالش ميكشد، لذا با پيشدستي در غوطه شرقي و با اراده عربستان، حمله جيشالاسلام به فيلق الرحمن در روستاهاي غوطه شرقي را شاهد هستيم. بنا به اعلام رسانههاي وابسته به اين گروهها، صدها نفر از دو طرف كشته و زخمي شدهاند و امكانات نظامي قابل توجهي از دو طرف نابود شده است.
تسلط ارتش بر قابون و برزه و جوبر، مدخل مناسبي براي امنيتسازي در دمشق و ورود به غوطه شرقي و به ويژه شهرك دوما است. نكته جالب اين است كه در كنار عربستان، شيوخ كويتي كه علناً براي النصره و گروههاي وابسته به آن اعانه مالي جمعآوري ميكنند، بدون واكنش كويت در كنار اين گروهها در غوطه شرقي قرار دارند و در حرمت جنگ در غوطه شرقي فتوا و عليه جيشالاسلام بيانيه صادر كردهاند.