نويسنده: محمد اسماعیلی
اصل برگزاري مناظرات زنده انتخاباتي از جمله نوآوري‌هاي سال‌هاي اخير است که مي‌تواند زمينه‌ساز افزايش مشارکت اجتماعي در انتخابات شود.
از جمله دستاوردهاي مناظره‌هاي انتخاباتي آن است که جامعه در شرايطي کاملاً عادلانه مي‌تواند اطلاعات، توانايي‌ها و فهم هر کدام از نامزدها را مورد سنجش قرار دهد و قضاوتي صحيح از شخصيت و برنامه‌هاي کانديداها جهت فائق آمدن بر مشکلات مردم داشته باشد.
مناظره زنده تلويزيوني شش نفر از نامزدهاي انتخاباتي که عصر روز جمعه برگزار شد علاوه بر نکات آمده، دستاوردهاي مهم ديگري را نيز به همراه داشت که از جمله آن «شفافيت» کارنامه نامزدهايي بود که در قالب نامزد حقيقي- مجازي به صحنه آمده بودند و تلاش داشتند با حمايت يکديگر اوضاع را بر رقباي خود سخت كنند و بار ديگر مردم را به اين باور برسانند که رأي مجدد مردم به آنها مي‌تواند منجر به رونق و بهبود اقتصادي در جامعه شود.
تاکتيک 1+1، دو نفر از نامزدهاي انتخاباتي نتوانست آنگونه که بايد موفق عمل کند به چند دليل که از جمله آن مي‌توان به «تصنعي بودن رقابت ميان اين دو» اشاره کرد؛ مسئله‌اي که با تأکيد محمدباقر قاليباف مبني بر «پوششي بودن جهانگيري» جهت خاصي يافت و تا حدود بسياري بازي روحاني- جهانگيري زودتر از موعد معمول و پيش‌بيني شده در انتخابات بلااثر شد.
غيرواقعي بودن رقابت جهانگيري با حسن روحاني در حالي با برگزاري مناظره نخست نتيجه عکس داد و زمينه خودزني اين دونامزد را فراهم کرد که انتظار مي‌رفت حضور اسحاق جهانگيري عامل نقدهاي کارشناسانه به دولت را کاهش دهد در حالي که عاملي شد تا صداقت مقامات ارشد دولت نزد مردم با سؤالات جدي روبه‌رو شود.
اساساً جامعه علاقه‌مند است تا شاهد رقابت‌هاي حقيقي باشد تا آنکه دو نفر از نامزدها با رفتار توهين‌آميز به شعور و درک سياسي جامعه با هدف حمايت يکي از ديگري، پشت تريبون حضور پيدا کرده و از يک کارنامه يا يک شخص حمايت کنند، به همين دليل است که رهبر معظم انقلاب اسلامي نيز در يکي از سخنراني‌هاي خود درباره بايسته‌هاي يک مناظره حقيقي اصل «واقعي بودن مناظرات» را مورد تأکيد قرار دادند و با اشاره به مناظرات سال 88 فرمودند: «اين رقابت‌ها و مناظرات كه ابتكار مهمى بود، ابتكار جالبى بود، خيلى صريح بود، خيلى شفاف بود و خيلى جدى بود. اين مناظره‌ها تو دهن آن كسانى زد كه از بيرون تبليغ مي‌كردند كه اين رقابت‌ها نمايشى است، واقعيت ندارد. ديدند نخير، واقعيت دارد، جدى در مقابل هم ايستاده‌اند، با هم بحث مي‌كنند، با هم استدلال مي‌كنند، بنابراين مناظره‌ها و گفت‌وگوها بسيار از اين جهت مثبت بود، البته آثار مثبتى داشت، عيوبى هم داشت.»
ارائه برنامه مدون جايگزيني مناسب براي حملات زنده
نکته ديگر آنکه انتظار مي‌رود در مناظرات آينده بحث نامزدهاي انتخاباتي از حالت مجادله‌هاي سياسي خارج شود و موضع‌گيري‌ها بيشتر به سمت ارائه راهکار عملي و برنامه معين جهت برطرف شدن مشکلات کشور به ويژه در حوزه اقتصادي و معيشتي کشيده شود، چراکه جامعه به نوعي از جدل‌هاي کلامي و جناحي به ستوه آمده و خواهان آن است تا هر يک از نامزدهاي انتخاباتي به گونه‌اي عمل کنند تا برنامه و ايده آنها براي قرار گرفتن زندگي مردم در مسير مناسب ارائه شود؛ همان مسئله‌اي که رهبري معظم در همين سخنان تحت عنوان «با هم استدلال کنند» از آن ياد مي‌کنند، بنابراين ارائه راهکار و برنامه مشخص و عملياتي شش نامزد انتخاباتي نبايد طي مناظرات آينده جاي خود را به تخريب ديگري دهد، چراکه نبايد اشتباهات مناظرات سال 92 تکرار شود و نامزدهاي انتخاباتي به جاي «نقد کارنامه» به «تخريب شخص» بپردازند زيرا در چنين شرايطي نامزدها به جاي ارائه مستنداتي مشخص و ملموس از برنامه‌هاي خود براي اداره کشور، رو به سوي تخريب رويکردهاي انقلابي‌گرايانه اتخاذ شده در دوره‌هاي گذشته آورده و اولويت خود را هزينه‌زا معرفي کردن مشي انقلابي قرار مي‌دهند در حالي که اتخاذ چنين تاکتيکي نتيجه‌اي جز آنچه طي 44 ماه اخير به عنوان هزينه‌هاي توافق هسته‌اي دامن جامعه ايراني را گرفت، به دنبال نخواهد داشت.
توجه مردم به بيکاري، مسکن و نظاير آن است
در حالي بسياري از سؤالات مناظره نخست نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري دوازدهم حول محورهاي مهمي نظير اشتغال، بيکاري، مسکن و ازدواج شکل گرفت که اکثر زمان سپري شده در مناظره (تحت عنوان پاسخ به اين سؤالات) ناظر به نقد شخص صورت گرفت، در حالي که انتظار مي‌رفت حداقل يک پنجم از زمان اين مناظره به مباحث تحت همين عنوان مطرح مي‌شد.
آن هم در حالي که اين مطالبه مردمي رهبري بعد از گذشت ۴۴ ماه از عمر دولت يازدهم همچنان مورد کم‌توجهي قرار گرفته و جامعه همچنان شاهد تشديد اوضاع اقتصادي خود به خصوص در حوزه مهمي مانند افزايش چندباره کالاهاي اساسي در طول سال است، آيا بايد مسائل مهمي مانند اشتغال، حاشيه‌نشيني و مسکن در حاشيه قرار مي‌گرفت و موضوعات ديگري در متن مناظره قرار مي‌گرفت؟
چرا نبايد انتظار داشت که در مناظرات پيش‌رو شش نامزد به جاي پرداختن به تاکتيک‌هاي تکراري نظير برشمردن ضعف‌هاي دولت‌هاي گذشته به بررسي ضعف‌هاي کلان و اصلي دولت مستقر و البته مهم‌تر از آن ارائه طرح‌هايي براي تحقق شعارهاي بر زمين مانده سال بپردازند.
نامزدها و اتاق‌هاي فکر هر کدام از آنها بايد توجه داشته باشند که اصل رقابت‌هاي انتخاباتي به ويژه در مناظرات تلويزيوني نبايد به «صحنه رقابت صرف براي به دست آوردن قدرت» تبديل شود؛ مسئله‌اي که رهبر معظم انقلاب اسلامي نيز از آن تحت عنوان يک آسيب جدي ياد مي‌کنند، چراکه در چنين شرايطي نه تنها مشارکت اجتماعي در انتخابات افزايش پيدا نمي‌کند بلکه حداقل بخشي از جماعت اينگونه برداشت خواهد کرد که درگيري و استدلال‌تراشي نامزدها نه براي منافع ملي و عمومي بلکه براي به دست آوردن قدرت در عالي‌ترين پست اجرايي کشور است.
رهبر معظم انقلاب چند هفته قبل از برگزاري انتخابات رياست جمهوري ايالات متحده منازعه براي تصاحب قدرت در اين کشور را يک آسيب جدي و از آن تحت عنوان «نبود معنويت و ايمان در صاحبان قدرت» ياد مي‌کنند و اين يک هشدار اخلاقي- سياسي به تمامي نامزدهاي انتخاباتي حتي در مجلس و شوراهاي شهر است تا با دقت و حساسيت رقابت را به صحنه پرخاشگري‌هاي فردي و حزبي بدل نكنند.
مطالبات جامعه در پستو قرار نگيرد
بدون ترديد انباشته شدن مطالبات محقق نشده امروز مردمي نتيجه رويکرد تبليغاتي صرف مناظرات انتخاباتي سال 92 است که هدف را جماعتي تصاحب قدرت به هر قيمتي قرار داده بودند و بدون آنکه برنامه و راهکارهاي معين و قابل اجرايي براي اداره کشور داشته باشند تنها با هدف تخريب شخص به ميان آمده و نتيجه آن پس از گذشت 44 ماه به صورت مشهود قابل مشاهده است.
نتيجه رقابت با شخص و نه تفکر در مناظرات سال 92 آن «رشد نرخ بيکاري تحصيلکردگان تا مرز ۳۵ درصد و سايه افکندن رکود و تورم در بخش‌هاي مختلف اقتصادي و معيشتي است» چراکه حداقل برخي از کانديداهاي آن دوره از انتخابات برنامه مدون و مشخصي براي فائق آمدن بر مشکلات کشور نداشتند و تنها با سياه‌نمايي از وضعيت آن روز جامعه توانسته بودند آراي مردمي را به سمت خود جذب کنند و امروز اين انتظار حداقلي وجود دارد که برخلاف گذشته نامزدها به سمتي حرکت کنند که منتها‌اليه آن کاهش محسوس بيکاري، رکود، گراني و بهبود زندگي جامعه ايراني شود.
