ضابطان دادگستري وظايف خطير و مهمي به عهده دارند كه از جمله مهمترين وظايف آنها كشف جرم و تعقيب مجرم، انجام تحقيقات مقدماتي، حفظ آثار و دلايل جرم، دستگيري مجرمان و متهمان و جلوگيري از فرار و مخفي شدن آنان، پيشگيري از وقوع جرم، اجرا و ابلاغ احكام قضايي، مبارزه با مواد مخدر، فساد و قاچاق ميباشد كه البته ضابطان تحت امر مقامات قضايي اقدامات لازم را انجام خواهند داد. ضابطان دو دستهاند: ضابطان عام كه همان نيروي انتظامي است و ضابطان خاص دادگستري. ضابطان خاص داراي صلاحيت عام در مورد تمام جرائم نيستند و در مواردي داراي صلاحيت ميباشند. فهرست بعضي از ضابطان خاص دادگستري كه وظايف آنها داراي اهميت بيشتري است، ذكر ميشود:
1- نيروي مقاومت بسيج سپاه پاسداران
2- مأموران گمرك
3- مأموران اداره حفاظت محيط زيست
4- جنگلبانان
5- بازرسان سازمان تأمين اجتماعي
6- مأموران شهرداري
7- رؤسا، معاونان و مأموران زندانها و... در بين ضابطان خاص وظايف نيروي مقاومت بسيج طبق قانون حمايت قضايي بسيج، وسيعتر از ساير ضابطان خاص است، ضابطان دادگستري مكلفند دستورات مقامات قضايي را اجرا كنند و تخلف از آن نيز جرم و مستوجب مجازات است.