نويسنده: ناميه گلستانه
تمامي افراد براي موفقيت در زندگي و براي داشتن بهداشت رواني سالم نياز به آموختن مهارت‌هايي دارند. يكي از اين مهارت‌ها حل مسئله است كه مي‌تواند در رويارويي با مسائل زندگي سلامت روان را تضمين كند. زندگي در درون خود مسائل و مشكلاتي به همراه دارد كه مستلزم وجود رقابت و تلاش است و در واقع آنچه به شكل سختي يا مشكلات در زندگي ديده مي‌شود چهره واقعي و زيباي زندگي است و هنر زندگي كردن زماني نمايان مي‌شود كه بتوان اين چهره زيبا را به صورت زيبا‌تر به نمايش گذاشت. مهارت حل مسئله يك مهارت مهم حتي در پيشگيري و درمان اعتياد محسوب مي‌شود و فقدان اين مهارت يكي از عوامل جدي در رشد و تداوم مصرف مواد به شمار مي‌رود.
نشاط در مسير حل مسئله
افرادي كه با مشكلات و مسائل مختلف رو به‌رو هستند چنانچه توانايي حل مسائل و مشكلات را نداشته باشند ممكن است به راه حل‌هاي ناسازگارانه و غيرمنطقي رو آورند و مسئله را پيچيده‌تر از آنچه هست، كنند. براي مثال زماني را به ياد آوريد كه با مسئله يا مشكلي مواجه شده‌ايد و با تلاش و سختكوشي آن را حل كرده‌ايد. مسلماً در آن زمان احساس رضايت و خرسندي از خود داشته‌ايد. حل مسائل مختلف در رويدادهايي مختلف زندگي منجر به افزايش اعتماد به نفس و احساس مثبت مي‌شود. همان طور كه نتايج نشان مي‌دهد احساس مشترك خيلي از افراد بعد از حل مسائل شادي و خرسندي بوده است. برعكس چنانچه موضوعي حل نشده باقي بماند يا به طرز منطقي حل نشود استرس و فشار رواني حاصل از آن اعتماد به نفس شما را كاهش مي‌دهد.
من مي‌توانم، من نمي‌توانم!
مطمئناً هر يك از ما در طول روز با مسائل متعددي رو‌به‌رو هستيم و هر كدام از اين مسائل به نحوي با زندگي ما پيوند خورده‌اند پس بر ماست كه بياموزيم چگونه آنها را حل كنيم تا زندگي شادي را براي خود و اطرافيانمان بسازيم. اما قبل از آموختن حل مسائل بايد بدانيم كه نگرش ما به زندگي نقش مهمي را در تمام لحظات ايفا مي‌كند، اين نگرش مي‌تواند به شكل گفت و گوي دروني مثبت و منفي در برخورد با مسائل باشد. اصولاً افراد مثبت‌انديش در برخورد با چالش‌ها گفت‌وگوي مثبت دروني دارند مانند جملات من اين مشكلم را مي‌توانم حل كنم مثل مشكلات قبلي، هر مشكلي يك راه حلي دارد، اين امتحان بزرگي براي من است كه ببينم چقدر توانايي حل كردن دارم و....
در آن سوي ماجرا اما افرادي هستند كه گفت‌وگوي منفي دروني دارند و جملاتي خلاف جمله‌هاي فوق را مطرح مي‌كنند مانند من هيچ وقت نمي‌توانم اين مشكل را حل كنم، خيلي بدبختم و هميشه مشكل دارم، نمي‌دانم چرا هميشه برايم مشكل پيش مي‌آيد و...
مي‌بينيم كه نگرش افراد چه تأثير عميقي در حل مسائل خواهد گذاشت. گروه اول به جاي توجه به مشكل روي راه حل آن تمركز مي‌كنند اما گروه دوم راه حل‌ها را نمي‌بينند و تمام تمركزشان روي مشكل است در حالي كه با تقويت گفت و گوي مثبت دروني و حذف افكار منفي مي‌توان گام اول در جهت حل مسائل را پايه‌ريزي و از اين طريق به تقويت اعتماد به نفس در پيشبرد اهداف كمك كرد. شما براي اين كار مي‌توانيد قبل از انتخاب راه حل اقدامات لازم را انجام دهيد.
1- مشكل و موضوع پيش آمده را به صورت شفاف و واضح به صورت يك معادله قابل حل بنويسيد.
2- نگرش مثبت دروني خود را همراه با مهارت‌هاي لازم براي حل آن مشكل بنويسيد.
3- نگرش منفي دروني‌تان را بنويسيد كه بدانيد احتمالاً اين ديدگاه چگونه سد راه‌تان خواهد شد و پس از انجام اين كار با حذف افكار منفي و جايگزيني افكار مثبت مرحله بعدي را آغاز كنيد.
اولويت‌بندي مسائل
قدم بعدي پس از تقويت اعتماد به نفس، گفت و گوي مثبت دروني و نگرش مثبت به حل مسئله اولويت‌بندي مشكلات از حيث اهميت مسائل مهم، مهم و فوري، فوري، غيرمهم و فوري است.
مسئله مهم: به مسائلي اطلاق مي‌شود كه حل آنها براي ما ضروري است ولي محدوديت زماني نداريم. مثلاً پدري كه براي آينده تحصيلي فرزندش نياز به پس‌انداز مالي دارد، اين موضوع مهم است اما فوري نيست.
مسئله فوري: به مسائلي اطلاق مي‌شود كه تأخير در حل آن باعث ايجاد مشكل و حل آن در زمان ديگر سخت و غيرممكن است و در واقع امكان دارد حتي مهم نباشند اما در يك دوره زماني مشخص بايد حل شوند. براي مثال انجام امور شخصي و بهداشت فردي يا قرارهاي دوستانه‌اي كه ميزان پايبندي ما را نشان خواهد داد.
مسائل مهم و فوري: مسائلي كه هم اهميت بالا دارند هم نياز به زمان خاصي دارند. مانند انجام وظيفه و تعهدات شغلي و قراردادهاي مالي كه حتماً به موقع بايد به آنها رسيدگي شود.
مسائل غيرمهم و غير‌فوري: نه اهميت چنداني دارند نه زمان خاصي را مي‌طلبند مانند خريد وسيله‌اي كه فعلاً نياز ما نيست با اين حال با توجه به بررسي اولويت‌ها به اين نتيجه مي‌رسيم مسائلي كه در اولويت قرار دارند مسائل مهم و فوري هستند.
حل مسئله
پس از مشخص شدن نگرش و اولويت‌بندي مسائل مرحله مهم حل مسئله آغاز مي‌شود. براي تمام مراحل و سطوح مختلف زندگي درايت در پرداختن به مسائل از اهميت بالايي برخوردار است كه با بررسي راه حل‌ها و راهكارهاي مختلف بايد بدان پرداخته شود تا در نتيجه منجر به احساس رضايت و خرسندي در زندگي شود.
