******
خانه حضرت امام خمینی ( ره) كه در سال 1335 شمسی توسط حضرت امام خمینی ( ره ) خریداری و تا سال 1343 مورد استفاده بوده است،خانه حاج علی خان زند درمركز بافت قدیمی شهر قم ، معروف به محله " چهار مردان " كه در كوچه " گذرقلعه " قرار دارد،خانه حاج قلی خان وخانه ملا صدرا در كهك كه یادگار بازمانده از دوران سكونت این حكیم در قم است را مي توان از جمله مهمترين اين خانه ها دراستان برشمرد .
البته به غير از اين موارد مي توان به خانه آیت الله حائری درخیابان طالقانی ، خانه یزدان پناه درخیابان 19 دی ؛ خانه سید باقر روحانی جنب مسجد گذر قلعه ؛ خانه توكلی در خیابان طالقانی ؛ منزل سید حاجی روحانی روبه روی مسجد امام صادق ( ع ) ؛ و منزل شاكری در خیابان طالقانی از دوره قاجاریه باقی مانده است اشاره كرد.
يكي ازاعضای علمی تاریخ معماری و شهرسازی قم دراين خصوص مي گويد:«بسیاری از بناهای تاریخی و آثار قدیمی دراستان هنوز برای مردم ناشناخته مانده است که باید کارشناسان میراث فرهنگی و متخصصان امر و مسئولان براي معرفی این بناها و آثار تلاش كنند.»
سیدمحمد فارغیان قمی مي افزايد:«اين درحالي است كه اگر مردم با تاریخ شهرسازی و معماری قم آشنا شوند می توان فرهنگ صیانت از بناهای تاریخی و بافت های سنتی را ارتقاء بخشید. »
وي ادامه مي دهد:« وجود ارزش تاريخي وسنتي بافتهاي قديمي در مناطق مختلف استان كه بيانگر تاريخ مهمي از كشورمان است مي طالبد تا براي حفظ آن تلاش شود .»
تخريب وتغيير كاربري به جاي حفظ ونگهداري
با وجود ارزش تاريخي وفرهنگي اين بناها ، اما برخي بي توجهي ها در زمينه ،موجب شده تا بيشتراين خانه ها به بهانه نوسازي وگسترش مناطقي كه آنها در آنجا قرار گرفته اند تخريب شده وجاي خودرا به ساختمانهايي بدهند كه هيچ سنخيتي با فرهنگ ايراني اسلامي نداشته باشد.
یکي از فعالان حوزه گردشگری در استان قم دراين خصوص مي گويد:« اکثر خانههای تاریخی در قم به دلیل قرار گرفتن در طرح های توسعه شهری تخریب شده و اندک بناهایی نیز که باقی مانده در حال از بین رفتن است.»
شهاب علی عرب مي افزايد:«وجود خانه هاي مختلف تاريخي مي طلبد تا مسئولان حوزه هاي ميراث فرهنگي و گردشگري با راه اندازي آنها شرايط خوبيرا براي توريست ها فراهم آورد.» وي ادامه مي دهد:«متاسفانه قرار گرفتن اكثر اين خانه ها در طرح های توسعه شهری موجب شده تا به راحتي شهرداري اقدام به تخریب آنها كرده و اندک بناهایی نیز که دراين بافتها باقی مانده نيز به علت بي توجهي درآستانه خرابي قرار بگيرند.»
اين درحالي است كه به گفته كارشناسان ادامه دار بودن روند اين تخريبها در دراز مدت سبب خواهد شد تا به غير از تعدادمحدودي مابقي در آستانه تخريب قرار بگيرند.
متهمان رديف اول تخريب خانه هاي تاريخي
درحالي كه سازمانهاي مختلفي از قبيل ، شهرداری، استانداری و میراث فرهنگی و گردشگری وظيفه حفظ ونگهداري اماكن تاريخي وفرهنگي را برعهده دارند اما ، كوتاهي اين مجموعه ها در استان قم سبب شده تا ضمن ناشناخته ماندن اين مكانهاي ديدني ، روند تخريبي آنها نيز در يك دهه اخير شدت بگيرد.
عرب دراين رابطه مي گويد:« برخي بي توجهي هاي سازمانهاي مربوطه موجب شده تا در حال حاضر برخي خانه های تاریخی اطراف بازار قم به عنوان انبار و یا قالیشویی استفاده قرار بگيرد.» اين كارشناس حوزه گردشگري مي افزايد : «ازآنجا كه همه خانه های تاریخی اطراف بازار به محل تجاری تبدیل شده اند لذا جاي دارد كه سازمان ميراث فرهنگي وگردشگري با همكاري شهرداری قم جلوي اينگونه اقدامات را بگيرد».
وي ادامه مي دهد :«درحالي كه در حال حاضر بيش از 500 اثر ملي درحوزه گردشگري دراستان قم به ثبت رسيده است، اما حتي بسياري كه دراهالي منطقه از اين مكانها اطلع ندارند.» اين درحالي است كه به گفته وي ،درحال حاضرتنها خانه تاریخی یزدان پناه با 120 سال قدمت كه در محله قدیمی باغ پنبه قم قرار دارد در مزایده صندوق احیاء و بهره برداری از بناهای تاریخی با هدف کاربری پذیرایی و فرهنگی به بخش خصوصی واگذار شده است.