ميراث کرمان براي حفظ آثار تاريخي نه پول دارد نه برنامه

سيلاب با بيرون کشيدن تاريخ 2 هزار ساله از دل کرمان دردسرساز شد

سيلاب و طوفان هاي چند روز پيش استان کرمان اگرچه خسارات ودردسرهايي را براي ساکنان مناطق مختلف استان به ويژه روستاها ايجاد کرد اما يکبار ديگر ابنيه و هزارن شي قديمي و تاريخي را از دل خاک بيرون کشيد و هويت تاريخ و تمدن 2هزار ساله منطقه جنوب شرق کرمان را نمايان کرد. موضوعي که اگرچه هزينه گزاف کاوش هاي باستاني را تا حدي از دوش مسئولان مربوطه برداشت اما بار ديگر با باز کردن پاي سودجويان و حفاران غيرمجاز به اين منطقه مسئولان اداره ميراث فرهنگي استان را غافلگير کرد تا مشخص شود نه بودجه اي براي اکتشافات دارند و نه برنامه اي براي حفظ آثار تاريخي!

نويسنده: مريم احمدي

در گوشه به گوشه استان کرمان تمدن وتاريخي چند هزار ساله خفته است و زمين امانتدار اين استان، ابنيه و اشياء تاريخي بسياري را سالها در دل خود مدفون کرده که گاه به گاه در اثر کاوش ها و يا پديده هاي طبيعي چون سيل و طوفان، اين منطقه هاي تاريخي کشف شده اند! تا انجا که حالا کرمان رتبه نخست ثبت جهاني ابينه تاريخي در کشور را از آن خود کرده و باستان شناسان احتمال مي دهند هنوز هم محوطه هاي باستاني کشف نشده اي در دل خاک اين ديار نهفته است. احتمالي که در پي وقوع طوفان و جاري شدن سيلاب در چند روز گذشته به واقعيت نزديک شد. چند روز پيش در اثر جاري شدن سيلاب در جنوب کرمان و تخريب خانه هاي روستايي و زيرساخت ها، منطقه اي مملو از قبرستانهاي تاريخي و اشياي سفالي در روستايي بين فهرج و ريگان نمايان شد. قبرستاني که بنا به گفته مسئولان استان قدمتي بيش از 2000 سال دارد. اگرچه اين اتفاق از نظر باستان شناسان و کارشناسان ميراث فرهنگي بسيار خوشايند است و مي تواند ارزش تاريخي اين منطقه را چندين برابر کند اما سرعت عمل سودجويان و حفاران غيرمجاز و هجوم آنها به سمت منطقه مذکور در سايه غفلت و خلاء هاي نظارتي مسئولان مربوطه سبب شد شيريني اين خبر در کام مردم و دوستداران ميراث فرهنگي به تلخي تبديل شود. موضوعي که خاطره ناخوشايند کشف منطقه تاريخي ديگري دردو دهه پيش را بازنمايي مي کند! چند سال پيش در منطقه مطوط اباد در جنوب کرمان در اثر وقوع سيلاب و تخريب زمين هزاران شي تاريخي از دل خاک بيرون امد و قبل از اينکه مسئولان مربوطه بتوانند کاري پيش ببرند هزاران شي تاريخي منطقه غارت شد و به لطف سودجويان از موزه هاي امريکا و اروپا سر درآورد!

اطلاع رساني عجولانه مسئولان را شوکه کرد!

اگرچه با تجربه تلخ خروج غيرقانوني هزارن شي تاريخي از منطقه جنوب کرمان در سالهاي پيش انتظار مي رفت به منظور جلوگيري ازتکرار اين اتفاق ، در شرايط مشابه به ويژه هنگام وقوع طوفان و سيلاب در مناطقي که از نظر باستان شناسان تاريخي محسوب مي شود تدابير امنيتي برقرار شود اما گزارشات نشان مي دهد اين بار هم حفاران قبل از استقرار يگان حفاظت ميراث فرهنگي به منظقه رسيده اند! موضوعي که اگرچه مسئولان سازمان ميراث فرهنگي اطلاع رساني عجولانه مسئولان محلي را عامل آن مي دانند اما با توجه به رسالت اين سازمان و البته تجربه هاي گذشته اين اظهارات بيشتر بهانه جويي وتوجيه اهمال کاري و تعلل انها را نمايان مي کند.

حالا بماند که قصور سازمان مذکور در خصوص کاوش نشدن محوطه هاي باستاني و رها شدن اين مناطق به حال خود نيز قابل چشم پوشي نيست. مسئله اي که مسئولان اداره ميراث فرهنگي استان علت ان را بي پولي و کمبود اعتبار عنوان مي کنند!

در حالي که خبرها از جولان حفاران غيرمجاز حکايت مي کند مسئولان اداره ميراث فرهنگي استان کرمان معتقدند اطلاع رساني سريع و رسانه اي شدن موضوع کشف محوطه باستاني در بين فهرج و ريگان بدون هماهنگي با اداره ميراث فرهنگي حراست و حافظت از اين منطقه را با چالش روبرو کرده است .

مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی استان کرمان در اين خصوص مي گويد: نگران این بودیم که با رسانه ای کردن وجود این محوطه ها شاهد تلاش افراد سود جو برای غارت آثار تاریخی باشیم و همین اتفاق هم افتاد. همانطور که در ریگان هم این اتفاق افتاد و در ابتدا حفاریهای غیرمجاز روی داد اما پس از فرهنگ سازیهای صورت گرفته برخی از این اشیا مجدد بازگردانده شد!

محمد مهدی افضلی افزود: متاسفانه هیچ اعتباری نیز از سوی شهرستان برای ساماندهی و کاوشها در منطقه اختصاص نیافته و هم اکنون یگان میراث فرهنگی به صورت دائم در منطقه مستقر شده است و منتظر اختصاص اعتبار برای اقدامات اولیه برای حراست و نگهداری و کاوش ها هستیم.

اين درحالي است که برخي کارشناسان و دوستداران ميراث فرهنگي منطقه اظهارات مسئولان اين سازمان را بهانه تراشي براي شانه خالي کردن از زير بار مسئوليت مي دانند و معتقدند اداره میراث فرهنگی تمايل دارد این محوطه ها بی نام و نشان بمانند تا مجبور نشوند برای نگهداری و یا حتی کاوش در این مناطق اعتبار و نیروی انسانی اختصاص دهد!

امکانات نداريم !

در حال حاضر انجام کاوش هاي باستاني و کشف به موقع محوطه هاي باستاني از جمله مهمترين اقدامات باستان شناسي محسوب مي شود. موضوعي که سالهاست به رغم تاکيد مسئولان استان در پس بهانه هايي چون کمبود اعتبار مانده است. حتي در مواقعي هم که پديده هاي طبيعي بار اين کاوش ها را از دوش مسئولان مربوطه بر مي دارند باز از کمبود منابع مالي براي حفاظت از اثار کشف شده نالانند.

محمد مهدی افضلی در اين خصوص مي گويند: اکنون هم با توجه به پراکندگی محوطه های تاریخی با کمبود نیروی انسانی و بودجه مواجه هستیم.

محمد روح الامینی، محقق میراث فرهنگی نز در اين خصوص مي گويد: دو محوطه تاریخی در شرق استان کرمان طی ماه اخیر کشف شده است و محوطه های تاریخی دیگری نیز در منطقه وجود دارد و وجود باقیمانده های جاده ادویه و همچنین ارگ قدیم بم و ارگ های موجود در فهرج و ریگان نشان می دهد در گذشته و در ادوار مختلف تاریخی شاهد وجود تمدنی بسیار غنی در منطقه بوده ایم.

وی افزود: ازاين رو باید مطاعات دقیقی در این خصوص انجام شود و ارتباط بین تمدن جنوب کرمان در جیرفت و تمدن شهر سوخته در سیستان و بلوچستان بررسی شود و حلقه مفقوده تمدن شرق در مطالعه ای جامع بررسی شود.

بنابه گفته روح الامینی متاسفانه میراث فرهنگی اعتبار لازم را ندارد، در استان کرمان به خصوص در شرق و جنوب کرمان شاهد طیف گسترده از ادوار مختلف تاریخی هستیم و هر یک از این محوطه ها ارزشمند است.