نويسنده: زهرا چيذري
كنكوري كه باشي عيدت نه فقط تعطيل نيست كه مؤسسات كنكوري براي عيدت برنامه‌ريزي مي‌كنند تا هم تو بتواني تست زدن را بهتر تمرين كني و هم آنها از تب تند كنكور و تحصيلات دانشگاهي براي برشته كردن نان خود بهره بگيرند. حالا اما با كاهش حجم داوطلبان كنكور به دليل تغييرات جمعيتي، كنكورچي‌ها حتي روي دانش‌آموزان مقطع ابتدايي هم به عنوان سرمايه‌اي بالقوه متمركز شده‌اند. باز شدن پای تست‌چي و كنكورچي به مقطع دبستان موضوعي است كه از نگاه رئيس علمي انجمن اوليا و مربيان خلاقيت نسل جوان را قرباني مي‌كند و موجب اضطراب خانواده‌ها مي‌شود.
شايد بتوان گفت تب تند كنكور در جامعه تا حدود زيادي فروكش كرده و جاي خود را به تب تحصيلات تكميلي مقاطع كارشناسي ارشد و دكترا داده است. با وجود اين اما مؤسسات آموزشي كنكوري همچنان در تلاشند تا اين تب سرد نشود چراكه با سرد شدن تب تحصيلات دانشگاهي در جامعه، منبع درآمد اين مؤسسات محدود خواهد شد، به همين خاطر هم با تغييرات جمعيتي كشور و كاهش تعداد داوطلبان ورودي دانشگاه‌ها، بسياري از اين مؤسسات خود بروز مي‌كنند و با طراحي كلاس‌هاي خاص، كتاب‌هاي آموزشي، حل مسئله و تست‌زني در انواع مختلف و همين طور طراحي اردوهاي نوروزي براي كنكوري‌ها تلاش مي‌كنند تا همچنان در عرصه باقي بمانند. در اين بين برخي مؤسسات پا را فراتر نهاده و سراغ مقطع تحصيلي ابتدايي هم رفته‌اند تا به اين وسيله جمعيت بالقوه تحت پوشش و صد البته درآمدهاي خود را افزايش دهند. اين در حالي است كه طي سال‌هاي اخير با پديده صندلي‌هاي خالي در ساختار آموزش عالي مواجه هستيم و رقابت در كنكور براي داوطلبان ورودي دانشگاه‌ها بر سر دانشگاه محل تحصيل است نه ورود به دانشگاه. از سوي ديگر بالا رفتن تب كنكور ومحدود شدن مفهوم موفقيت به داشتن مدرك تحصيلي بالا امري است كه موجب اضطراب و پريشاني براي بچه‌ها و خانواده‌ها مي‌شود و خيلي وقت‌ها جامعه را از مفهوم اصلي تعليم و تربيت منحرف مي‌كند.
اردوهاي نوروزي براي كنكوري‌ها
«اردوي نوروزي براي دانش‌آموزان دختر و پسر، پايه‌هاي ششم ابتدايي تا چهارم دبيرستان (پيش دانشگاهي) در دو بازه زماني دوم تا ششم فروردين (اردوي اول) و هشتم تا 12 فروردين (اردوي دوم) برگزار مي‌شود.
شيوه برگزاري اردو به دو صورتِ صرفاً مطالعاتي (مخصوص گروه پيش دانشگاهي، سوم دبيرستان) و تركيب يك زنگ كلاس و يك زنگ خودآموزي (مخصوص گروه‌هاي ششم تا دهم) خواهد بود.» اينها بخش‌هايي از توضيحاتي است كه يكي از مؤسسات كنكوري برگزار كننده اردوهاي نوروزي درباره اين اردوها ارائه داده است. غلامعلي افروز روانشناس و رئيس علمي انجمن اوليا و مربيان، اما در اين باره معتقد است «رونق كنكورگري آزار و اذيت خانواده‌ها را باعث شده است و اين معناي اوليا و مربيان نيست.»
وي با هشدار نسبت به ورود مؤسسات كنكور به پايه دبستان تصريح مي‌كند:پاي تست‌چي و كنكورچي را وارد دبستان نكنيم چراكه خلاقيت نسل جوان را قرباني مي‌كنيم و خانواده‌ها مضطرب مي‌شوند.
ضعف آموزش و پرورش در آموزش
كتاب‌هاي درسي
رئيس علمي انجمن اوليا و مربيان با بيان اينكه واژه‌هاي خانواده محدود به واژه‌هاي انضباطي شده و رابطه دانشآموز با خانواده روز‌به‌روز كمتر شده‌است، مي‌گويد: پدران تداركاتچي و مادران خدماتچي و معلمان مسئول انتقال تست‌ها و سؤالات شده‌اند.
افروز با انتقاد از ساختار نظام آموزشي كشورمان معتقد است: متوسطه ما بايد يك دوره كاربردي مهارت محور و خلاق‌پرور عمومي شود؛ چراكه اين چند رشته‌اي بودن براي 110 سال قبل است و تاريخ آن منقضي شده است و همين‌ها باعث كنكورگري مي‌شوند. از نگاه اين روانشناس بروز پديده كنكورگري نشانه‌اي از ضعف آموزش و پرورش كشور است. وي در اين باره مي‌گويد: «مگر آموزش و پرورش توان ندارد همين كتاب‌هاي درسي را آموزش بدهد و حافظه‌محوري آفتي است كه جبران نمي‌شود و سكوت در اين خصوص خيانت است.»
افروز با تأكيد بر اينكه خانواده‌ها مضطرب هستند كه با فرزندان خود چه‌كار كنند، تصريح مي‌كند: هوش و رقابت و تلاش معنا مي‌دهد نه گرايش تحصيلي و رنگ كارنامه.
ابراهيم سحرخيز معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش هم در اين باره معتقد است. اكنون در بحث كنكور شاهد غوغاسالاري هستيم اما با بررسي وضعيت تحصيلي رتبه‌هاي برتر كنكور به اين نتيجه مي‌رسيم كه موفقيت اين افراد مرهون آموزش‌هاي خصوصي نيست.
وي معتقد است نياز دانشآموز به استفاده از كلاس‌هاي تقويتي و جبراني و پايين بودن كيفيت آموزش در بخشي از مدارس به چند عامل ديگر نيز مرتبط است از جمله نحوه ارزشيابي، تدوين كتب درسي و طراحي نظام برنامه درسي.
سحرخيز مي‌افزايد: زماني كه ارزشيابي را موكول به ارزشيابي پاياني كنيم و اين ارزشيابي صرفاً حافظه محور و كنكور محور است، طبيعتاً با كلاس‌هاي متراكم كه دانشآموز و معلم موظفند حجم وسيعي از كتب درسي را تا پايان سال به اتمام برسانند و معلم بايد در طول چند ماه كتبي با حجم زياد را تدريس كند، كيفيت آموزش مناسب نخواهد بود.
از نگاه معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، توسعه بي‌رويه آموزشگاه‌هاي آزاد و نظارت ضعيف بر اين آموزشگاه‌ها نيز در اين موضوع تأثيرگذار است حتي در برخي مواقع مدير مدرسه دانشآموز را به آموزشگاه خصوصي ارجاع مي‌دهد. سحرخيز با اشاره به اينكه كنكور لطمه بزرگي را به آموزش‌وپرورش مي‌زند، مي‌افزايد: كنكور امتحانات و برنامه‌ريزي‌هاي ما را تحت تاثير قرار داده است و تمام سمت و سوي آموزش‌ها به سمت سؤالات چهارگزينه‌اي است به گونه‌اي كه حتي دانشآموز در دوره پيش دانشگاهي به كلاس درس نيامده و پيش‌دانشگاهي را غيرحضوري مي‌كند با اين استنباط كه آموزش‌هاي ارائه شده در مدرسه به موفقيت او در كنكور كمك نمي‌كند و به جاي حضور در مدرسه به كلاس تست‌زني مي‌رود.
وي با بيان اينكه هرگونه توليد محتوا در زمينه كتاب‌هاي درسي بايد با مجوز آموزش‌وپرورش باشد، مي‌افزايد: هم‌اكنون كدام يك از كتب كمك آموزشي كه مرتبا در تلويزيون تبليغ مي‌شود، مجوز آموزش و پرورش را دارد؟ اين كتب دانشآموز را به نخواندن كتب درسي و فكر نكردن عادت داده و صرفا روش‌هاي تست‌زني را به آنها آموزش مي‌دهد.
بيكارهاي تحصيلكرده امروز كنكوري‌هاي ديروزند!
با تمام اينها اما به رغم وجود سند تحول بنيادين نظام آموزش و پرورش و حتي سند پرحاشيه 2030، همچنان كنكور پابرجاست و مؤسسات آموزشي متعددي در اين حوزه فعالند و آزادانه تبليغ مي‌كنند، كتاب‌هاي تست منتشر مي‌كنند، كلاس مي‌گذارند و اردو برگزار مي‌كنند و خانواده‌ها و دانش‌آموزان در التهاب كنكور بخشي از زيباترين روزهاي زندگي‌شان را در حالي مي‌بازند كه بسياري از تحصيلكرده‌ها با وجود داشتن مدرك تحصيلي بالا شاغل نيستند.
