محمدرضا هاديلو
روز گذشته خبري منشر شد مبني بر اينکه ایران دارای
۱۴۰۰ گسل فعال است که از سال ۱۹۳۶ میلادی سبب بروز ۴۶۰ زلزله تاریخی و ثبت ۶۵۰۰ زلزله توسط دستگاه‌های زلزله نگاری شده و اولین زلزله ثبت‌شده در تاریخ
مربوط به 400 سال پیش با بزرگای 7.6 ریشتر در مناطق «ری» و «ایوانکی» رخ داده است.
با اين اطلاعات و در شرايطي که اين کشور در کمربند زلزله دنیا قرار گرفته است ااما از فناوری‌های نوین در مدیریت
ریسک کشور کمتر استفاده شده است. با اين تفاسير کافيست سري هم به وضعيت
ساختمان هاي کشور بزنيم و متوجه شويم که فقط در پايتخت از حدود یک میلیون و 200 هزار
ساختمان تنها 48هزار ساختمان يعني 4 درصد آنها
بازسازی و نوسازی می‌شوند و 96 درصد سازه‌های موجود، در زمان زلزله احتمالی تهران می‌توانند
بزرگترین فاجعه انسانی را پدید آورند.
پايتخت روي 7 گسل
از پايتخت که بگذريم مروري بر زلزله هايي که طي دهه هاي قبل در استانهاي
ايران به وقوع پيوسته است جملگي سندي بر حال و روز ساختمان هاي آنهاست. از میان زلزله‌های مهم، زلزله‌های طبس با
شدت 7.7 ریشتر در سال 1357 و با تلفات انسانی بالغ بر 19 هزار نفر و تخریب 16 روستا،
زلزله «سیرچ» با شدت 7.4 در سال 1360 و تلفات انسانی 1300 نفر و تخریب 85 درصدی شهر،
زلزله رودبار و منجیل در سال 1369 با شدت 7.4 ریشتر و تلفات انسانی 35 هزار نفر و بالاخره
زلزله بم در سال 1382 با قدرت 6.5 ریشتر و تلفات انسانی بیش از 40 هزار نفر جهانی شدند؛
چراکه بخش بسیاری از شهر تخریب شد و مهمتر از آن تلفات انسانی زیادی به همراه داشت.
از سوی دیگر تهران در دامنه‌های البرز مرکزی و در
همسایگی شهر کهن ری با قدمت 200 ساله قرار دارد. این شهر در حالی با رشدی فزاینده به
بزرگترین مرکز تجمع انسانی و اقتصادی کشور تبدیل شده که بر اساس شواهد تاریخی تاکنون
چندین زلزله ویرانگر را تجربه کرده است؛ ضمن آنکه هم اکنون حداقل 7 گسل این شهر را
احاطه کرده است.
تلفات، يک انسان به ازاي يک خانه
کارشناسان معتقدند رابطه‌ای میان واحدهای مسکونی
تخریب‌شده با تعداد تلفات ناشی از زلزله وجود دارد بطوري که مشاهده شده نسبت تعداد
کشته‌شدگان و واحدهای تخریب‌شده در شهرهایی مانند «بم» و «بروات» رابطه یک به یک است؛
به این معنی که در زلزله بم حدود 30 هزار واحد مسکونی تخریب شده و در حدود 30 هزار
نفر هم کشته شدند.
وی اضافه کرد: این در حالی است که در کشوری مانند
ژاپن رابطه دیگری میان تعداد واحدهای تخریب شده با تعداد قربانیان وجود دارد؛ به این
صورت که در زلزله سال 1995 شهر کوبه ژاپن ، تعداد واحدهای مسکونی کاملا تخریب شده
100 هزار واحد، ولی تعداد تلفات حدود 6 هزار نفر بوده است.
به این معنی که از هر 100 واحد مسکونی تخریب‌شده تنها 6 نفر کشته
شدند، ولی در بم از هر 100 خانه تخریب شده، 100 نفر تلفات داشتیم. با محاسبه
این رابطه برای شهر تهران، به اين نتيجه مي رسيم که با توجه به ساخت‌وسازهای صورت گرفته
به نظر می‌رسد این رابطه حدود 30 تا 35 درصد باشد که تلفات 250 هزار نفری را بالغ خواهد
شد.
بهرحال اين گزارش هم به مانند هزاران گزارش ديگر بيانگر فاجعه ايست که
در صورت وقوع زلزله در اقصي نقاط کشور و بخصوص تهران به رخ خواهد داد. حال بايد
ديد باز هم مسئولان امر دست روي دست مي گذارند تا بعد از حادثه "مديريت
بحران" وارد عمل شود يا اين بار پيشگيري را در دستور کار خود قرار مي دهند.
