نويسنده: حجتالاسلام مهدي حسينپور
خيلي از آقايان سؤال ميكنند كه چرا ما با اينكه درآمد بالايي داريم، ولي بركت را در زندگيمان حس نميكنيم؟! به سختي پول جمع ميكنيم ولي به سادگي خرج ميشود. اصلاً نميدانيم پولهايمان به كجا ميروند! خيلي رك بايد به اين آقايان بگويم: «اسراف، آشپزخانه شما را به تصرف خود درآورده است و خانمهاي شما نگهبانان خوبي نبودهاند!»
جايي كه اسراف باشد، بركت نيست. اصلاً اين دو با هم سازگاري ندارند. خوب است آقايان محترم، سراغ پولهاي خود را در سطل زباله آشپزخانه بگيرند! پولهايي كه براي خريد خوراكيهاي منزل، از يكديگر سبقت ميگيرند و با سرعت عجيبي راهي زبالهدان آشپزخانه ميشوند. چقدر بيرحم است كدبانوي خانه كه با بهانههاي مختلف، سطل زباله را پر ميكند از موادي كه هنوز قابل استفادهاند! و آنچنان كيسه زباله را محكم گره ميزند تا خدايي نكرده شوهرش از جريان دفن بركت در زبالهدان خبردار نشود!
گفتوگوي آقا و خانم ايراني- چرا برنجها را دور ريختهاي؟
- چون دو بار گرمشان كردم و اگر براي بار سوم گرم شوند ضرر دارند!
- خب چرا آنها را به اندازهاي كه ميخوريم گرم نكردي؟ چرا موقع ظرف شستن داخل ظرفشويي، پر از برنج است؟
- خب تهمانده بشقابها را شستم!
- چرا به بچهها ياد نميدهيم كه به اندازهاي كه ميخورند غذا بكشند؟ مگر نشنيدهاي كه امام صادق(ع) فرمودهاند: كمترين حد اسراف اين است كه تهمانده ظرفت را دور بريزي. اصلاً چرا سبزيها به اين زودي خراب شده و آنها را دور ريختهاي؟
- خب داخل پلاستيك فريزر گذاشته بودم داخل يخچال!
- عزيز من سبزي رو بايد بذاري داخل پارچه تا عرق نكنه و رطوبت رو به خودش نگيره و پلاسيده نشه. تازه؛ اگر هم رنگش عوض شد و داشت خراب ميشد، خيلي زود سبزيها رو خشك كن و به عنوان سبزي خشك براي غذاهاي ديگه استفاده كن. اين ميوهها رو چرا دور ريختي؟
- خب نصفش خراب شده، منم ترسيدم مريض بشيم!
- ممنون كه به فكر سلامتي خانواده هستي ولي ميتونستي با چاقو قسمت سالمش رو جدا كني و بعد خشك كني و مثل توت خشك و آلو و... بياري نوش جان كنيم. خيلي هم خوشمزه ميشن.
- براي شستن سبزيها، چرا اين همه آب استفاده ميكني؟
- خب معلومه ديگه. دارم تميز ميشورم كه خاك نداشته باشه.
- اولاً ميتوني براي تميزتر شستن سبزيها از تشت استفاده كني و شير آب رو اين قدر باز نذاري. ثانياً همين آب رو به جاي اينكه بريزي بيرون، بريز داخل اين گلدونها تا اين گلهاي خوشگل هم آب بخورن. اين طوري هم سبزيها رو شستي هم گلها رو آب دادي. چرا ظرف رب رو تميز نكردي و انداختي دور؟ چرا سيبزميني و بادمجان رو اينقدر از ته پوست كندي؟! و... همسر عزيزم، هميشه دنبال راهحلي باش تا از دور ريختن مواد غذايي و اسراف جلوگيري كني. نه اينكه صبر كني تا شوهرت برود سر كار تا تو غذاها رو راهي سطل زباله كني! امام صادق(ع) ميفرمايند: اسراف باعث فقير شدن انسان ميشود.
اسرافكاران، برادران شياطين هستند
خداوند در سوره مباركه اسراء، آيه 27 ميفرمايند: «ان المبذرين كانوا اخوان الشياطين» - «همانا اسرافكاران و تبذيركنندگان، برادران شيطانند». تبذير از ماده بذر به معني پاشيدن دانه ميآيد. ولي اين كلمه، مخصوص مواردي است كه انسان اموال خود را به صورت غيرمنطقي و فساد مصرف ميكند و معادل آن در فارسي امروز: ريخت و پاش است. متأسفانه عدهاي از مردم آنچنان گرفتار اسراف شدهاند كه با بهانههاي مختلف به دنبال توجيه گناه خود هستند!
ريخت و پاشهايي كه مصداق واقعي اسرافند
حتي كاروانهاي زيارتي كه با علاقه زياد به زيارت اهلبيت(ع) ميروند نيز گرفتار اسراف و تبذير شدهاند چه رسد به بقيه! غذاها و ميوههايي كه در سفرهاي زيارتي بدون هيچ نگراني وارد سطلهاي زباله ميشوند! مگر ميشود زائر هم برادر شيطان باشد و هم زائر امام؟!
پيامبر از راهي عبور ميكرد، يكي از يارانش به نام سعد مشغول وضو گرفتن بود، آب زياد ميريخت، فرمود: «چرا اسراف ميكني اي سعد؟» عرض كرد: «آيا در آب وضو نيز اسراف است؟» فرمودند: «نعم و ان كنت علي نهر جار: آري، هر چند در كنار نهر جاري باشي.»
هيئتهاي عزاداري كه در شبهاي محرم و ديگر ايام، غذاي تبركي به عزاداران ميدهند، متأسفانه در مسير بازگشت، ظرفهاي غذايي كه نصفه و نيمه در كنار سطلهاي زباله و در كنار كوچهها رها شده، روح هر انساني را آزرده ميكند.
وقتي اين رفتار ناشايست از افراد مذهبي و مدعي به علاقه اهل بيت عليهمالسلام سر زند، از ديگر افراد چه توقعي داشته باشيم؟ وقتي اسراف و تبذير در كاروانهاي زيارتي و هيئتهاي عزاداري توجيه شود، از مجالس عروسي و مهمانيهاي اشرافي چه توقعي داشته باشيم؟!
سؤال اين است كه آيه 31 سوره اعراف، چه كساني را مخاطب خود قرار داده است؟ «كلوا واشربوا ولاتسرفوا» «بخوريد و بياشاميد ولي اسراف نكنيد.»
صحنهاي تلخ در آشپزخانه امام رضا(ع)
وقتي براي اولين بار مهمان سفره اطعام آقا عليبن موسي الرضا(ع) شده بودم، خيليها سفارش كردند كه از غذاي حضرت مقداري براي تبرك براي ما هم بياور. ظرف غذايي كه براي يك نفر بود را به چهار قسمت كردم و سه قسمت آن را در ظرف يكبار مصرف كه خادمين حرم به مهمانان ميدادند، ريختم تا براي ديگران تبركي ببرم و يك قسمت آن را نوش جان كردم. ولي صحنهاي عجيب ديدم كه واقعاً ناراحت شدم. ظرفهاي غذاي مهماناني كه دعوت امام رضا(ع) بودند، در كمال تعجب و بيانصافي، نصفه و نيمه روي ميز غذاخوري رها شده بودند!
عدهاي بيرون از مهمانسراي حضرت، گريه ميكردند تا لقمهاي نان نصيبشان شود، هم براي اينكه شكمشان سير شود و هم براي تبرك، ولي عدهاي نصف بشقابشان را راهي سطلهاي زباله كردند تا در جوار ملكوتي آقا، دلش را بلرزانند.
امام صادق(ع) مشاهده كردند كه سيبي را نيم خورده از خانه بيرون انداختهاند، خشمگين شدند و فرمودند: «اگر شما سير هستيد، خيلي از مردم گرسنهاند. خوب بود آن را به نيازمندش ميداديد.» پروردگار عالم، در سوره مبارك نحل آيه 112 عاقبت شومي را براي عدهاي در نظر گرفته است. «سرزميني كه به خاطر ناشكري و ناسپاسي نعمتهاي خداوند، گرفتار گرسنگي و ترس شدند».
نقل ميكنند كه حضرت امام خميني(ره) اگر ميخواستند دارويي بخورند و يك ليوان آب به ايشان ميدادند، اگر نصف آن مورد استفاده قرار ميگرفت، كسي حق نداشت نصف ديگر را دور بريزد، بلكه بايد از آن استفاده ميكردند.
آري، آشپزخانه محل جنگيدن خانمها با شيطان است، بنابراين بايد با تمام توان در مقابل وسوسههاي شيطان كه انسان را به اسراف و تبذير و فقر دعوت ميكند، مقاومت و زندگيشان را سرشار از بركت كنند.
ختم كنم كلامم را با دعاي امام سجاد(ع) كه در صحيفه سجاديه فرمودند: «بار خدايا، درود بفرست بر محمد و خاندان او و مرا از اسراف و زيادهروى دور بدار و به بخشش همراه با ميانهروى از كجروى بازدار و به من بياموز آن روش نيكو را كه هزينهام از درآمدم بيشتر نشود و به لطف خويش مرا از تبذير نگه دار و روزى مرا از حلال روان گردان و انفاقهاى مرا به راههاى خير متوجه ساز و از من بِستان آن مالي را كه مرا مغرور سازد، يا مرا به ستمگرى اندازد يا به طغيانم كشاند.»