کد خبر: 839437
تاریخ انتشار: ۰۲ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۱:۰۵
حسین صالحی

الف) ـ عوامل روانی:از قبیل شناخت صحیح، ارضای منطقی غرائز و امیال درونی، باورها و عقاید صحیح، خصوصیات روحی معتدل و ….

ب) ـ عوامل اجتماعی:به دو دسته تقسیم می‏شود: عوامل اجتماعی كلان مانند نوع نظام سیاسی، عملكرد رهبران حكومتی، وسائل ارتباط جمعی، نقش استعمارگران خارجی و و عوامل اجتماعی خرد نظیر خانواده، گروه همسالان، محیط تحصیلی، محیط شغلی، مسجد و دیگر مكان های مقدس و….

جامعه شناسان بر این باورند كه در بین مجموع این عوامل، خانواده یكی از مهم‏ترین عواملی است كه می‏تواند بیشترین نقش را در جلوگیری از بروز انحرافات و جرائم اجتماعی ایفا نماید، همان طوری كه می‏تواند عامل مؤثری در انجام رفتارهای انحرافی باشد. بنابراین اگر محیط خانواده در دوران كودكی فرد، یك محیط سالم، مناسب و بسامانی باشد، احتمال مصونیت این فرد از انجام رفتارهای انحرافی و نابهنجار بسیار فراوان است.

خانواده و تامین نیازها

خانواده مانند هر نهاد اجتماعی دیگر در تأمین برخی از نیازهای اساسی نقش دارد. این نیازها عبارتند از:

-        مراقبت و نگهداری از كودكان

خانواده مسئولیت نگهداری از كودكان را به عهده دارد و نیازهای مادی، معنوی و عاطفی آنها را تأمین می‏كند و از این طریق امنیت و آسایش را برای آنها فراهم می‏سازد.

-        فراهم كردن امنیت اقتصادی

خانواده در میان جوامع، وظیفه تأمین نیازهای اقتصادی و معیشتی اعضای خود را داشته و نیازهای مربوط به غذا، پوشاك و مسكن را فراهم كرده است.

-        جامعه پذیر كردن كودكان

خانواده در جهت دهی باورها، ارزشها و نمادهای مورد قبول یك جامعه نقش بسزایی دارد و از این طریق، زمینه همنوایی فرد با اعضای جامعه را فراهم می‏سازد.

-        نظام بخشیدن به رفتارهای جنسی و تولید مثل

انسان به عنوان موجودی زیستی، دارای علایق و تمایلات جنسی می‏باشد. اما مطابق فرهنگ جامعه، این خانواده است كه تعیین می‏كند فرد با چه شخصی و در چه شرایطی رابطه جنسی داشته باشد و از این طریق رفتار جنسی افراد را قاعده‏مند می‏سازد و استمرار نسل‏ها‏ را از طریق زاد و ولد طبیعی میسر می‏كند.

انحراف اجتماعی‌

انحراف در یك معنای عام، شامل هر نوع كنشی است كه با هنجارهای پذیرفته شده یك جامعه همنوایی ندارد، بلكه آنها را نقض می‏كند. البته انحراف به مفهوم جامعه شناختی آن، یك امر نسبی است، یعنی زمانی یك فعل انحراف محسوب می‏گردد كه در دیدگاه اكثریت اعضای آن جامعه نابهنجار تلقی شود.

گرچه ممكن است آن رفتار در نزد اعضای یك جامعه دیگر، بهنجار شمرده شود. در این صورت طبیعی است كه تعریف و محدوده انحراف، از یك زمان به زمان دیگر و از یك گروه و یك جامعه به گروه و جامعه ای دیگر متفاوت باشد. بدون تردید تأثیر اجرای سیاست‏ها‏ی پیشگیرانه در جلوگیری از انحرافات اجتماعی، به مراتب از انجام سازوكارهای پسینی برای مقابله با انحراف، كارآمدتر خواهد بود. به علاوه این شیوه، هزینه كمتری را برای مقابله با انحرافات اجتماعی در پی دارد. همان گونه كه در علم پزشكی پذیرفته شده است كه پیشگیری از ابتلا به بیماری‏ها‏، به مراتب آسان تر و كم هزینه تر از درمان بیماری‏ها‏ خواهد بود و به ویژه آنكه در برخی موارد ممكن است عدم پیشگیری، فرد را به یك بیماری لاعلاج مبتلا كند.

خانواده و  پیشگیری از انحرافات

مسئله پیشگیری از انحرافات اجتماعی یكی از راهكارهایی است كه در بخش نظارت و كنترل اجتماعی مطرح می‏شود و نقش اساسی در آن حوزه ایفا می‏كند. در تعریف پیشگیری گفته می‏شود: «پیشگیری، سیاست پیشینی و متشكل از مجموعه راهكارهای مستقیم و غیر مستقیمی‏است كه با هدف ایجاد امكانات و موقعیت‏ها‏ی بازدارنده از وقوع جرم و كجروی طراحی و تدوین می‏شود.

جامعه پذیری در یك جریان زمانی و در دوره‏ها‏ی مختلف زندگی صورتی می‏گیرد، مهم‏ترین بخش جامعه پذیری در طی دوران نوزادی و كودكی یعنی زمانی كه پایه‏ها‏ی بعدی شخصیت گذارده می‏شود، تحقق می‏یابد.در این دوران خلق و خوها، اعتقادات، حالات و ملكات و آداب و عادات فرد، تنها متأثر از خانواده است و در تعامل با اعضای خانواده شكل می‏گیرد.

از این رو خانواده در تعلیم و تربیت افراد نقش اصلی و اولی را به عهده دارد. لذا اولین مراحل فرهنگ پذیری افراد از نهاد خانواده شروع می‏شود. دین اسلام برای نهاد خانواده در امور تربیت فرزندان خصوصاً در مراحل اولیه زندگی، نقش بسزایی قائل است و قلب و روح جوان را بستر مناسبی برای پذیرش هر نوع تربیتی می‏شمارد و آن را به زمین مناسبی برای پرورش هر نوع بذری تشبیه می‏كند. حضرت علی (ع) خطاب به فرزند گرامیش امام حسن مجتبی(ع) می‏فرماید: «و انما قلب الحدث كالارض الخالیة ما القی فیها من شی قبلته فبادرتك بالادب قبل أن یقسو قلبك» (همانا قلب جوان مانند زمین خالی است و هر بذری را می‏پذیرد)بنابراین، من در تعلیم و ادب تو بیش از آن كه قلبت سخت شود و عقلت به امور دیگر مشغول شود، مبادرت ورزیدم.» بر این اساس گفته می‏شود آنان كه در دوران كودكی نادرست تربیت شده اند، در جوانی و بزرگسالی راه صحیح زندگی را نمی‏شناسند و با این خلقیات زشت، قادر نیستند خود را با جامعه انطباق دهند، اینان در معاشرت‏های اجتماعی اغلب با ناكامی‏ و شكست مواجه می‏شوند، زیرا به طور ناآگاه فراگرفته‏ها‏ی غلط ایام كودكی خویش را بكار می‏بندند.

والدین، نخستین كسانی می‏باشند كه در محیط خانواده بر خلق و خوی فرزندان تأثیر می‏گذارند. آنها با برخوردها و حركات و سكنات خود پایه‏ها‏ی فضائل یا رذائل را در نهاد فرزندانشان پایه گذاری می‏كنند و زمینه‏ها‏ی شكل‏گیری حالات و ملكات اخلاقی حمیده یا رذیله را فراهم می‏كنند.

یكی از جرم شناسان به نام «دوگرف» در این رابطه می‏نویسد:‌«اثرات سال‏های عمر بر روی تكوین و تحول آتی شخصیت افراد بسیار بدیهی است و اگر خانواده به وظایف تربیتی خود عمل نماید و روابط بین والدین و فرزند طبیعی بوده و در محیط خانواده، جوّ دوستی و محبت حاكم باشد و در نهایت، اگر تمام نیازهای طبیعی فرزند تأمین گردد، طفل به راحتی اجتماعی شده و همچنین در روابط خانوادگی و خارج از آن، رفتارهای طبیعی و متعادل خواهد داشت، اما اگر شرایط و موقعیت به صورت دیگری باشد، یعنی خانواده از نظر تربیتی دچار نقیصه شده و طفل از كمبود شدید عاطفی رنج ببرد و اگر والدین از هم جدا شده باشنـد، بدیهـی است كه نتـایج زیـان بـار آن دیـر یا زود در طفل مشاهده خواهد شد

روش های پیشگیری از آسیب اجتماعی توسط خانواده

خانواده به چند دلیل مهمترین محیط برای پرورش و پیشگیری ازآسیب اجتماعی است.نخست آنکه والدین مهمترین افراد زندگی فرزندان هستند و از ابتدلی زندگی به آنها دسترسی دارند.دوم آنکه والدین مهمترین الگوی رفتاری فرزندان هستند و سوم آنکه بهترین زمان برای پیشگیری اولیه سال های ابتدایی زندگی فرد یعنی کودکی و نوجوانی است.از جمله روش‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در رابطه با فرزندان توسط خانواده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1-برقراری ارتباط خوب با فرزندان و حفظ آن

-        صحبت کردن با فرزندان در تمامی ابعاد زندگی و رشدآنها و خصوصا عوامل زمینه ساز انحراف

-        درک احساسات فرزندان و احترام به آنها

-        گوش کردن فعال در رابطه با فرزندان

-        سوال و نظرخواهی از فرزندان در رابطه با موضوعات پیش آمده یا دیدن صحنه انحراف اجتماعی

2-شرکت کردن درزندگی و فعالیت فرزندان

-        حمایت از فعالیت فرزندان خصوصا فعالیت های سالم و مثبت

-        واکنش فوری و مثبت در برابر رفتارهای خوب و سالم فرزندان

-        مراقبت از زمان های پر استرس در زندگی فرزندان

3-ارائه الگوی مناسب برای فرزندان

-        فرزندان مقلدان خوبی هستند.لازم است والدین در همه زمینه ها و خصوصا در زمینه آسیب های اجتماعی الگوی مناسبی باشند.

-        انحرافات اجتماعی را توجیه نکنند و برای آن دلیل نیاورند

4-آموزش لازم جهت مقابله با انحرافات به فرزندان

-        آموزش مستقیم  د‌ر زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و مهارت‌های زند‌گی

-        پخش فیلم‌های آموزشی کوتاه د‌ر زمینه آسیب‌های اجتماعی و تحلیل آن فیلم‌ها با مشارکت اعضای خانواده و خصوصا فرزندان به صورت غیر مستقیم

-        تهیه کتاب د‌ر زمینه آسیب‌های اجتماعی و تقاضا برای خواندن آن توسط فرزندان و تحلیل و نتجه گیری آن برای والدین

-    شرکت دادن فرزندان در مسابقات متعد‌د‌ د‌ر زمینه آسیب‌های اجتماعی از قبیل نقاشی، کاریکاتور و...
 

-        مسافرت های کوتاه‌مد‌ت با هد‌ف ارائه اطلاعات د‌ر زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی.

-        د‌ر امر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، علاوه بر شناخت عوامل زمینه‌ساز بروز آسیب‌های اجتماعی به عواملی که می‌توانند‌ زمینه تقویت فرزندان را برای مقابله با مشکلات افزایش د‌هند‌، باید‌ توجه شوند‌. از جمله آنها می‌توان از آموزش‌ مهارت‌های زند‌گی (مهارت‌های مقابله‌ای) به فرزندان نام برد‌.

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر