12 سال زمان مناسبي است تا بتوان عملكرد يك مدير را در حوزه عملكردياش ارزيابي كرد و به آن نمره داد. معصومه ابتكار، رئيس كنوني سازمان حفاظت از محيط زيست هم اكنون 12 سالي ميشود كه بر اين سمت تكيه زده است؛سال در دولت اصلاحات و حالا هم كه نزديك به چهار سال ميشود كه تدبير دولت يازدهم براي زنده نگه داشتن اميد در حوزه محيط زيست نشاندن خانم ابتكار در جايگاه رياست سازمان محيط زيست بوده است. دستاورد اين سالها اما براي مردم خوزستان و اهواز گرد و غبار بوده است. اين مردم اگر تا ديروز گرد و غبار برايشان يك مهاجم بود حالا با آن آدم خاكي ميسازند! با وجود تمام اين مشكلات اما بانوي محيط زيست كابينه يازدهم معتقد است تلاش عامدانهاي براي انكار دستاوردهاي سازمان محيطزيست وجود دارد.
اينكه زمين زير پايت هنوز خاكي باشد قابل تحمل است اما اينكه از آسمان به جاي باران، خاك بر سرت ببارد ديگر قابل تحمل نيست. مردم خطه خوزستان اما همچنان نماد مقاومتند و اين بار در برابر خاكهايي كه با بيتدبيري مسئولان بر سرشان ميريزد و در ريههايشان فرو ميرود ايستادهاند. حالا ديگر كار به جايي رسيده است كه خدمات آب، برق و گاز هم در حمله توفان گرد و غبار قطع ميشود و مردم در اضطرار بيشتري فرو ميروند. رئيس سازمان محيط زيست هم منشأ گرد و غبار خارجي گسيل شده به سمت خوزستان را داعش ميداند و با وجود تأكيد كارشناساني از خود سازمان محيط زيست بر سهم 90 درصدي منشا داخلي گرد و غبار خوزستان، ابتكار طي چهار سال تكيه زدن بر كرسي رياست سازمان محيط زيست نتوانسته است براي منشأ داخلي ريزگردها ابتكاري به خرج دهد، به گونهاي كه شرايط مردم در خوزستان هر روز سختتر از ديروز ميشود. با تمام اينها اما رئيس سازمان حفاظت از محيطزيست معتقد است در ارتباط با احياي تالابهاي استان خوزستان كارهاي خوبي انجام گرفته است اما تلاش عامدانهاي براي انكار اين دستاوردها وجود دارد.
سهم 90 درصدي چشمههاي داخلي گرد و غبار خوزستان محمد درويش، مدير دفتر مشاركتهاي مردمي سازمان محيط زيست درباره منشأ گرد و خاك خوزستان ميگويد: منشأ گرد و خاك خوزستان و غرب كشور كه در برخي مواقع حتي 25 استان را نيز در بر ميگيرد، به ناپايداري اكولوژيكي در منطقه ميانرودان و عربستان بازميگردد. اين مسائل ناشي از دو اتفاق انساني بوده كه دولتهاي تركيه و عربستان به آن دامن زدهاند.
بنا به تأكيد وي، دولت عربستان چندين ميليون هكتار از اراضي را كه بهوسيله آبهاي فسيلي مشروب ميشدند، رها كرده تا بيابان شوند. اين اراضي باير شده تبديل به يكي از كانونهاي اصلي توليد گرد و خاك شده است. دولت تركيه نيز در قالب طرحي بهنام «گاپ» 80 ميليارد مترمكعب از حقابه رودخانههاي دجله و فرات را با سدسازيهايي كه انجام داد، ربود. اين طرح موجب شد منطقه ميانرودان يا بينالنهرين از 90 رودخانه بهابعاد زايندهرود محروم شود. پيامد اجراي طرح «گاپ» بحران خشكسالي در سوريه و عراق، باير شدن چند ميليون هكتار از اراضي كشاورزي اين كشورها و قطعحقابه هورالعظيم از دجله و فرات بود.
درويش ميافزايد: براساس آمار سال 68 چشمههاي توليد گرد و خاك در منطقه عراق و سوريه شش چشمه بوده اما درحال حاضر به بيش از 300 چشمه افزايش يافته است. افزايش گرد و خاك خوزستان در اوايل دهه 80 به اين مسئله باز ميگردد. اما اتفاقات جديدي در باره آلايندگي گرد و خاك خوزستان رخ داده است. ذرات كوچكتر از 2/5 ميكرون بهشدت افزايش يافته و اين بار آلايندگي ارتباط چنداني با ريزگردها با منشأ خارجي ندارد و درحدود 90 درصد آن منشأ داخلي دارد.
ابتكاري براي توجيه بيتدبيريبرخلاف تأكيد رئيس مشاركتهاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست اما ابتكار بيتدبيري و ناتوانياش از مهار ريزگردها را بر گردن داعش مياندازد و ميگويد« جنگ و ناامني در عراق از علل ايجاد كانونهاي ريزگردها است و متأسفانه شرايط ناپايدار دولت عراق، حمله تكفيريها و داعش فرصت اجراي توافقنامهها براي مديريت پديده گرد و غبار را گرفت!» اين در حالي است كه به گفته درويش طبق گزارش اداره منابع طبيعي استان خوزستان، 350 هزار هكتار كانون فرسايش بادي در خوزستان وجود دارد. اعتبار مهار اين كانونهاي فرسايش بادي معادل يك درصد تثبيت آنهاست. از نگاه اين كارشناس محيط زيست مسئله ريزگردها نيازمند نگاه ملي است. اگر 10 درصد درآمد حاصل از صنعت نفت و نيشكر خوزستان را بهحل معضل ريزگردهاي اين استان اختصاص دهيم، در مدت زمان كوتاهي معضل ريزگرد حل ميشود.
دستاوردهاي ابتكاريبديهي است سازمان حفاظت محيط زيست چنانچه دستاوردي داشت اين دستاورد همانند ريزگردهاي خوزستان آنقدر ملموس بود كه هيچكس نميتوانست آن را انكار كند، همانگونه كه هيچ يك از طرفداران حقوق حيوانات منكر سفر رئيس سازمان حفاظت محيط زيست به شيراز براي شركت در تظاهرات معترضين به كشتار سگهاي ولگرد نشد. دستاوردهاي 12 سال رياست سازمان محيط زيست و هشت سال عضويت در فراكسيون محيط زيست شوراي شهر براي خانم ابتكار اما بيشتر همان چيزي است كه خودش در پي آن بوده است؛ سياست!