جامعه بشري از ديرباز تا كنون علاقهمند به زيبايي، آراستگي و كمال بوده و هست. حتي گاهي ميبينيم كه افراد دچار طمعی و آزمندي در نشان دادن زيباييهاي مادي و معنوي خود ميشوند و به نوعي همين ميتواند اولين گام براي ابتلا ی ما به تجمل و تجملگرايي باشد.
در رواياتي از اسلام شاهد نيرو و علاقهمندي بالقوهاي كه بشر به زيباييها و كمال دارد هستيم. همين طور كه خالق ما نيز علاقهمند به زيبايي و كمال بشر است: ان الله جميل و يحب الجمال. همانا خداوند جميل است و زيبايي و جمال را دوست دارد. امام صادق(ع) ميفرمايند: همانا خداوند زيبايي و تجمل را دوست دارد و فقر و فقرنمايي را نميپسندد.
وقتي به جامعه مدرن امروزي خود نگاهي مياندازيم شاهد عبور از خط و مرزهاي مصرف درست و به اندازه هستيم. توجه بيش از حد و افراطي افراد به نيازهاي خود، حفظ زيبايي، مصرف به صورت وسواس گونه و بسيار گسترده شده، به طوري كه افراد حاضرند از برخي نياز اساسي، تفريحي و اوقات فراغت خود بگذرند تا بتوانند از پس هزينههاي سنگين تبعيت از مدهاي متفاوت هر روزه، وسايل و لباس و كيف و كفش ماركدار برآيند.
فخرفروشي با تجملاتامروز شاهد اثرگذاري تجمل و تجملات در تمام ابعاد زندگي از لحاظ روحي و رواني، اقتصادي و جامعهشناسي هستيم. اينكه افراد وابسته به مد و تجمل شده و زندگي خود را همسو و همگام با آن تنظيم ميكنند و با پيروي از اين اعمال و رفتار حتي به ديگران نيز فخر ميفروشند و هويت و شخصيت خود را از ديگران برتر به حساب ميآورند.
در جامعه به وفور اين رفتارها را در تمام طبقات مختلف از لحاظ اقتصادي و اجتماعي و تحصيلي ميبينيم كه افراد به صورت چشم بسته و تقليدي تحت تأثير اين تجملات و مدهاي جديد قرار گرفتهاند. مثلاً برخي افراد تمام وسايل منزل خود را سالانه تغيير ميدهند، حتي براي اين اعمال و رفتار خود توجيهات متفاوتي ميآورند از جمله اينكه اين كار به من آرامش ميدهد، يا اعتماد به نفس من را بالاتر ميبرد يا اينكه باعث شادي و نشاط من ميشود و...
در صورتي كه فرد هيچ نياز ضروري به اين وسايل يا اين شيوه زندگي ندارد و فقط به خاطر پيروي از مد به اين تجملگرايي در جامعه خود، چشم و همچشمي افراد از يكديگر و... دست به اين اعمال و رفتارها ميزنند.
اين افراد از لحاظ روانشناختي و ذهني خود را درگير كمبودها يا حتي عادتهاي رفتاري غلط كردهاند يا در دام تبليغات وسيع شبكههاي اجتماعي و انواع بازاريابي به شيوه متنوع افتادهاند.
مثلاً فروش محصولاتي مانند انواع لوازم آرايشي كه اگر ما دقيقتر نگاه كنيم متوجه اين موضوع ميشويم كه به خيلي از اين اجناس گرانقيمت اصلاً نيازي نداشتهايم و فقط به دليل گرايش افراد جامعه و گسترش تبليغات متفاوت دست به خريداري آنها زدهايم. حتي ميتوان گفت منشأ اين تبليغات و تجملگرايي از جوامع غربي وارد كشور ما شدهاند و به نوعي در كشورهاي شرقي و خاورميانه براي آنها بازاري مطمئن و سودآور را فراهم ميكند. به اين ترتيب آرام آرام قرباني اختاپوس هزاردست تجملات ميشويم!
مراقبت از خود و جامعه در مقابل مصرفزدگيوظيفه مهم جامعه و افرادش اين است كه با رسيدن به آگاهي و شناخت درست از نيازها و حتي توليدات داخلي جامعه خود بتوانيم به دنبال بهترين وسايل و متناسبترين كيفيت باشيم و كمكم با روند روزافزون تجمل كه برخي افراد آن را جزو ويژگي مثبت شخصيتي خود به حساب ميآورند، مقابله كرده و خود را با جامعهاي با مصرفزدگي مواجه نسازيم كه همين مصرفزدگي افراد را به مصرف برخي محصولات وابسته كرده و آنان را مجبور به مصرف آن محصول ميكند يا حتي از لحاظ اقتصادي هر ساله باعث خروج مقادير زيادي ارز از كشور شده و پاي ورود برخي فرهنگهاي جوامع ديگر را به كشور باز ميكند و باعث ورود خرده فرهنگهاي مغاير با ارزشها و آئين ما ميشود.
اما كاري كه امروزه افراد جامعه براي جلوگيري از روند تجملات در جوامع ميتوانند انجام دهند اين است كه افراد جامعه نيازهاي ضروري و كيفيت و حتي مقدار هزينهاي را كه براي خريد هر محصولي احتياج دارند برآورد كنند. در واقع بايد افراد را به مديريت خود در خريد اقلام مصرفي ضروري تشويق كرد. افراد الگوي مصرف درست را بياموزند تا بتوانيم با تجمل و مصرفگرا شدن يا مصرفزدگي جامعه خود مقابله كنيم.
همچنين ايجاد فضاهايي زيربنايي براي اشتغال و كارآفريني تا اينها خود وسيلهاي باشد براي جلوگيري از ورود فرهنگهاي مغاير به جامعه خود و جلوگيري از خروج سرمايههاي كشور به بازارهاي خارجي و فراهم شدن بستري براي كاهش وابستگي و افزايش قدرت استقلال در توليد و نيازهاي جامعه خود و در نهايت كاهش فشارهاي اقتصادي كه افراد متحمل ميشوند كه خود باعث جلوگيري از ايجاد سرخوردگي و نااميدي جامعه ميشود.
در نهايت بايد با استفاده از تمام اين موارد و افزايش صرفهجويي و حتي روي آوردن به بازيافت مواد مختلف و... جامعه را به سمت جلوگيري از تجملات بيهوده و بيفايده برده و بتوانيم جلوي مصرفگرايي و تجمل را بگيريم و از تمامي اين امكانات براي ارتقا و توانمندي جامعه و جمعيت آن، گامي مفيد و سازنده برداريم.