آقاي مارتين كوپر كجايي كه ببيني با تلفن همراه چه هياهويي در ميان مردم كشورم به پا كرده‌ايد. اين تلفن همراهي كه شما اختراع كردي همه جا و هميشه همراه همه ماست. باورتان نمي‌شود اگر بگويم - گلاب به رويتان- ما حاضر نيستيم اين وسيله همراه را حتي در سرويس بهداشتي از خودمان جدا كنيم.
مارتين كوپر عزيز به خودت ببال از اينكه ما حتي هنگام مرگ عزيزانمان به جاي اينكه فاتحه‌اي بفرستيم و چند آيه قرآن بخوانيم كه توشه راه عزيز از دست رفته باشد، در حال تنظيم زاويه مناسب براي عكاسي سلفي هستيم كه در شبكه‌هاي اجتماعي هنر‌نمايي خود را در معرض ديدگان ديگران قرار دهيم. آقاي مارتين كوپر راستي با چه انگيزه‌اي اين وسيله را اختراع كردي؟ بهتر نبود همراه آن شيوه‌نامه استفاده و بهره‌گيري از آن را نيز مي‌نوشتي؟! از نظر هر اهل منطقي فرهنگ استفاده از اين تلفن همراه نيازمند بازنگري است. بايد بدانيم كه چطور و چگونه از آن بهره ببريم و كاربري آن را ياد بگيريم. چه بخواهيم و چه نخواهيم تلفن همراه بخش لاينفك زندگي ما شده است. اما بايد بپذيريم كه فرهنگ استفاده از آن را نمي‌دانيم و به عبارتي ديگر كاربري اين وسيله براي ما هنوز ناآشناست و نيازمند آن هستيم كه اطلاعات خود را در خصوص استفاده درست از اين وسيله بالا ببريم.
اول فكر كردم كه دعوا شده، سرم را به هر طرف كه چرخاندم خبري از كتك‌كاري و دعواي فيزيكي نبود اما همچنان صداي فحش و ناسزا بود كه فضاي خيابان را پر كرده بود. چند متري طي نكرده بودم كه به كوچه‌اي رسيدم كه ديدم منشأ صدا آنجاست. با كمال تعجب ديدم كه يك نفر با تلفن همراه با كسي كه آن طرف خط هست نقل و نبات به هم نثار ميكنند و از خجالت هم در‌مي‌آيند.
به نظر شما كاربرد تلفن از هر نوع آن و مخصوصاً تلفن همراه براي چيست؟ واقعاً اين ابزار ارتباطي براي چه نوع از گفت‌وگوهاي روزانه مناسب است؟ خيلي از ما با تلفن همراه ساعت‌ها صحبت مي‌كنيم ولي باز در آخر مشكلات پابرجاست. فقط اين وسط هم وقتمان را هدر داديم و هم پولمان صرف هزينه‌هاي گزاف اين ارتباط نامناسب شده است.
بد نيست بدانيم ذاتاً تلفن وسيله ارتباطي مناسبي نيست. اگر دقت كنيم گاهي براي هر كدام از ما پيش آمده است كه ساعت‌ها بر سر موضوعي تلفني صحبت كرديم اما در نهايت بررسي و حل مشكل موكول به ديدار حضوري شده است، زيرا اين وسيله در انتقال مفاهيم مورد نظر ما به ديگران ناقص است و اصلاً توانايي اين كار را ندارد.
درست است كه تلفن همراه فضاي ارتباطي را گسترش ميدهد و شما مي‌توانيد در يك لحظه با تعداد افراد بيشماري تعامل داشته باشيد ولي آيا اين تعامل به معناي ارتباط صحيح و انتقال مفاهيم است؟ مسلماً آنچه مشخص و روشن مي‌باشد اين است كه ميزان ارتباطات شما به معناي برقراري ارتباط درست نيست.
برطرف نمودن يك چالش نيازمند ارتباط ديداري و رودررو است كه در آن هم ارتباط كلامي و هم غير‌كلامي قابل مشاهد است و انتقال معني بهتر و صحيح‌تر اتفاق مي‌افتد. بنابراين بد نيست به ياد قديم‌هاي نه چندان دور، گفتمان‌هاي اساسي و تأثيرگذارمان را رودررو و با يك نشست صميمي برگزار كنيم تا نتيجه بهتري حاصل شود نه اينكه ساعت‌ها بدون اينكه حسي را به هم منتقل كنيم به گفت‌وگوي تلفني بپردازيم كه نتيجه هم ندارد. اين ارتباط مجازي فرصت يادگيري آداب زندگي را به طور عملي و از طريق ارتباط مؤثر با اقشار مختلف اجتماعي از فرد سلب و او را در محيطي بسته و محدود محصور ميكند. اين آسيب در حوزه روانشناسي نسل‌ها به ويژه نوجوانان قابل بحث و بررسي است و نتايجي نظير شكاف نسل‌ها، نداشتن درك متقابل، ناتواني در برقراري ارتباط سالم در ميان جمع را در پي دارد.
فردگرايي ارمغان تلفن همراه
اين جمله را بارها شنيديم كه «انسان موجودي اجتماعي است» و دقيقاً به دليل همين خصلت از انسان انتظار مي‌رود تعاملات اجتماعي خوبي داشته باشد و در اجتماع زندگي كند. اما چند سالي است كه اين تعريف كاربرد خود را از دست داده است. كافي است نگاهي به اطراف خود داشته باشيد مي‌بينيد اكثر افرادي كه در گستره ديد شما قرار دارند به نوعي سرشان توي گوشي است و ارتباطات ميان فردي آنها تعطيل شده است.
يك بررسي نشان ميدهد متوسط زماني كه يك كاربر از تلفن همراه هوشمندش استفاده ميكند حدود دو ساعت در شبانه‌روز است كه در اين مدت زمان، وقت خود را صرف گشت‌و‌گذار در اينترنت، سرزدن به شبكه‌هاي اجتماعي و انجام بازي‌‌هاي رايانه‌‌اي اختصاص داده و موسيقي گوش ميدهد. اين درحالي است زماني كه كاربران براي برقراري تماس تلفني اختصاص مي‌‌دهند حدود يك پنجم كل زماني است كه از يك تلفن همراه هوشمند در طول شبانه‌روز استفاده ميكنند.
بنابراين مي‌توان به‌راحتي نتيجه گرفت كه ابزارها و برنامه‌هاي اين وسيله ارتباطي باعث شده است افراد كمتر به ارتباط و تعامل اجتماعي مشغول باشند و همين نوع تفكر و استفاده جانبي از اين وسيله گسترش دايره فردگرايي را به همراه داشته است.
شبكه‌هاي اجتماعي، اينترنت، بازي‌ها و سرگرمي‌هاي متعدد افراد را از روابط بين فردي دور كرده و آنها را در انزوا و گوشه‌گيري محض فرو برده است. ديگر كسي به فكر دوستان خود نمي‌افتد. حتي ديگر خبري از آن دورهمي‌هاي شبانه خانوادگي نيست. امروزه همه به دنبال اين هستند كه يك چارچوبي دور خود بكشند و همدم و مونسشان تلفن همراهشان باشد. به عبارتي ديگر امروزه حتي در ميهماني‌ها و مجالس خانوادگي، افراد به جاي برقراري ارتباط با خويشاوندان خود و تبادل احساسات زمان زيادي را صرف استفاده از موبايل و فضاي مجازي ميكنند؛ اين در حالي است كه خودشان فكر ميكنند در حال برقراري ارتباط با ديگران هستند.
جالب اينجاست كه اين فردگرايي حتي به حيطه محيط كار هم وارد شده است. ارباب رجوع وقتي به كارمند مراجعه ميكند كسي را مي‌بيند كه شبيه كارمند نيست و مشغول چت يا بازي با گوشي تلفن خود است و آن كارمند حتي از مراجعه‌كنندگان هم ناراحت مي‌شود و به نوعي طلبكار است.
بنابراين نگراني كاهش ارتباطات و تعاملات انساني بر اثر استفاده از وسايل الكترونيكي امروزه بسيار جدي بوده و نياز به توجه ويژه دارد.
