ارسال 60 اثر هنري از موزه هنرهاي معاصر به كشورهاي آلمان و ايتاليا، نگرانيهايي را در ميان هنرمندان و مجموعهداران آثار هنري در داخل كشور به همراه داشته است. مهمترين دغدغه اين هنرمندان امكان توقيف آثار در خارج از كشور و عدم بازگشت آنها به ايران است؛ موضوعي كه مسئولان دولتي آن را رد ميكنند. با وجود اين پنهانكاري دولتيها درباره ارسال آثار و نبود شفافيت در اعلام نام آثاري كه قرار است از كشور خارج شود بر دامنه نگرانيها افزوده است.
ارسال آثار در دنيا متداول استارسال اماني آثار ميان موزهها و گالريها در جهان امري غيرعادي نيست و سالانه مجموعههاي ارزشمندي از آثار نقاشي و تجسمي و حتي آثار باستاني ميان موزههاي كشورهاي مختلف رد و بدل ميشود.
موزه هنرهاي معاصر تهران نيز كه از جمله غنيترين موزههاي جهان از نظر نگهداري تابلوهاي نقاشي هنرمندان شناخته شده جهاني است نيز از اين قاعده مستثني نبوده است. برخي از آثار اين مجموعه از جمله تابلوي نقاشي «نقشي بر زمينه سرخ هندي» اثر جكسون پولاك اثري منحصر به فرد به شمار ميرود و از نظر ارزش دلاري گرانقيمتترين اثر موزهاي ايران است.
در اين ميان توافق ميان ايران، آلمان و ايتاليا براي ارسال آثار موزهاي از ايران باعث شده نگرانيهايي در ميان هنرمندان و فعالان حوزه آثار تجسمي به وجود آيد، به طوري كه به صراحت خواستار لغو ارسال اين آثار شدهاند.
نگراني هنرمندان طبق توافق ميان موزه هنرهاي معاصر ايران و بنياد فرهنگي پروس كشور آلمان كه با حضور وزير امور خارجه آلمان و معاون هنري وزارت ارشاد امضا شد، 60 اثر برگزيده از موزه هنرهاي معاصر به آلمان ارسال و از آنجا به ايتاليا فرستاده ميشود. گفته شده است 50درصد درآمد فروش بليت نمايش اين آثار در آلمان و ايتاليا به موزه هنرهاي معاصر داده خواهد شد؛ مبلغي كه گفته ميشود 3 ميليون دلار است و صرف بازسازي موزه خواهد شد. در این بين مواردي وجود دارد كه باعث نگراني شده است.
معصومه مظفري، مدير انجمن نقاشان از جمله منتقدان ارسال آثار به اروپا ميگويد: مسئله قابلتوجه اين است كه براي برگزاري نمايشگاه در آنجا 3ميليون دلار ميگيرند، در حالي كه اين كارها چند ميليارد دلار ارزش دارد. يكي ديگر از نگرانيهاي ما اين است كه چه تضميني وجود دارد، آثار ارسال شده به آلمان و برلين مصادره نشود. مسئولان در اين رابطه گفتند كه دستگاههايي در خارج از كشور وجود دارند كه اين مسئله را بررسي ميكنند. اما در هر صورت اين نگراني وجود دارد كه كپي اين آثار را به موزه هنرهاي معاصر تهران بازگردانند.
عليرضا سميعآذر نيز از جمله افرادي است كه نسبت به ارسال آثار موزهاي به آلمان و ايتاليا نگران است. سميعآذر ميگويد: من هم مانند جامعه هنري نگرانيهاي زيادي نسبت به ارسال گنجينه به آلمان و ايتاليا دارم و مطمئن نيستم دستاوردهاي اين پروژه بيش از نتايج منفي آن باشد.
ليلي گلستان هم كه جزو منتقدان ارسال آثار به آلمان و ايتاليا است از احتمال توقيف آثار ارسالي خبر ميدهد. گلستان در گفتوگو با «ايسنا» ميگويد: يك دغدغه بزرگ در زمينه ارسال حدود ۳۰ اثر از موزه هنرهاي معاصر به رُم اين است كه برخي از آثار موزه مصادرهاي هستند، يعني متعلق به خاندان پهلوي يا خانوادههايي بوده كه پس از انقلاب از ايران رفتهاند و خانههايشان مصادره شده و آثار ارزشمند خانههاي آنها به موزه وارد شده است، با انتقال اين آثار به خارج از كشور، صاحب اصلي اثر ميتواند حكم قضايي بگيرد.
دولتيها به توافق با اروپا خوشبيناندارزش تخميني آثار موزه هنرهاي معاصر تهران حدود 2 ميليارد و 500 ميليون دلار است. گفته شده آثاري كه قرار است از تهران به اروپا برود بخش اعظمي از ارزش موزه هنرهاي معاصر را به خود اختصاص دادهاند. در قبال اين انتقال بزرگ، مقامات دولتي از قول وزير امور خارجه آلمان نسبت به تضمين بازگشت آثار صحبت ميكنند و البته بيمه «لويدز» كه آثار را بيمه كرده است. مجيد ملانوروزي مدير موزه هنرهاي معاصر ميگويد: قيمت آثار ارسالي 824 ميليون و 375 هزار دلار است و درباره امكان شكايت فرح ديبا و توقيف آثار معتقد است چون فرح پولي براي خريد آثار پرداخت نكرده نميتواند ادعايي داشته باشد. ملانوروزي همچنين ميگويد بيمه لويدز لندن در صورت بروز اتفاق همه خسارت را به ايران ميدهد.
نام آثار در كتابي منتشر ميشودهنرمندان منتقد ميگويند چرا نام آثاري كه قرار است به آلمان و ايتاليا ارسال شود، اعلام نشده است؟! ملانوروزي درباره اين پنهانكاري ميگويد: اين مسئله خيلي مهمي نيست؛ ما كتابي از اين آثار آماده كرديم كه در آن كتاب قيمت آثار و شناسنامه آنها ديده ميشود.
بر اساس اعلام قبلي قرار بود محموله آثار هنري روز اول آذرماه از تهران با پروازهاي اختصاصي به آلمان ارسال شود اما روابط عمومي موزه هنرهاي معاصر در گفتوگو با «جوان» اعلام كرد: هنوز زمان ارسال آثار به اروپا مشخص نشده است.