ستاد جنگهاي نامنظم از يادگاريهاي شهيد چمران طي دفاع مقدس بود كه برخلاف نامش، نظم خاصي در جبهه مياني و حتي شمالي خوزستان ايجاد كرده بود. در 31 خرداد، سالروز شهادت دكتر مصطفي چمران، نگاهي به فرايند تشكيل و انحلال اين ستاد مياندازيم.
شهيد چمران به همراه مقام معظم رهبري در روز پنجم يا ششم مهر سال 59 وارد شهر اهواز ميشوند تا به عنوان اعضاي شوراي عالي دفاع، در برابر هجوم سريع و سرسامآور دشمن تدابيري اتخاذ كنند. شهيد چمران به دليل دانش نظامي خاصي كه داشت، به سرعت دست به كار ميشود و با ارزيابي ارتش منظم دشمن، شيوه جنگهاي نامنظم را در پيش ميگيرد. دكتر به سرعت دست به كار ميشود و از روز هفتم مهرماه ستاد جنگهاي نامنظم را در محل كاخ استانداري سابق اهواز شكل ميدهد. اين ستاد تحت فرماندهي عالي شهيد چمران، طي 15 عمليات بزرگ و هفت، هشت عمليات كوچك، مناطق متعددي از خاك كشورمان را از چند كيلومتري اهواز گرفته تا خود دهلاويه، از دشمن پس گرفت و تلفات و صدمات بسياري به آنها وارد كرد. اما ماهيت نيروهاي ستاد متشكل بود از افراد ارتش، سپاه و نيروهاي داوطلب مردمي. برخي از سپاهيها و ارتشيها به ستاد مأمور شده بودند و برخي داوطلبانه در آنجا خدمت ميكردند. نظير شهيد ايرج رستمي كه حتي در يك سال حضورش در كنار شهيد چمران، به دليل آنكه حكم مأموريت نداشت، حقوقي نيز دريافت نكرد. هرچند كه بودجه خود ستاد نيز توسط كمكهاي مردمي تأمين ميشد. از نظر تسليحات نيز در اوايل راهاندازي ستاد، ارتش همكاريهايي با آن داشت و بعدها به دليل خيانتهاي بنيصدر، رزمندگان مجبور بودند سلاح مورد نظر را از غنائم جنگي تأمين كنند. دكتر چمران با مديريت و فرماندهي موفق خود، سيستم بسيار منظمي را در ستاد حاكم كرده بود. به طور مثال طبق تقسيمبنديهاي درون ارتش، ستاد جنگهاي نامنظم نيز به چهار ركن تقسيم ميشد و براي نيروهاي آموزش نديده، دورههاي آموزشي در نظر گرفته ميشد. با چنين مديريت منظمي كه در كنار نظم و قاعده، تأثير عاطفي عميقي نيز روي نيروها داشت، ستاد توانست دست به كارهاي بزرگ بزند. آزادسازي بستان، سوسنگرد و مقاومت در برابر زبدهترين نيروهاي دو سپاه دشمن كه نقطه تلاقيشان در دهلاويه بود، تنها گوشهاي از اثرات چنين مديريتي است. شهيد چمران 31 خردادماه سال 60 به شهادت رسيد كه اولين اثرات فقدان او به ماهيت وجودي ستاد وارد شد. از طرف ديگر با اختلافاتي كه درون ستاد پيش آمد، مسئولان وقت نسبت به عملكرد ستاد بدبين شدند و در نهايت با دستور امام خميني(ره) ستاد در 7/8/1360 به سپاه پاسداران ملحق شد.