آدمي در برابر هر حقي تكليفي دارد. در واقع حقوق و تكاليف با هم نسبت متقابل دارند. رانندگي و استفاده از وسايل نقليه يكي از اين حقوق است. هر شهروند، چنانچه داراي معذوريتهاي خاصي نباشد، حق دارد رانندگي كند، اما برابر آن تكاليفي دارد. مكلف است كه پس از طي كردن آموزشها و آموختن مهارتهاي رانندگي، قوانين را رعايت كند.
از ديگر سو، هر شخص بنا به تواناييهايش از حقوقي برخوردار ميشود و تكاليفي متناسب با آن را دارد. كسي از يك هنرمند، توقع ندارد دانش مهندسي داشته باشد، يا دانشآموخته زيست، به كرسي قضاوت بنشيند.
براي رانندگي هم به جز تواناييهاي علمي و عملي كه اكتسابي است، تواناييهاي ذاتي هم لازم است. بيماريها و معلوليتهايي وجود دارد كه مطلقاً مانع از رانندگي هستند، مثل نابينايي. از اينها كه بگذريم نقايصي هستند كه باعث محدوديت براي رانندگي ميشود. يعني نارساييهاي جسمي راننده آنقدر نيست كه مطلقاً مانع رانندگي بشود ولي بايد شرايط خاصي را رعايت كرد. شايعترين آن، ضعف بينايي است كه شخص تنها با عينك يا لنز مجاز است رانندگي كند. يا كسي كه نقص خاصي در دستش دارد با نظر هيئت متخصص پزشك و راهنمايي و رانندگي، تنها ميتواند با خودرويي رانندگي كند كه دنده يا فرمان مناسب داشته باشد.
فهرست اين محدوديتها شامل 54 كد در دستورالعمل صدور گواهينامه رانندگي آمده است و در پشت گواهينامه درج ميشود. در ذيل برخي از كدهاي محدوديت را با معاني آن ميبينيد.
14سواري شخصي داراي دنده اتوماتيك
17سواري شخصي با نصب آينه مخصوص
22 سواري شخصي با زائده روي فرمان
31 رانندگي با عينك طبي
33 رانندگي با سمعك
39استفاده از دسته دنده اصلاح شده مناسب
42رانندگي در روز
55سواري شخصي، وانت شخصي
اين كدها مشخص ميكند راننده چه محدوديتي دارد و بايد در رانندگي چه مسائلي را مدنظر داشته باشد. لازم است كساني كه داراي محدوديت در رانندگي هستند توجه كنند كه اولاً اين محدوديت و مراعات قوانين مرتبط با آن جزو شروط رانندگيشان است، پس لازم است اين رانندگان بيشتر از هر شهروند ديگري با رعايت قوانين از ايجاد خطر و حادثه براي خودشان و ساير شهروندان جلوگيري كنند. در غير اين صورت ضمن صدور جريمه برابر قانون، از ادامه حركت آنها جلوگيري ميشود و به مراجع قضايي معرفي ميشوند.
* معاون آموزش و فرهنگ ترافيك پليس راهور تهران بزرگ